Λατρεύω τις γάτες. Και τις θυμάμαι να με συντροφεύουν από μικρό παιδί. Όμως είναι φορές που η αστείρευτη περιέργεια και η παιχνιδιάρικη διάθεσή τους με κάνουν έξαλλο, όπως όταν σκαλίζουν μανιωδώς τα σπορεία μου ή αναποδογυρίζουν θριαμβικά τις γλάστρες με τα εξωτικά αρτίβλαστα. Ευτυχώς, πριν από κάποια χρόνια ανακάλυψα μια απλή αλλά τελεσφόρα μέθοδο απώθησής τους από τα σημεία του κήπου μου που ισοδυναμούν με άδυτα. Τα κυκλώνω με γλάστρες απήγανου (Ruta graveolens), του οποίου η βαριά οσμή ενοχλεί, απ’ ό,τι φαίνεται, τόσο πολύ την ευαίσθητη όσφρησή τους, που δεν ζυγώνουν πια ποτέ. Τρόπον τινά τις «ξορκίζω με τον απήγανο», όπως λέει ο λαός μας, που τον θεωρεί ισχυρό αποτρεπτικό μέσο του «κακού ματιού» και της μαγγανείας, απηχώντας τις σχετικές με το φυτό πεποιθήσεις των αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων. Ήταν μάλιστα τότε τέτοια η φήμη του απήγανου ως αλεξιφαρμάκου των μαγικών επιρροών, που πολλοί τον ταύτιζαν με το περίφημο ομηρικό μώλυ που χάρισε ο Ερμής στον Οδυσσέα για να ξαναδώσει ανθρώπινη μορφή στους συντρόφους του, όταν από τα φαρμάκια της Κίρκης είχαν μεταμορφωθεί σε χοίρους. Διέθετε επίσης σπουδαία φήμη ως ένα αποτελεσματικό φάρμακο για πλήθος από προβλήματα, από ωταλγίες μέχρι επιληπτικές κρίσεις.
Η πεποίθηση πως δρα ως αναφροδισιακό, αντισυλληπτικό και εκτρωτικό μέσο σε μεγάλο βαθμό επιβεβαιώνεται από τη σύγχρονη φυτοθεραπεία.
Ελάχιστοι πάντως γνωρίζουν σήμερα πόσο σημαντικός ήταν για πολλούς αιώνες και για τη μαγειρική τέχνη αυτός ο μεσογειακός θάμνος με το γαλαζοπράσινο φύλλωμα και την ενοχλητική, για τους περισσότερους, μυρωδιά. Στη Ρωμαϊκή εποχή αξιοποιούσαν στο έπακρο το αρτυματικό του ταλέντο, προσθέτοντας σε σάλτσες και τηγανητά εδέσματα τα πικρά, χλωρά φύλλα ή τους κοπανισμένους, πιπεράτους σπόρους του. Πάντοτε με φειδώ, όμως, γιατί σε δόσεις πάνω από δύο φυλλαράκια μπορεί να προκαλέσει προβλήματα, από πεπτικές διαταραχές μέχρι φωτοευαισθησία, η οποία εκδηλώνεται με κνησμό και εξάνθημα. Στη μαγειρική της γειτονικής Ιταλίας τον αξιοποιούν πάντως ακόμη, καρυκεύοντας με τα φρέσκα φύλλα του ξίδια, σούπες, τουρσιά και σάλτσες ντομάτας, ενώ με τη σκόνη των ξερών πασπαλίζουν σκληρά τυριά. Προστίθεται επίσης σε κάποιες ποικιλίες γκράπας, του ιταλικού τσίπουρου δηλαδή, καθώς, όταν σμίγει με οινόπνευμα, οι δύσοσμες αιχμές του λειαίνονται, προσφέροντας μια ασυνήθιστη και οπωσδήποτε απολαυστική εμπειρία. Βαρύοσμος και τοξικός, ταυτόχρονα όμως αποτροπαϊκός και ωφέλιμος, ο απήγανος δεν έπαψε ποτέ να απολαμβάνει τις περιποιήσεις ενός μικρού μεν, αλλά ένθερμου κύκλου φίλων του. Όταν σε κάποιον κήπο ή φυτώριο τον ανταμώσετε, θυμηθείτε πως αρκεί ένα ελαφρύ άγγιγμά του για να αποφανθείτε αυθωρεί αν θα ενταχθείτε σε αυτόν ή αντιθέτως αν θα κρατηθείτε αείποτε μακριά του.
