Το 2006, η πρώτη επίσκεψη εννέα μάστερ σομελιέ από τις ΗΠΑ στην Ελλάδα συνδυάστηκε με την «αναγέννηση» του ελληνικού οίνου. Επιστρέφοντας στην πατρίδα τους, ο ενθουσιασμός τους για όσα είχαν δει στον αμπελώνα και στα οινοποιεία μας και, κυρίως, για τα κρασιά που είχαν δοκιμάσει, δημιούργησε ένα ισχυρό ρεύμα που εκτόξευσε τη ζήτηση, επομένως και τις εξαγωγές μας. «Ηταν εντυπωσιακό αυτό που βιώσαμε τότε. Τα νέα για την πρόοδο του κλάδου και τη μοναδικότητα των προϊόντων μας άρχισαν να μεταδίδονται ολοένα και πιο εύκολα, άνοιξαν πόρτες που μέχρι τότε παρέμεναν ερμητικά κλειστές. Και δεν αποτέλεσε έκπληξη για εμάς ο αντίκτυπος εκείνου του ταξιδιού, μια και οι μάστερ σομελιέ είναι αναμφισβήτητα οι πιο επιδραστικοί άνθρωποι στον χώρο του οίνου διεθνώς, φέρουν τον πιο “βαρύ” τίτλο. Συνεργάζονται με αλυσίδες εστιατορίων και wine bars, πολυτελή ξενοδοχεία, κάβες, εταιρείες εισαγωγών και ταυτόχρονα λειτουργούν ως opinion leaders για τους καταναλωτές, επηρεάζοντας καθοριστικά το οινικό γίγνεσθαι», εξηγεί η Σοφία Πέρπερα, υπεύθυνη διεθνών σχέσεων και μάρκετινγκ του Συνδέσμου Ελληνικού Οίνου (ΣΕΟ).
Σχεδόν δύο δεκαετίες μετά, με πρωτοβουλία του ΣΕΟ και χρηματοδότηση από την Enterprise Greece πάλι εννέα Αμερικανοί μάστερ σομελιέ βρίσκονται αυτές τις ημέρες στην Ελλάδα. Διαφορετικές οι διεθνείς συγκυρίες, εκρηκτικό το τοπίο που διαμορφώνουν στις εμπορικές συναλλαγές οι απειλές του προέδρου Τραμπ για δυσβάσταχτους δασμούς, διαφορετικό όμως και το «τοπίο» στο ελληνικό κρασί, που έχει πραγματοποιήσει ποιοτικά άλματα τα τελευταία χρόνια. «Μήνες προσπαθούσαμε να διοργανώσουμε αυτό το ταξίδι και είναι τεράστια επιτυχία του Συνδέσμου Ελληνικού Οίνου ότι καταφέραμε να τους φέρουμε στην Ελλάδα», συνεχίζει η κυρία Πέρπερα. «Η αμερικανική αγορά είναι πάρα πολύ σημαντική για εμάς: απορροφά το 19%-20% των εξαγωγών μας –με αύξηση 12,37% το 2024 συγκριτικά με το 2023– και εκείνη στην οποία πουλάμε ακριβότερα τα κρασιά μας: έχουμε πια ξεπεράσει τα 7 ευρώ το κιλό, φτάνοντας στις επιδόσεις της Αυστρίας και πλησιάζοντας κατά πολύ εκείνες της Γαλλίας, όταν η αντίστοιχη τιμή στη Γερμανία είναι 2,75 ευρώ, στο Ηνωμένο Βασίλειο 4,52, στο Βέλγιο 3,39. Εχουμε μπει για τα καλά στην αποκαλούμενη mainstream αγορά, δεν απευθυνόμαστε πια μόνο στον απόδημο ελληνισμό των ΗΠΑ».
Η Λόρα Γουίλιαμσον από τη Νέα Υόρκη είναι η μόνη που είχε συμμετάσχει σε εκείνο το πρώτο ταξίδι. «Το εκπληκτικό Ασύρτικο της Σαντορίνης ήταν η πρώτη ελληνική ποικιλία που “ανακάλυψαν” Αμερικανοί οινόφιλοι, ειδικοί και μη. Ολα αυτά τα χρόνια εξακολουθεί να σέρνει το άρμα και να χαράσσει νέους δρόμους, κάνοντας και άλλους οινοποιούς, από την υπόλοιπη Ελλάδα, να θέλουν να γίνουν κομμάτι αυτού του success story· όχι μιμούμενοι τους Σαντορινιούς συναδέλφους τους, αλλά βελτιώνοντας τις υποδομές και τις τεχνικές τους. Αυτό είχε αντίκτυπο στην ποιότητα των δικών τους προϊόντων», σημειώνει στην «Κ». «Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Κρήτη: Είναι θαυμαστά τα αποτελέσματα της έμφασης και της προσοχής που δόθηκε σε γηγενείς ποικιλίες όπως το Βιδιανό, η Βηλάνα, το Δαφνί, το Θραψαθήρι, το Κοτσιφάλι». Η δική της αγαπημένη ποικιλία; «Η Μαλαγουζιά. Δίνει εξαιρετικά κρασιά, με εκφραστική μύτη, στόμα στρογγυλό και γεμάτο. Επιπλέον, συνδυάζεται τέλεια με την ιαπωνική κουζίνα την οποία λατρεύω».
«H βεντάλια έχει ανοίξει»
H Τζίλιαν Μπάλανς από τη Napa Valley της Καλιφόρνιας συμφωνεί. «Η… επανάσταση μπορεί να ξεκίνησε από το Ασύρτικο, όμως η βεντάλια έχει πια ανοίξει. Οι καταναλωτές γνωρίζουν και αγαπούν το Μοσχοφίλερο, το Ξινόμαυρο, το Αγιωργίτικο, το Μοσχάτο και τόσα άλλα. Τα λευκά, βέβαια, έχουν ένα ξεκάθαρο προβάδισμα, λόγω της κλιματικής αλλαγής και των υψηλών θερμοκρασιών. Αυτό ισχύει και για τα ροζέ. Πριν από μερικά χρόνια, ροζέ επιλογές θα βάζαμε σε λίστες κρασιών μόνο την άνοιξη ή το φθινόπωρο. Σήμερα θα τα βρει κανείς όλο τον χρόνο». Οσο για τους τριγμούς που ενδεχομένως προκαλέσει η επιβολή υψηλών δασμών στα ευρωπαϊκά αλκοολούχα ποτά και κρασιά, όπως έχει προαναγγείλει ο Ντόναλντ Τραμπ, η Αμερικανίδα μάστερ σομελιέ διατηρεί την ψυχραιμία της. «Η αγορά θα δυσκολευτεί αλλά θα βρει την ισορροπία της. Οι αυξημένες τιμές θα λειτουργήσουν αποτρεπτικά για τους καταναλωτές που αναζητούν φθηνά κρασιά για να τα πιουν στο σπίτι. Στην εστίαση, όμως, οι πελάτες που είναι διατεθειμένοι να δώσουν τουλάχιστον 25 ή 30 δολάρια για να δοκιμάσουν ένα κρασί δεν θα έχουν αντίρρηση να πληρώσουν λίγα δολάρια παραπάνω προκειμένου να το απολαύσουν. Σε αυτή την κατηγορία, λοιπόν, οι πωλήσεις των ελληνικών οίνων δεν πιστεύω ότι θα έχουν σημαντικές απώλειες».
«Χθες βράδυ δοκίμασα μια λευκή ποικιλία που δεν είχα ποτέ ακούσει, το Ποταμίσι, από ένα νησί των Κυκλάδων, την Τήνο, και… Oh my God, ήταν υπέροχο!» Ο Τζέρεμι Σάνκερ, ένας από τους νεότερους μάστερ σομελιέ στον κόσμο, δεν κρύβει τον ενθουσιασμό του για τους θησαυρούς που ανακαλύπτει στο πρώτο του ταξίδι στη χώρα μας. «Γνωρίζω ήδη το Ασύρτικο της Σαντορίνης και το ξεχωρίζω, αλλά χαίρομαι που διαπιστώνω ότι δεν είναι το μοναδικό που αξίζει». Η κουβέντα έρχεται και πάλι στην πιθανότητα επιβολής νέων δασμών από την αμερικανική κυβέρνηση. «Θα είναι μια κίνηση καταστροφική και για τις χώρες που εξάγουν τα προϊόντα τους στις ΗΠΑ, και για την οικονομία μας», επισημαίνει.
Την ίδια πρόβλεψη κάνει και η Σοφία Πέρπερα. «Μέχρι τις 9 Ιουλίου ισχύει το 10%, και ελπίζουμε ότι δεν θα αυξηθεί. Δεν αποκλείεται, πάντως, να μην υπάρξει ενιαία εμπορική πολιτική για τις χώρες της Ευρώπης, στο πλαίσιο μιας νοοτροπίας “διαίρει και βασίλευε”. Στην προηγούμενη θητεία του, ο πρόεδρος Τραμπ είχε “τιμωρήσει” επιβάλλοντας αύξηση δασμών τη Γαλλία, τη Γερμανία και την Ισπανία – όχι την Ελλάδα. Σε κάθε περίπτωση, τα αποτελέσματα μιας αλλαγής στους δασμούς θα είναι καταστροφικά, με δεδομένο ότι το 28% του ευρωπαϊκού κρασιού περνάει τον Ατλαντικό».
«Οι Ελληνες οινοποιοί κατάφεραν να αξιοποιήσουν τη δυναμική που δημιούργησε ο τουρισμός και να επανεφεύρουν τον εαυτό τους».
Ο Πίτερ Γκράνοφ από το Σαν Φρανσίσκο είναι παλιός γνώριμος της Ελλάδας και του ελληνικού αμπελώνα. «Το 1982, για χάρη ενός έρωτα, επισκέφθηκα τη Μύκονο και την Κρήτη, και η χώρα σας έγινε αγαπημένος μου προορισμός. Εχει αλλάξει πολύ, βέβαια, μέσα σε αυτές τις δεκαετίες. Το ίδιο και τα κρασιά σας. Οι οινοποιοί σας ουσιαστικά κατάφεραν να αξιοποιήσουν τη δυναμική που δημιούργησε ο τουρισμός και να επανεφεύρουν τον εαυτό τους! Κατάλαβαν ότι έπρεπε να στραφούν στις γηγενείς ποικιλίες. Δεν χρειάζονται το Cabernet Sauvignon, το Chardonnay και άλλα ξενόφερτα, όταν έχουν τη δυνατότητα να παράγουν κάτι αυθεντικό, ιδιαίτερο, που δεν μπορεί να βρει κανείς πουθενά αλλού». Με την εμπειρία 52 ετών στον χώρο του κρασιού, ο κύριος Γκράνοφ δεν κρύβει την ανησυχία του για την πολιτική Τραμπ. Και όχι μόνο την εμπορική. «Είμαι τρομοκρατημένος, αυτή η λέξη περιγράφει όσα αισθάνομαι για όσα συμβαίνουν στο κρασί και γενικότερα· το κρασί είναι μόνο μια ψηφίδα από τη ζοφερή εικόνα που σχηματίζεται στις ΗΠΑ. Διακυβεύονται πολλά: η αξιοπιστία μας, η σχέση μας με παραδοσιακούς συμμάχους μας, το κοινωνικό κράτος, η οικονομία. Και το χειρότερο είναι ότι ο πρόεδρός μας είναι απρόβλεπτος. Δεν ξέρεις τι θα βαλθεί να καταστρέψει μετά. Σκεφτείτε ότι και οι εννέα μάστερ σομελιέ, μεταξύ σοβαρού και αστείου, συμφωνήσαμε σε αυτό το ταξίδι να λέμε ότι είμαστε… Καναδοί! Ο Τραμπ μάς κάνει να ντρεπόμαστε για την πατρίδα μας».
Η αγορά αγωνιά για τον τυφώνα Ντόναλντ Τραμπ
«Οι καλεσμένοι μας μάστερ σομελιέ είναι οινοχόοι με… διδακτορικό. Μπορεί να μη δουλεύουν πια στο “πεδίο”, δηλαδή σε εστιατόρια και wine bars, επιλέγουν όμως ετικέτες για λογαριασμό πελατών οι οποίοι αγοράζουν πολύ μεγάλες ποσότητες κρασιών και, φυσικά, εκπαιδεύουν άλλους οινοχόους, οπότε η γνώμη τους έχει τεράστια βαρύτητα: διαμορφώνουν τάσεις. Η αγορά των ΗΠΑ είναι εξαιρετικά σημαντική για εμάς. Τα κρασιά μας έχουν αρχίσει να αποκτούν αναγνωρισιμότητα από τους Αμερικανούς οινόφιλους, κάτι που αποτελεί κατάκτηση του κλάδου μας έπειτα από δύο δεκαετίες σκληρής ομαδικής δουλειάς και επίμονων προσπαθειών προώθησής τους. Βέβαια, ας μην έχουμε αυταπάτες, ακόμη φαντάζουν εξωτικά για πολλούς καταναλωτές, ιδιαίτερα όταν τα βλέπουν στο ράφι μιας κάβας, όμως στα εστιατόρια πάμε πολύ καλά. Εκεί έχουμε πλασαριστεί ως κάτι ιδιαίτερο, μοναδικό και ακριβό. Και μολονότι δεν έχουμε μπει ακόμη στα μεγάλα δίκτυα διανομέων, πρόσφατα αρχίσαμε να κάνουμε κάποια σταθερά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση και είμαστε αισιόδοξοι για τη συνέχεια, αν δεν μας προλάβει ο τυφώνας Τραμπ», λέει στην «Κ» ο οινοποιός Στέλλιος Μπουτάρης και αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικού Οίνου. Τον ρωτώ ποιο θα είναι το χειρότερο σενάριο σε ό,τι αφορά την επιβολή νέων δασμών στα εισαγόμενα προϊόντα από την αμερικανική κυβέρνηση. «Μια αύξηση της τάξης του 40%-50% θα είναι καταστροφική. Η ταμειακή επιβάρυνση των εισαγωγέων θα τους κάνει απρόθυμους να ψάξουν καινούργια κρασιά και θα αναγκαστούν να μειώσουν τις εισαγωγές. Με λίγα λόγια: Θα κινδυνέψει να γκρεμιστεί το οικοδόμημα που χτίσαμε πετραδάκι πετραδάκι τόσα χρόνια…».
_______________________________________________________________________________
Κεντρική φωτογραφία: Εννέα Αμερικανοί μάστερ σομελιέ βρίσκονται αυτές τις ημέρες στην Ελλάδα, με πρωτοβουλία του Συνδέσμου Ελληνικού Οίνου. Από αριστερά: Οι Νικ Ντέιβις, Σκοτ Κάρνεϊ, Τζέρεμι Σάνκερ, Τζίλιαν Μπάλανς, Σκοτ Τάιρι, Μάρτιν Μπίλι, Ερικ Ελιοτ, Λόρα Γουίλιαμσον και Πίτερ Γκράνοφ φωτογραφημένοι στην Αθήνα, πριν ξεκινήσουν για μια μεγάλη περιήγηση στον αμπελώνα και στα οινοποιεία της Πελοποννήσου. [ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΛΙΑΣ]
