Οταν η Σαμάνθα Σο ανέλαβε, το 2021, τη θέση τεχνικού έρευνας σε μια μελέτη για τον ύπνο στο νοσοκομείο Brigham and Women’s, ήταν ενθουσιασμένη, καθώς το αντικείμενο είχε προσωπική σημασία για την ίδια. Από το λύκειο είχε δυσκολία στην έλευση αλλά και στη διατήρηση του ύπνου, οπότε άρπαξε την ευκαιρία να συνεργαστεί με ειδικούς σε αυτόν τον τομέα. Οι ερευνητές μελετούσαν την πιθανή αποτελεσματικότητα ενός φαρμάκου στη μείωση της υπερβολικής υπνηλίας κατά τη διάρκεια της ημέρας σε εργαζομένους σε νυχτερινές βάρδιες, κυρίως σε τομείς όπως οι μεταφορές και οι κατασκευές, με ωράρια που ξεκινούσαν μεταξύ 3 π.μ. και 7 π.μ.
Η 27χρονη Σο βρήκε τη δουλειά ευχάριστη. Εγινε και η ίδια εργαζόμενη σε βάρδιες, με ωράριο που συχνά ξεκινούσε μεταξύ 2 π.μ. και 4 π.μ., επέστρεφε σπίτι νωρίς το απόγευμα και πήγαινε για ύπνο γύρω στις 6 μ.μ. Ωστόσο, παρά την εξάντληση, δυσκολευόταν να αποκοιμηθεί και κάποιες φορές κοιμόταν λιγότερο από τέσσερις ή πέντε ώρες πριν χρειαστεί να ξυπνήσει και πάλι. Ξεκίνησε να καταναλώνει έως και έξι φλιτζάνια καφέ ημερησίως, παρουσίαζε συχνά συμπτώματα κρυολογήματος και διέθετε ελάχιστο χρόνο για κοινωνικές επαφές.
Η αϋπνία, η κακή ποιότητα και η περιορισμένη διάρκεια ύπνου αποτελούν συνήθη προβλήματα μεταξύ των 11 εκατ. εργαζομένων σε νυχτερινές βάρδιες στις ΗΠΑ, σύμφωνα με ομοσπονδιακούς αξιωματούχους. Οι εργαζόμενοι σε βάρδιες συχνά δυσκολεύονται να ακολουθήσουν μια υγιεινή διατροφή ή να διατηρήσουν τις σχέσεις με την οικογένεια και τους φίλους τους. Αυτό μπορεί να έχει σοβαρές μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην υγεία, επισημαίνει η Τζιν Φ. Ντάφι, καθηγήτρια Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και συνδιευθύντρια της μελέτης στο νοσοκομείο Brigham and Women’s.
Ερευνες δείχνουν ότι διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διαφόρων προβλημάτων υγείας, όπως γαστρεντερικές διαταραχές, διαταραχές της διάθεσης και καρδιαγγειακά νοσήματα. Είναι επίσης πιο πιθανό να εμπλακούν σε τροχαία δυστυχήματα και είναι πιο ευάλωτοι σε λοιμώξεις, όπως κρυολογήματα, γρίπη και γαστρεντερικές ιώσεις.
«Ολη η ανθρώπινη φυσιολογία είναι ρυθμισμένη ώστε να κοιμόμαστε τη νύχτα και να παραμένουμε ξύπνιοι την ημέρα», λέει η Ντάφι. «Οταν προσπαθείτε να παραμείνετε ξύπνιοι κατά τη διάρκεια της νύχτας για να εργαστείτε, ουσιαστικά αντιστέκεστε στους φυσικούς βιολογικούς ρυθμούς σας».
Οι εργαζόμενοι σε βάρδιες διατρέχουν επίσης αυξημένο κίνδυνο παχυσαρκίας και διαβήτη τύπου 2, επισημαίνει η Μισέλ Ντρίραπ, διευθύντρια του Ιατρικού Προγράμματος Συμπεριφοράς του Υπνου στην Κλινική του Κλίβελαντ. Αυτό οφείλεται, εν μέρει, στη δυσκολία διατήρησης μιας υγιεινής διατροφής κατά τη διάρκεια της νυχτερινής εργασίας, σημειώνει. Οταν, για παράδειγμα, η ώρα του «μεσημεριανού γεύματος» είναι στις 12.30 τη νύχτα, ποιες είναι οι διαθέσιμες επιλογές για τους εργαζομένους; «Συνήθως καταφεύγουν σε τρόφιμα από μηχανήματα αυτόματης πώλησης, εάν δεν έχουν προετοιμάσει το γεύμα τους εκ των προτέρων», λέει η Ντρίραπ.
Ερευνες δείχνουν ότι διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διαφόρων προβλημάτων υγείας, όπως γαστρεντερικές διαταραχές, διαταραχές της διάθεσης και καρδιαγγειακά νοσήματα.
Οι νυχτερινές βάρδιες συχνά χαρακτηρίζονται «αντικοινωνικές» στην επιστημονική βιβλιογραφία, καθώς διαταράσσουν τους συνήθεις ρυθμούς της κοινωνίας. Αυτό μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη δυναμική της οικογένειας και, όπως προκύπτει από την εμπειρία της Σο, να περιορίσει σημαντικά τις κοινωνικές συναναστροφές. Εάν ένας εργαζόμενος προσπαθεί «να ανταποκριθεί στις κοινωνικές υποχρεώσεις του και στις απαιτήσεις που αφορούν την υγεία του» εις βάρος της ξεκούρασής του, «μειώνεται ο χρόνος για να ανακάμψει από την εργασία», λέει η Ιμέλντα Γουόνγκ, ειδικός σε θέματα επαγγελματικής υγιεινής και επιδημιολόγος που εργάζεται για το υπουργείο Υγείας της Βρετανικής Κολομβίας.
Συμβουλές
Οι ειδικοί σε θέματα ύπνου δίνουν παρόμοιες συστάσεις για την υγεία των εργαζομένων σε βάρδιες με εκείνες που ισχύουν για τον γενικό πληθυσμό. Η υγιεινή διατροφή αποτελεί βασικό παράγοντα στην πρόληψη ορισμένων χρόνιων ασθενειών από τις οποίες κινδυνεύουν οι εργαζόμενοι σε βάρδιες. Οταν εργάζεστε σε ασυνήθιστα ωράρια, προσπαθήστε να προετοιμάζετε υγιεινά γεύματα που μπορείτε εύκολα να πάρετε μαζί σας, όπως λαχανικά, χούμους, φρέσκα φρούτα και αμύγδαλα, προτείνει η Ντρίραπ. «Ο σωστός προγραμματισμός είναι απαραίτητος», σημειώνει, προτείνοντας λύσεις όπως προετοιμασία μεγαλύτερων ποσοτήτων φαγητού και κατάψυξη ατομικών μερίδων το Σαββατοκύριακο ή τις ημέρες του ρεπό. Εάν νιώθετε την ενέργειά σας να μειώνεται κατά τη διάρκεια της βάρδιας, ένας σύντομος ύπνος διάρκειας 15 έως 20 λεπτών –εφόσον βρείτε ένα ήσυχο σημείο– μπορεί να σας βοηθήσει να νιώσετε πιο συγκεντρωμένοι και ανανεωμένοι, επισημαίνει η Ντάφι. Για να αποκοιμηθείτε ευκολότερα όταν επιστρέφετε στο σπίτι, προσέξτε πόση καφεΐνη καταναλώνετε κατά τη διάρκεια της βάρδιάς σας. Η Ντρίραπ συνιστά να μην πίνετε περισσότερα από δύο φλιτζάνια καφέ στις πρώτες ώρες της βάρδιας και να αποφεύγετε εντελώς την καφεΐνη τις τελευταίες τέσσερις έως πέντε ώρες. Μόλις επιστρέψετε στο σπίτι, χαμηλώστε τα φώτα. Τα έντονα φώτα στέλνουν σήμα στο σώμα σας να ξυπνήσει, γεγονός που μπορεί να δυσχεράνει τον ύπνο, λέει η Γουόνγκ. Στη συνέχεια, προσπαθήστε να κοιμηθείτε το συντομότερο δυνατόν, λέει.
Οι κουρτίνες συσκότισης, οι μάσκες ύπνου και οι συσκευές λευκού θορύβου μπορούν να συμβάλουν στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος που διευκολύνει τον ύπνο, σημειώνει η Ντρίραπ. Εάν έχετε υποχρεώσεις κατά τη διάρκεια της ημέρας που δεν σας επιτρέπουν να κοιμηθείτε συνεχόμενα, όπως να παραλάβετε τα παιδιά από το σχολικό, η Ντρίραπ συνιστά να προγραμματίζετε σύντομους ύπνους πριν και έπειτα από τέτοιες διακοπές.
Αν και υπάρχουν αρκετοί τρόποι για να μετριαστεί η επιβάρυνση της εργασίας σε βάρδιες, η ευθύνη δεν βαρύνει αποκλειστικά τους εργαζομένους, ένα μέρος αυτής ανήκει και στους εργοδότες, επισημαίνει η Γουόνγκ. Οι εργοδότες μπορούν να διευκολύνουν τις συνθήκες εργασίας για τους εργαζομένους σε νυχτερινές βάρδιες αποφεύγοντας τον προγραμματισμό συνεχόμενων νυχτερινών βαρδιών, διατηρώντας τη διάρκειά τους στις οκτώ ώρες ή λιγότερο και διασφαλίζοντας επαρκή διαλείμματα για γεύμα και ανάπαυση, σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία.
Οσο για τη Σο, έπειτα από περισσότερα από δύο χρόνια νυχτερινής εργασίας συνειδητοποίησε ακόμα περισσότερο πόσο αποδιοργανωτική μπορεί να είναι η εργασία σε βάρδιες. Η μελέτη στην οποία εργαζόταν ολοκληρώθηκε τον Απρίλιο και, όπως αναφέρει, χρειάστηκε περίπου τέσσερις μήνες για να επανέλθει στις κανονικές της συνήθειες ύπνου. Οταν ρωτήθηκε αν θα εργαζόταν ξανά με αυτά τα ωράρια, δίστασε. Θα εξαρτιόταν από το αντικείμενο της μελέτης, απάντησε η Σο, «καθώς η εμπειρία αυτή είχε σημαντική επίπτωση τόσο στη σωματική όσο και στην ψυχική μου υγεία».
_______________________________________________________________________
Κεντρική φωτό: Οσοι εργάζονται σε νυχτερινές βάρδιες καλούνται να πάνε κόντρα στην ανθρώπινη φυσιολογία, η οποία είναι ρυθμισμένη ώστε να κοιμόμαστε τη νύχτα και να παραμένουμε ξύπνιοι την ημέρα. Οι ειδικοί προτείνουν μια σειρά από βοηθήματα, όπως μάσκες ύπνου ή κουρτίνες συσκότισης. [Nicolas Ortega / The New York Times]
