Δέσποινα Κόντη
24.01.2025 • 21:25
Αλλαγή του συστήματος αδειών διαμονής μεταναστών για εργασία σχεδιάζει το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες της χώρας τα επόμενα χρόνια. Το σχέδιο περιλαμβάνει τρία βασικά μέτρα: αυτοματοποίηση του πλαισίου επεξεργασίας των αδειών διαμονής, αύξηση του χρόνου ισχύος των αδειών από τρία χρόνια που είναι σήμερα σε πέντε και απλοποίηση των διαδικασιών ώστε να διευκολυνθούν οι εργοδότες που μετακαλούν εργαζομένους.
Ενίσχυση στα εργατικά χέρια με μετανάστες
Της Τάνιας Γεωργιοπούλου
Αλλαγή εκ βάθρων του συστήματος αδειών διαμονής μεταναστών για εργασία σχεδιάζει το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες σε εργατικό δυναμικό της χώρας για τα επόμενα χρόνια. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat και του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων (ΣΟΕ), μέσα στην επόμενη πενταετία το εργατικό δυναμικό της χώρας θα πρέπει να αυξηθεί κατά 200.000 εργαζομένους, προκειμένου να επιτευχθεί ανάπτυξη 2%. «Προφανώς, οι ανάγκες εργατικού δυναμικού δεν θα καλυφθούν αποκλειστικά από μετανάστες. Χρειάζεται να μπει στην αγορά εργασίας ένα ποσοστό από εκείνους που δεν εργάζονται, να αυξηθεί η απασχολησιμότητα των γυναικών, αλλά και να επιστρέψουν άνθρωποι που εργάζονται στο εξωτερικό. Ομως είναι βέβαιο ότι χρειαζόμαστε μετανάστες για να καλυφθούν οι ανάγκες», παρατηρεί στην «Κ» κυβερνητικό στέλεχος. Είναι σημαντικό επίσης να επισημάνουμε ότι με βάση τα δημογραφικά στοιχεία έως το 2050 οι Ελληνες εργαζόμενοι θα μειωθούν κατά 27% και οι συνταξιούχοι θα αυξηθούν κατά 20%, γεγονός που καταδεικνύει την ανάγκη εισαγωγής εργαζομένων.
Αυτομάτως
Ειδικότερα, στο κυβερνητικό σχέδιο προτείνεται το πλαίσιο επεξεργασίας των αδειών διαμονής να αυτοματοποιηθεί και να γίνεται πλέον ηλεκτρονικά με τη μικρότερη δυνατή ανθρώπινη παρέμβαση. Επίσης να αυξηθεί ο χρόνος ισχύος των αδειών διαμονής από τρία χρόνια που είναι σήμερα σε πέντε, και για τις άδειες που βρίσκονται εν ισχύι αλλά και για τις καινούργιες, ώστε να μειωθεί η επιβάρυνση του συστήματος.
Προβλέπεται να υπάρξουν παρεμβάσεις, ώστε να διευκολυνθούν οι εργοδότες να πραγματοποιούν μετακλήσεις με απλοποίηση των διαδικασιών από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Το σχέδιο προβλέπει εμπλοκή της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης (ΔΥΠΑ), του υπουργείου Εξωτερικών και της ΕΛ.ΑΣ., αλλά και των επιμέρους υπουργείων, ώστε να υπάρξει εναρμόνιση της μεταναστευτικής πολιτικής με τις ανάγκες της αναπτυξιακής πολιτικής.
Ενα από τα βασικότερα προβλήματα του υπάρχοντος συστήματος έκδοσης αδειών διαμονής είναι ότι οι ίδιες υπηρεσίες καλούνται να διαχειριστούν όλους τους τύπους αδειών διαμονής. Στο ίδιο γραφείο καταλήγουν όλες οι αιτήσεις μεταναστών για άδεια διαμονής: αιτήματα στο πλαίσιο της διαδικασίας για «χρυσή βίζα», αθλητές που πρόκειται να πάρουν μεταγραφή σε ελληνική ομάδα, επιστήμονες που έχουν κληθεί να εργαστούν, παιδιά και σύζυγοι εργαζομένων στη χώρα, καθώς και αιτήματα για εργασία σε οποιονδήποτε τομέα.
Εκκρεμότητα
Η διοικητική διαίρεση των εργασιών θα επισπεύσει τη διαδικασία για όλους, εκτιμά η κυβέρνηση. Ενα στοιχείο αρκεί για να αναδειχθούν οι ανυπέρβλητες δυσκολίες του συστήματος, που ασφαλώς δεν ευνοούν την προσέλκυση εργατικού δυναμικού: Αυτή τη στιγμή εκκρεμούν 280.000 άδειες διαμονής και το νούμερο αυτό, αν συνεχιστεί η υπάρχουσα κατάσταση, αναμένεται να αυξάνεται κατά 20% κάθε χρόνο.
«Χρειάζεται να μπει στην αγορά ένα ποσοστό από όσους δεν εργάζονται, να αυξηθεί η απασχολησιμότητα των γυναικών, αλλά και να επιστρέψουν στη χώρα άνθρωποι από το εξωτερικό», λέει κυβερνητική πηγή.
Επιπλέον και στις άδειες διαμονής σχεδιάζεται να εφαρμοστεί η διαλειτουργικότητα των συστημάτων, έτσι ώστε το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου να μπορεί να έχει όλες τις επιμέρους πληροφορίες και ο εκάστοτε υπάλληλος να επικεντρώνεται μόνο στην έκδοση της άδειας διαμονής και όχι στον έλεγχο των εγγράφων, τη γνησιότητα των οποίων θα πρέπει να εγγυάται ο φορέας-υπουργείο αποστολής. «Οταν έρχεται ένας αλλοδαπός για εργασία στην Ελλάδα αυτό που απασχολεί είναι η ασφάλεια. Αυτό το στοιχείο θα πρέπει να το ερευνά η αστυνομία και να παρέχει άμεσα στοιχεία για το ποινικό μητρώο του αιτούντος», επισημαίνουν στελέχη του υπουργείου Μετανάστευσης. «Επίσης όσον αφορά τη δημόσια υγεία, δεν μπορεί να ζητάμε διαφορετικά στοιχεία από τους Ινδούς που έρχονται ως τουρίστες και από αυτούς που έρχονται για εργασία», προσθέτουν. «Κατά την αναγγελία εργασίας θα πρέπει να εφαρμόζονται αυτά που ισχύουν και για τους Ελληνες που θα εργαστούν στην ίδια θέση». Το κλειδί στη διαδικασία είναι να σταματήσουν να πηγαινοέρχονται χαρτιά από τη μία υπηρεσία στην άλλη, και η διαδικασία να γίνεται πιο γρήγορα και κυρίως ηλεκτρονικά.
Σε κάθε περίπτωση, οι εργοδότες που θέλουν να φέρουν εργαζομένους από το εξωτερικό θα υποχρεώνονται να χρησιμοποιούν ως πρώτη στάση αναζήτησης εργατικού δυναμικού τη ΔΥΠΑ, έτσι ώστε να δίνεται προτεραιότητα στους Ελληνες ανέργους.
Αναθεώρηση
Προς αναθεώρηση βαίνουν και οι διμερείς συμφωνίες που έχουν υπογραφεί με Αίγυπτο και Μπανγκλαντές εφόσον δεν έχουν αποδώσει. Η συμφωνία με την Αίγυπτο αφορούσε τη μετάκληση 5.000 εργαζομένων, αλλά έως τώρα έχουν έρθει μόνο 180 άτομα. Οσον αφορά το Μπανγκλαντές, οι σχέσεις με την Ινδία δεν επιτρέπουν την πρόσβαση στο προξενείο στο Νέο Δελχί.
«Χρειάζεται να ληφθούν άμεσα κάποια μέτρα, αλλά θα χρειαστεί τουλάχιστον ένας χρόνος πριν το σύστημα καταφέρει να γίνει λειτουργικό και να αποδώσει για εργαζομένους και εργοδότες», υπογραμμίζουν, πάντως, στελέχη του υπουργείου Μετανάστευσης.
Οι αλλαγές δεν πρέπει να προσκρούσουν σε αντιδράσεις κάποιων που έχουν αναλάβει τον ρόλο του εθνοφύλακα, καθώς πρόκειται για θέμα που αφορά την αγορά εργασίας και την ανάπτυξη, προσθέτουν οι ίδιες πηγές.
Αντίθετα από τις ανάγκες, μειώνεται διαρκώς το εργατικό δυναμικό μεταναστών που διαθέτει η χώρα. Το 2014 στην Ελλάδα εργάζονταν 403.000 μετανάστες, όμως το 2024 ο αριθμός των εργαζομένων μεταναστών έχει πέσει στις 179.000. Μέσα σε μια δεκαετία οι ξένοι εργαζόμενοι στην Ελλάδα έχουν μειωθεί κατά 56%, περίπου 8% τον χρόνο.
Αυτή τη στιγμή η Ελλάδα δεν είναι ένας ελκυστικός προορισμός για εργασία και όχι μόνο λόγω του μισθολογικού χάσματος στις αμοιβές που υπάρχει με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αλλά κυρίως λόγω των διαδικασιών που ισχύουν. «Εμείς θέλουμε εποχικό προσωπικό για 7-9 μήνες και μετά ζητάμε να επιστρέψουν στη χώρα τους έως ότου τους ξαναχρειαστούμε. Αυτό σημαίνει ότι θα χρειαστεί να ξοδέψουν ένα σημαντικό ποσό για το ταξίδι τους. Αντιθέτως, στην Ιταλία βγάζουν άδεια διαμονής κατευθείαν για πέντε χρόνια, ακόμη και αν πρόκειται για εποχική εργασία», αναφέρουν κυβερνητικές πηγές.
Οριζόντιο πρόβλημα σε όλους τους τομείς οι κενές θέσεις
Της Δέσποινας Κόντη
Από τον κατασκευαστικό και αγροτικό τομέα μέχρι την πληροφορική και τον τουρισμό, η έλλειψη εργατικών χεριών έχει εξελιχθεί σε πονοκέφαλο για μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων στην Ελλάδα. Πρόκειται ίσως για μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν, καθώς οι κενές θέσεις εργασίας δεν περιορίζονται μόνο σε χαμηλής εξειδίκευσης εργαζομένους, αλλά επεκτείνονται και σε εργαζομένους υψηλής εξειδίκευσης. Στον τουρισμό παρατηρείται έλλειψη προσωπικού σε θέσεις χαμηλής ειδίκευσης όπως λάντζα, σερβιτόροι, καμαριέρες αλλά και σε προσωπικό υψηλής εξειδίκευσης, όπως σεφ κ.λπ. Στον κατασκευαστικό τομέα υπάρχει μεγάλη ανάγκη για εξειδικευμένους τεχνίτες, ενώ η βιομηχανία ζητεί προσωπικό για θέσεις εργασίας από εργάτες αποθήκης, συσκευασίας, εργάτες παραγωγής κ.λπ. Ελλείψεις εργαζομένων εντοπίζονται και στον κλάδο της πληροφορικής, όπου οι επιχειρήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο έχουν αποδυθεί σε ένα κυνήγι ταλέντων για την κάλυψη των αυξανόμενων αναγκών τους. Οι εταιρείες ζητούν προγραμματιστές υψηλής εξειδίκευσης για να καλύψουν θέσεις όπως machine learning engineer και security specialists καθώς και άλλες ειδικότητες. Ενα σημαντικό κεφάλαιο είναι και ο πρωτογενής τομέας, όπου είναι γνωστή η έλλειψη χιλιάδων εργατών γης.
Τα μεγάλα κενά που διαπιστώνονται στην ελληνική αγορά εργασίας και η σημαντική πίεση που ασκείται στους εργοδότες για να καλύψουν τις ανάγκες τους, έχουν οδηγήσει και στην αύξηση της ζήτησης εργαζομένων από τρίτες χώρες. Πράξη Yπουργικού Συμβουλίου (ΠΥΣ) που εγκρίθηκε πριν από τα Χριστούγεννα, προέβλεπε τη μετάκληση 89.290 εργαζομένων από τρίτες χώρες εντός του 2025. Μεταξύ των προβλεπόμενων ειδικοτήτων περιλαμβάνονται κατά κύριο λόγο ανειδίκευτοι εργάτες γης, οικοδόμοι, χειριστές μηχανημάτων, εργάτες εργοστασίων, υπάλληλοι γραφείων, ενώ περισσότερες από τις μισές θέσεις αφορούν εποχική εργασία.
Η προηγούμενη αντίστοιχη απόφαση αφορούσε αρχικά 147.925 θέσεις εργασίας για τη διετία 2023-2024, ενώ υπήρξε και συμπληρωματική απόφαση εντός του 2024, με την οποία εγκρίθηκαν επιπλέον 32.517 μετακλήσεις εργαζομένων από τρίτες χώρες για να καλυφθούν οι ανάγκες κυρίως στον αγροτικό τομέα, στις κατασκευές καθώς και στον τουρισμό – επισιτισμό.
Αμεσο επακόλουθο είναι η αύξηση της ζήτησης εργαζομένων από τρίτες χώρες. Πράξη Yπουργικού Συμβουλίου προβλέπει τη μετάκληση 89.290 εργαζομένων.
Η διάρθρωση
Για το 2025 η ΠΥΣ ορίζει ότι ο ανώτατος αριθμός θέσεων για εξαρτημένη εργασία, εποχική εργασία αλλά και εργασία υψηλής ειδίκευσης πολιτών τρίτων χωρών για το έτος 2025 καθορίζεται σε 89.290. Ειδικότερα, ο ανώτατος αριθμός θέσεων για εξαρτημένη εργασία ανέρχεται σε 41.670. Εποχική εργασία αφορούν οι 45.670 θέσεις, ενώ υπάρχουν και 2.000 θέσεις εργασίας που εγκρίθηκαν και αναφέρονται σε απασχόληση υψηλής ειδίκευσης. Από τις θέσεις εξαρτημένης εργασίας το 38,39%, δηλαδή οι 16.000 από τις 41.670, αφορά ανειδίκευτους εργάτες που θα κληθούν να καλύψουν τα κενά των εργατών γης, της κτηνοτροφίας, της δασοκομίας και της αλιείας. Σε 5.000 ανέρχονται οι θέσεις εργασίας που αφορούν υπαλλήλους γραφείου. Οι εργαζόμενοι αυτής της κατηγορίας θα απασχοληθούν σε ημεδαπές επιχειρήσεις, που έχουν συνάψει συμφωνίες και λειτουργούν ως υποκαταστήματα αλλοδαπών εταιρειών και έχουν αναλάβει την προώθηση προϊόντων και την παροχή τεχνικής υποστήριξης.
Στο μεταξύ, η δυσκολία εύρεσης κατάλληλων υποψηφίων εξακολουθεί να αποτελεί «αγκάθι» για τις επιχειρήσεις, χωρίς ωστόσο να θεωρείται το εμπόδιο αυτό ανυπέρβλητο. Σύμφωνα με την τελευταία έρευνα του ομίλου ManpowerGroup για το 2025, το 80% των εργοδοτών δήλωσε ότι αντιμετωπίζει δυσκολία στην κάλυψη θέσεων εργασίας, με το 57% να αναφέρει «κάποια δυσκολία» και το 23% «αρκετή δυσκολία», ενώ μόλις το 19% δήλωσε ότι δεν αντιμετωπίζει καμία δυσκολία. Το 2024 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 82%. Το μεγαλύτερο πρόβλημα ωστόσο εντοπίζεται στις μικρές επιχειρήσεις (10-49 εργαζόμενοι) καθώς πάνω από 8 στις 10 (84%) ανέφεραν σημαντικές δυσκολίες στην κάλυψη θέσεων εργασίας έναντι 82% το 2024. Αντίθετα, αν και το πρόβλημα αυτό είναι εμφανές και στις μεγάλες επιχειρήσεις, το ποσοστό των εργοδοτών που αντιμετωπίζει τέτοιες δυσκολίες είναι μικρότερο σε σύγκριση με πέρυσι.
