Ο Ζουλιέν Μπουλάρ φοράει ένα καρό κασκέτο, κλασικός Γάλλος που έχει γεννηθεί στην Αλσατία. Μιλάει αγγλικά με κινεζική προφορά. Γελάει με την παρατήρηση. «Είμαι 43 χρόνων και ζω από το 2003 στην Κίνα. Tη μισή μου ζωή και ένα χρόνο επιπλέον. Κάπως είναι αναμενόμενο», λέει σηκώνοντας τα φρύδια. Ο Γιόζεφ Σούλερ διευθύνει την καλύτερη ευρωπαϊκή σχολή κρασιού, η οποία παραδόξως βρίσκεται στην Αυστρία. Η Σάρα Τζέιν Εβανς, βραβευμένη συγγραφέας, έχει κάνει κλασικές σπουδές και έτσι εκτός από αγγλικά μιλάει και αρχαία ελληνικά με ερασμιακή προφορά. Ο Αλεξ Χαντ οδηγούσε ένα βαν για την αλυσίδα καταστημάτων λιανικής πώλησης κρασιού Oddbins όσο σπούδαζε Φιλοσοφία και Ψυχολογία στην Οξφόρδη. Και κάπως έτσι έφθασε να έχει δική του στήλη κρασιού στη διάσημη ιστοσελίδα JancisRobinson.com.
Είναι τέσσερις από τους 20 Masters of Wine που βρίσκονται καθισμένοι μπροστά στην κατασκευή με τα τραπέζια που έχουν τοποθετηθεί ώστε να σχηματίζουν ένα «Π» και είναι γεμάτα με κολονάτα ποτήρια. Ακόμη μία γευστική δοκιμή κρασιών είναι έτοιμη να ξεκινήσει.
Η ομάδα των Masters of Wine από τις ΗΠΑ, την Κίνα, τη Μεγάλη Βρετανία, την Αυστρία, τη Σουηδία, τη Νορβηγία, τον Καναδά για μία εβδομάδα περιηγήθηκε στους αμπελώνες της Βόρειας Ελλάδας προσκεκλημένη του Συνδέσμου Ελληνικού Οίνου και της Enterprise Greece Α.Ε., δοκιμάζοντας κυρίως ξινόμαυρο, μαλαγουζιά αλλά και ρετσίνα. Φεύγοντας ακόμη δεν είχαν καταφέρει να προφέρουν σωστά τις ελληνικές ποικιλίες, όμως δήλωσαν γοητευμένοι από τα αρώματα, τις μυρωδιές και τις γεύσεις και δεσμεύθηκαν ότι θα μιλήσουν παντού για τους «ανθρώπους του “ζινόμαυρου”» – τους ήταν δύσκολο να το προφέρουν ξινόμαυρο.
420 επίλεκτοι σε όλο τον κόσμο
Χρειάζεται να σημειώσουμε ότι σε ολόκληρο τον κόσμο υπάρχουν μόνο 420 Masters of Wine, οι οποίοι δραστηριοποιούνται σε 32 χώρες. Είναι ικανοί να αναγνωρίσουν την ποικιλία και την προέλευση ενός κρασιού με μόνο οδηγό την όσφρηση και τη γεύση τους. Κάποιοι είναι ικανοί και για… περισσότερες λεπτομέρειες, όπως η περιοχή ή η χρονιά της σοδειάς ενός κρασιού. Ο τίτλος «Master of Wine» αποκτιέται έπειτα από πολύ δύσκολες, πολυετείς σπουδές και ακόμη πιο δύσκολες εξετάσεις. «Είναι σαν να προπονείσαι για τους Ολυμπιακούς Αγώνες», περιγράφει η Eλληνίδα Master of Wine Ολγα Καραπάνου, που ζει και εργάζεται στην Καλιφόρνια. Ομως ο τίτλος δίνει στους κατόχους του ένα διαβατήριο με μεγάλη υπεραξία για την αγορά του οίνου.
Βρισκόμαστε στο Κτήμα Κυρ-Γιάννη για να δοκιμάσουμε ξινόμαυρο ΠΟΠ Νάουσα, και η γεωπόνος Χαρούλα Σπινθιροπούλου έχει ήδη διηγηθεί την ιστορία της ποικιλίας στους Masters of Wine. Κάποιοι από αυτούς έχουν γευθεί ελάχιστες φορές κρασί από αυτή την παράξενη ποικιλία, άλλοι τη γνωρίζουν μόνο κατ’ όνομα. Ακόμη είναι δύσκολο να βρεις ελληνικό κρασί στα ράφια των αγορών του κόσμου. Ακόμη πιο δύσκολο είναι να το επιλέξεις…
«Hταν πρωί και η γεύση του ξινόμαυρου ήταν λίγο παράξενη για εμένα, έντονη με πολλές τανίνες», περιγράφει ο Ζουλιέν Μπουλάρ το ίδιο βράδυ στο δείπνο, όπου το εθιμοτυπικό επιτρέπει όχι απλώς να δοκιμάσεις κρασί αλλά και να το πιεις κανονικά.
Ομως όταν στο ποτήρι μπήκαν οι παλαιότερες ποικιλίες, όλα άλλαξαν. «Το παλαιωμένο 10 ετών ξινόμαυρο ήταν τέλειο. Ηταν μια αποκάλυψη για μένα. Είναι κάτι που αν το έβλεπα στον κατάλογο σε ένα εστιατόριο θα το αγόραζα, ενώ πριν δεν θα έδινα σημασία».
Το αμπέλι του 1919
Παρά την οινοποσία, την επόμενη ημέρα η αναχώρηση είχε οριστεί στις 8 το πρωί με προορισμό το Αμύνταιο, ακόμη μία περιοχή ονομασίας προέλευσης για το ξινόμαυρο με πολύ ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Η χαμηλή θερμοκρασία το βράδυ ακόμη και σε συνθήκες καύσωνα βοηθάει τα αμπέλια στο Αμύνταιο να αποδώσουν μοναδικό καρπό. Βρισκόμαστε πλέον στο κτήμα Aλφα και ο ένας εκ των δύο ιδιοκτητών του κτήματος, ο Αγγελος Ιατρίδης, μας έχει οδηγήσει σε ένα λόφο για να θαυμάσουμε τα αμπελοτόπια και τη θέα. Γύρω βρίσκονται το Νυμφαίο, η λίμνη Πέτρες, η Βεγορίτιδα, κοντά στους πρόποδες φαίνεται το χωριό Ξυνό Νερό και εκεί στο βάθος τα παλιά ορυχεία εξόρυξης κάρβουνου του Αμυνταίου. Περιμετρικά 2.200 στρέμματα αμπέλια, ίσως ο μεγαλύτερος αμπελώνας της Ελλάδας.
Ο ήλιος έχει αρχίσει να καίει, αλλά πριν επιστρέψουμε στο οινοποιείο σταματάμε για λίγο σε ένα παλαιό αμπέλι: 25 στρέμματα που φυτεύτηκαν το 1919. Τα φυτά έχουν ρίζες 20 μέτρα βάθος και είναι θαλερά σαν να μετρούν τα πρώτα χρόνια της ζωής τους. Η Σάρα Τζέιν Εβανς το κοιτάζει με θαυμασμό. Μου διηγείται ότι πρωτογνώρισε το ελληνικό κρασί όταν σπούδαζε στο Κέμπριτζ κλασικές σπουδές. «Τότε ένας καθηγητής μάς έφερε να δοκιμάσουμε ντομάτες και ρετσίνα. Απαίσιο», θυμάται γελώντας. Περίπου τρεις δεκαετίες μετά, την πρώτη ημέρα αυτού του ταξιδιού δοκίμασε το «Δάκρυ του πεύκου», τη ρετσίνα από ασύρτικο του κτήματος Κεχρή.
«Τι φοβερό κρασί, δεν αλλοιώνεται η γεύση από τη μυρωδιά του ρετσινιού. Τι απίστευτη διαδρομή έχετε κάνει όλα αυτά τα χρόνια», λέει με το χαρακτηριστικό φλεγματικό ύφος της Αγγλίδας που λατρεύει την Ελλάδα, αλλά παράλληλα δεν θα διστάσει να την κρίνει. Σπούδασε για το πτυχίο Master of Wine όταν δούλευε στο BBC ως δημοσιογράφος οίνου και φαγητού. Για την ακρίβεια, το ίδιο το κανάλι πλήρωσε τη σχολή.
Εχει φίλους στην Ελλάδα και έτσι έρχεται συχνά, μου εξηγεί. Η περιήγηση στους αμπελώνες της Βόρειας Ελλάδας όμως την εντυπωσίασε. «Ως Master of Wine με ενδιαφέρουν τα κρασιά που έχουν τη γεύση της χώρας όπου παράγονται. Είναι πολύ ωραίο που έχετε πολλές ελληνικές ποικιλίες. Μπορείτε να κάνετε όλων των ειδών τα κρασιά, έχετε τα πάντα», λέει. «Και επίσης, εξαιρετικό φαγητό. Εμείς νομίζαμε ότι θα δοκιμάσουμε χωριάτικη σαλάτα και γευθήκαμε φοβερά φαγητά», συμπληρώνει. Η Σάρα Τζέιν Εβανς τρέφει γνήσιο σεβασμό για την Ελλάδα. «Διαβάζοντας αρχαία ελληνικά έγινα καλύτερη συγγραφέας», μου λέει. Και θεωρεί ότι έχουμε στα χέρια μας ένα brand με φοβερή υπεραξία. «Αρκεί να πεις Ελλάδα και όλοι θα στρέψουν το κεφάλι για να δουν τι έχεις να πεις. Ολοι ενδιαφέρονται να μάθουν τι γίνεται εδώ».
Το βράδυ το πρόγραμμα προέβλεπε διαμονή στο Νυμφαίο. Οταν φθάσαμε, είχε ήδη νυχτώσει.
H δυσκολία με τη μαλαγουζιά
Τελευταία οινική στάση του ταξιδιού μας το Κτήμα Γεροβασιλείου στην Επανομή και φυσικά η ποικιλία μαλαγουζιά. Ηλιοβασίλεμα, απίστευτη θέα και φοβερό κρασί. Το σκηνικό είναι τέλειο, όμως το θέμα είναι πως αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα μπορεί να γίνει γνωστό, να ταξιδέψει στον κόσμο και να μεταφραστεί σε εξαγωγές. Η Ολγα Καραπάνου αναλαμβάνει να συντονίσει μια συζήτηση με τους Masters of Wine για όσα είδαν και δοκίμασαν.
«Οι άνθρωποι στη Νορβηγία έχουν πολύ κακή εμπειρία από το ελληνικό κρασί. Εχουν δοκιμάσει μόνο φθηνό, κακό κρασί», λέει η εκπρόσωπος της χώρας. «Τώρα όμως έχω κάτι να τους προτείνω», καταλήγει.
«Μαλαγουζιά, είναι τρομακτικό και μόνο να προσπαθήσεις να το προφέρεις σε ένα εστιατόριο», σχολιάζει ο Αλεξ Χαντ. «Η μαλαγουζιά κάνει πολύ καλά κρασιά και αν σου αρέσει κάτι, το μαθαίνεις», ακούγεται ο αντίλογος. Ο Αυστριακός Γιόζεφ Σούλερ, που διευθύνει τη μεγαλύτερη σχολή οίνου στην Ευρώπη, συμφωνεί. Οπως λέει, «ποιος μπορεί να προφέρει τα αυστριακά κρασιά; Και όμως έχουν γίνει διάσημα».
Ο Ζουλιέν Μπουλάρ παίρνει τον λόγο για να πλέξει το εγκώμιο του κρασιού, και δη του ελληνικού. Αυτή τη φορά τα αγγλικά του έχουν έντονα γαλλική προφορά. «Το κρασί είναι ένα προϊόν που παράγεται σε πολλές χώρες στον κόσμο και πίνεται σε ακόμη περισσότερες. Κάθε μία από αυτές τις χώρες έχουν διαφορετική κουλτούρα, ιστορία, γεωγραφία, κλίμα, και όμως σε όλες υπάρχει το ίδιο προϊόν. Ταυτόχρονα είναι τόσο διαφορετικό. Ενας φίλος μου λέει ότι το κρασί είναι σαν μια καρτ ποστάλ σε υγρή μορφή. Και έχει δίκιο, είναι σαν να κλείνεις σε ένα μπουκάλι ένα στιγμιότυπο από ένα μέρος, να στέλνεις το μήνυμα σε όλο τον κόσμο. Eνα κρασί φτιάχνεται στην Ελλάδα, ταξιδεύει έως την Κίνα, το ανοίγεις και γεύεσαι την Ελλάδα. Αυτό δεν συμβαίνει με κανένα άλλο τρόφιμο, γιατί πάντα μεσολαβεί η επεξεργασία. Με ένα μπουκάλι κρασί έρχεσαι απευθείας σε επικοινωνία με τη χώρα παραγωγής, όπου κι αν βρίσκεσαι στον κόσμο. Αυτό που έχει συμβεί στην Ελλάδα με το κρασί μέσα σε τόσο λίγα χρόνια είναι απίστευτο».
