ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ

Την 3η Σεπτεμβρίου, ή μάλλον στις 3 του Σεπτέμβρη…, θα κλείσουν 50 χρόνια από την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ. Θα γραφτούν και θα ειπωθούν πολλά γι’ αυτό το κόμμα –ή κίνημα– που κυριάρχησε πολιτικά στα χρόνια της Μεταπολίτευσης και τον ιδρυτή του.

«Η Αθήνα βρωμάει αλλά ο Δούκας ούτε να προσλάβει προσωπικό μπορεί ούτε να συνεργαστεί με ιδιώτες. Αυτό είναι δήμαρχος;». Δεν παίρνω όρκο για το ερωτηματικό στο τέλος της φράσης, πάντως ο Σταμάτης Φασουλής είχε ήδη ενσωματώσει την πολύ πρόσφατη δήλωση του δημάρχου Αθηναίων Χάρη Δούκα στην εισαγωγή της επιθεώρησης «Τότε, τώρα, πάντα», στο Θέατρο Αλσος.

«Αν δεν στοιχειώσετε άνθρωπο, γιοφύρι δεν στεριώνει». Δογματικός ακούγεται ο πασίγνωστος στίχος, πλην όμως η πίστη στο υπερφυσικό δεν λογοδοτεί στον ορθό λόγο ή στην «κοινή λογική». «Παρά πλείστοις λαοίς», γράφει ο Ν. Γ. Πολίτης στις «Εκλογές από τα τραγούδια του ελληνικού λαού», του 1914 […]

Το περιοδικό Τime είχε δημοσιεύσει το 1979 ένα επικριτικό άρθρο για την Αθήνα με τίτλο «Μια πόλη πεθαίνει». Ηταν κατά μία έννοια μια σύνοψη της οικτρής κατάστασης στην οποία είχε οδηγηθεί το κέντρο της πρωτεύουσας με την άναρχη δόμηση, την ανομία και την έλλειψη ελεύθερων χώρων. Εμφαση δινόταν στην παρακμή της Πλάκας με τα νυχτερινά κέντρα, τις κραυγαλέες επιγραφές, την ηχορρύπανση.

Τη μεταμόρφωσε την Ελλάδα ο χρόνος. Πενήντα χρόνια στέριωσαν καινούργιες εικόνες πάνω στο παμπάλαιο χώμα. Ομως και της στέρησαν νέο αίμα. Οι ηλικιωμένοι αυξήθηκαν, τα παιδιά λιγόστεψαν, νέοι μετανάστευσαν, φθίνει και γερνά το εργατικό δυναμικό με συνέπειες σε όλα τα πεδία. Το 1974 είχαμε 144.069 γεννήσεις και 76.303 θανάτους.

Ο τιδήποτε σηματοδοτεί η Μεταπολίτευση στη σύγχρονη ιστορία μας, πρωταρχικά υποδηλώνει τη μετάβαση από ένα πολίτευμα σε ένα άλλο. Τέτοιες μεταβάσεις δεν είναι στιγμιαίες. Το αποτέλεσμά τους δεν είναι προδιαγεγραμμένο.

Το 1974 η Δημοκρατία παρέλαβε από τη χούντα τη δημόσια αρχαιολογία καθημαγμένη: εκδηλώσεις αρχαιοπληξίας με χλαμύδες και περικεφαλαίες να συγκαλύπτουν κραυγαλέες παραβιάσεις της αρχαιολογικής νομοθεσίας, με εξέχοντες αρχαιολόγους υπό διωγμόν.

Ο Ευάγγελος Βενιζέλος –ο οξυδερκέστερος εν ζωή Ελληνας πολιτικός– στο κείμενό του στην «Καθημερινή» για τη Μεταπολίτευση γράφει: «Το κοινωνικό συμβόλαιο της Μεταπολίτευσης που παρότι τροποποιήθηκε πολλές φορές τα πενήντα αυτά χρόνια, φέρει ακόμα τα χρώματα της περιόδου 1981-1989, τέθηκε, όπως σημειώθηκε, υπό ριζική αμφισβήτηση κατά την περίοδο των μνημονίων και ακόμη δεν έχει συναφθεί […]

Το 1974 οι συνταγματάρχες αποχώρησαν από την εξουσία αφήνοντας πίσω τους μια κοινωνία με μεγάλες ανισότητες μεταξύ πλουσίων και φτωχών και ένα κράτος πρόνοιας κατακερματισμένο και άνισο. Η έκρηξη των μαζικών διεκδικήσεων που ακολούθησε εγκαινίασε μια περίοδο επέκτασης του κοινωνικού κράτους.

Η Μεταπολίτευση θα μπορούσε να χαρακτηριστεί το Big Bang της σύγχρονης Ελλάδας. Εντούτοις, αν σκεφτούμε πιο συστηματικά το γεγονός, ανακύπτουν μια σειρά από ερωτήματα. Τι ακριβώς εννοούμε με τον όρο; Την αποκατάσταση του κοινοβουλευτισμού, μετά μια διακοπή επτά ετών από το 1967; Ή μήπως τη μετάβαση στη δημοκρατία μετά τη μετεμφυλιακή περίοδο;

«Οφείλουμε στους Eλληνες και στις επόμενες γενιές, μια συνέχεια αντάξια και ακόμη καλύτερη αυτών των πενήντα ετών», δήλωσε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας.

Πρέπει να είναι από τις πιο ανθεκτικές, καταστροφικές, εκδοχές της Μεταπολίτευσης. Αν σκεφτεί κανείς ότι από τη δεκαετία του 1980 που μεσουρανούσε –έως το πρώτο μισό του ’90– πουλούσε την ημέρα πάνω από 240.000 φύλλα. Μυθικά, για σήμερα, τιράζ. Αλλά και πάλι, μετά το κλείσιμο της εφημερίδας (2012), μπορεί να έλειψε το επίσημο όργανο του […]