Ο κ. Τσίπρας έγραψε τις πρώτες λέξεις στο νέο κεφάλαιο της πολιτικής του διαδρομής. Τώρα ξεκινάει το κύριο μέρος του εγχειρήματος. Να πείσει ότι έχει ο ίδιος αλλάξει σε σχέση με τον πολιτικό που καταψήφισαν οι ψηφοφόροι τόσο ως πρωθυπουργό, αλλά ιδίως ως αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Να μιλήσει για τα σημερινά ζητήματα χωρίς την αυτοαναφορικότητα και το άγχος δικαίωσης που συχνά χαρακτηρίζει τους «πρώην». Να ενώσει τις δυνάμεις ενός χώρου που εν πολλοίς κατακερματίστηκε με αφορμή δικές του αποφάσεις. Και να χωρέσει, τελικά, ο ίδιος σε ένα κοστούμι που γενικά δεν του έχει ταιριάξει.
Ο Αλέξης Τσίπρας ως δημεγέρτης, ως εκφραστής της λαϊκής οργής και του κυρίαρχου ρεύματος διέπρεψε πολιτικά στις αρχές της περασμένης δεκαετίας. Είχε το ταλέντο το ρυάκι να το κάνει ποτάμι. Πολλοί το προσπάθησαν αυτό, λίγοι όμως το πέτυχαν, και αυτό είναι σημαντικός λόγος να μην τον υποτιμά κανένας. Στον ρόλο του «υπεύθυνου ηγέτη», όμως, είτε ως πρωθυπουργός είτε ως αρχηγός αντιπολίτευσης μετά το 2019, δεν τα πήγε τόσο καλά. Κυρίως επειδή ο ίδιος δεν προσαρμόστηκε στον νέο του ρόλο, πατώντας συχνά σε δύο βάρκες, ιδίως μετά το 2019. Αν δεν κατάφερε να ολοκληρώσει τότε τη μετάλλαξη του ιδίου και του κόμματός του, θα τα καταφέρει τώρα σε ένα εκ νέου ριζοσπαστικοποιημένο πολιτικό περιβάλλον;
Παρά τους «πειρασμούς» που υπάρχουν σε ένα τέτοιο πολιτικό τοπίο, ο κ. Τσίπρας φαίνεται ότι επιδιώκει να επαναπροσδιοριστεί όχι ως επανεμφανιζόμενος ριζοσπάστης, αλλά ως «αξιόπιστος διαχειριστής». Ως εναλλακτική κυβερνητική λύση που καλύπτει το σχετικό πολιτικό κενό. Εξ ου και οι περισσότερες πρωτοβουλίες του το τελευταίο διάστημα στόχευαν στην ενίσχυση της εικόνας ενός έμπειρου και ρεαλιστή πολιτικού και στην αποδοχή του από ένα πιο μετριοπαθές κοινό, αλλά και από διάφορα κέντρα επιρροής.
Το εγχείρημα ασφαλώς δεν είναι εύκολο. Τα σχεδόν 20 χρόνια στην πρώτη γραμμή των πολιτικών συγκρούσεων, το μόνιμο για τον ίδιο τραύμα αξιοπιστίας λόγω όσων συνέβησαν το 2015, η απαξίωση που προκάλεσαν οι εκλογές του 2023, οι εσωτερικές εξελίξεις και η πορεία του ΣΥΡΙΖΑ, έχουν συσσωρεύσει μεγάλη φθορά. Το όλο πολιτικό σύστημα έχει επίσης φθαρεί, με πολλούς να αναζητούν λύσεις σε πρόσωπα έξω από αυτό.
Κανένας πάντως δεν θα πρέπει να υποτιμήσει τον κ. Τσίπρα. Στις «καλές» του ημέρες έδειξε ηγετικά και επικοινωνιακά στοιχεία που για τους σημερινούς ανταγωνιστές του δεν θεωρούνται αυτονόητα. Παρά τις όποιες πληγές του, διαθέτει πιο ισχυρή «πρωθυπουργική» εικόνα σε σχέση με τους περισσότερους εκ των πολιτικών αρχηγών. Πλησιάζοντας προς τις εκλογές, η παράμετρος αυτή θα αποκτήσει μεγαλύτερη σημασία.
Ο κ. Τσίπρας φαίνεται ότι επιδιώκει να επαναπροσδιοριστεί όχι ως επανεμφανιζόμενος ριζοσπάστης, αλλά ως «αξιόπιστος διαχειριστής». Ως εναλλακτική κυβερνητική λύση που καλύπτει το σχετικό πολιτικό κενό.
Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα κόμματα της αντιπολίτευσης, εκείνος ίσως βρει υποστηρικτές και πέραν του στενού του περιβάλλοντος. Το λεγόμενο «third party endorsement», που κανένα άλλο κόμμα –ούτε το ΠΑΣΟΚ– δεν έχει καταφέρει. Το ποσοστό δυνητικής ψήφου που σήμερα καταγράφει απέχει από τις καλές μέρες του ιδίου και του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά δεν είναι αμελητέο. Σε ένα κατακερματισμένο τοπίο μπορεί να τον καταστήσει σημείο αναφοράς. Αν μάλιστα φανεί ότι μπορεί να πετύχει τη δεύτερη θέση, η πίεση αυτομάτως θα μεταφερθεί στα υπόλοιπα κόμματα και όχι στον ίδιο.
Το πρώτο «στοίχημα» αφορά το ποιος θα πάρει το πάνω χέρι στον χώρο της αντιπολίτευσης, ώστε να γίνει στη συνέχεια ο κύριος πόλος αντισυσπείρωσης απέναντι στην κυβέρνηση. Θα παραμείνει δεύτερο το ΠΑΣΟΚ, όπως συμβαίνει σήμερα, ή θα το υπερκεράσει ο κ. Τσίπρας προκαλώντας του μείζονα στρατηγικά διλήμματα; Τα δε στελέχη του ΠΑΣΟΚ (ιδίως τα πιο αριστερόστροφα) θα δουν και τη «φάκα» εκτός από το «τυρί» ή θα εγκλωβιστούν σε έναν νέο γύρο εσωστρέφειας;
Το βέβαιο είναι ότι ούτε η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ, που φιλοδοξεί να επωφεληθεί από την κεντρομόλο φύση της πολιτικής, ούτε η Πλεύση Ελευθερίας, το Κίνημα Δημοκρατίας και το ΜέΡΑ25, των οποίων η πολιτική επιβίωση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη δυναμική του εγχειρήματος Τσίπρα, αλλά ούτε και στελέχη που ενδεχομένως αποκλειστούν από αυτό, θα το αντιμετωπίσουν με ιδιαίτερη αβρότητα. Η επιτυχία του ενός είναι καταδικαστική για τον άλλο.
Οσο για τη Νέα Δημοκρατία, αυτή μοιάζει ως το μόνο κόμμα που μπορεί να ωφεληθεί από την επανεμφάνιση Τσίπρα. Στο πρόσωπό του βρίσκει έναν αντίπαλο με σαφή πολιτικά χαρακτηριστικά, συγκεκριμένα πεπραγμένα και συγκρίσιμο παρελθόν. Αυτά που της έλειψαν αυτά τα δυόμισι χρόνια. Το αφήγημα που μετά βεβαιότητος θα έχει η Ν.Δ. στις εκλογές και θα αφορά το πού ήταν η χώρα το 2019, πού βρίσκεται σήμερα και πού θέλει να πάει, αναπτύσσεται πολύ ευκολότερα όταν βασικός ανταγωνιστής της είναι ο κ. Τσίπρας. Με την προϋπόθεση, βέβαια, ότι ούτε θα τον υποτιμήσει ούτε θα τον αντιμετωπίσει με αλαζονεία. Το λάθος που έκανε ο κ. Τσίπρας υποτιμώντας τον κ. Μητσοτάκη το 2019 θα είναι ακόμα μεγαλύτερο αν επαναληφθεί αντίστροφα αυτή τη φορά.
*O κ. Ευτύχης Βαρδουλάκης είναι σύμβουλος Στρατηγικής και Επικοινωνίας.
