Είναι δύσκολο κανείς να το πιστέψει, όμως έχουν περάσει σχεδόν δέκα χρόνια από εκείνο το περιπετειώδες καλοκαίρι του 2015. Δύσκολο, γιατί οι μνήμες από όσα αντιμετώπισε η χώρα, αλλά και όλοι μας, είναι σχετικά νωπές. Εχουμε, όμως, ανάγκη να κάνουμε μια πολύ ψύχραιμη και σοβαρή συζήτηση για το τι συνέβη, αλλά και τι προηγήθηκε.
Με δεδομένο το επίπεδο της πολιτικής αντιπαράθεσης, καθώς και την ασύλληπτη τοξικότητα στον δημόσιο διάλογο, το πιθανότερο είναι να έχουμε μια κλασική νεοελληνική συζήτηση, από την οποία δεν θα βγαίνει κάποιο συμπέρασμα. Ο ένας θα κατηγορεί τον άλλο ότι χρεοκόπησε τη χώρα ή ότι μας κόστισε Χ δισεκατομμύρια ευρώ.
Η συζήτηση πρέπει να γίνει, χωρίς ταμπού και κανιβαλισμούς, με ψυχραιμία και νηφαλιότητα. Οι πρωταγωνιστές έχουν την υποχρέωση και την ευθύνη να καταθέσουν τις μαρτυρίες, αλλά και τα συμπεράσματά τους. Η ευθύνη ανήκει τόσο στους Ελληνες όσο και στους ξένους πρωταγωνιστές της κρίσης. Μας το χρωστάνε να μας εξηγήσουν τι έμαθαν εκείνοι και ποια λάθη έκαναν. Η εμπειρία του 2015 ήταν άλλωστε ένα ακριβό φροντιστήριο για όλους μας, καθώς προσγείωσε ένα πολύ μεγάλο κομμάτι του ελληνικού λαού στην πραγματικότητα. Γιατί μην ξεχνάμε ότι η πίεση της οικονομικής κρίσης σε συνδυασμό με τον ακραίο λαϊκισμό της εποχής οδήγησε πολλούς συμπολίτες μας να πιστεύουν ότι υπήρχαν κάποιες εναλλακτικές απαντήσεις στα αδιέξοδά μας, που περνούσαν μέσα από την έξοδο από το ευρώ ή άλλες ανέφικτες «λύσεις».
Οι πρωταγωνιστές του καλοκαιριού του 2015, αλλά και της κρίσης που προηγήθηκε, έχουν την υποχρέωση να καταθέσουν με αυτοκριτικό πνεύμα τις μαρτυρίες αλλά και τα συμπεράσματά τους.
Το κακό όμως είναι ότι αυτή τη συζήτηση δεν την κάναμε ούτε για το πώς χρεοκοπήσαμε ούτε για το αν μπορούσαμε να αποφύγουμε τα μνημόνια. Διότι πριν από την περιπέτεια του 2015 είχε προηγηθεί μια μεγάλη, διακομματική, αποτυχία του πολιτικού και επιχειρηματικού κατεστημένου της χώρας.
Το οποίο κυβέρνησε, διοίκησε σαν λάφυρο το κράτος, μοίρασε δημόσιο χρήμα και έφτιαξε μια επίπλαστη, ρηχή ευμάρεια με τρόπο που μας έριξε στα βράχια. Θυμώσαμε με όλα αυτά, αλλά μετά τα ξεχάσαμε και καταλήξαμε στο εύκολο συμπέρασμα ότι τα μνημόνια και μόνον έφταιγαν για την κρίση. Οι τότε πρωταγωνιστές οχυρώθηκαν πίσω από εύπεπτα αφηγήματα και απέφυγαν την αυτοκριτική. Μας κόστισε εκείνη η συλλογική «άρνηση» και ελπίζω ότι δεν θα μας κοστίσει και στο μέλλον, γιατί είναι πολύ εύκολο να κάνεις πάλι τα ίδια λάθη αν δεν τα έχεις καταλάβει ή αν τα κρύβεις κάτω από το χαλί.
Οι επέτειοι, όταν δεν αφορούν αμιγώς ηρωικά γεγονότα, έχουν νόημα όταν στέκεσαι απέναντι στον καθρέφτη και κοιτάς το παρελθόν με κριτικό μάτι και ψυχραιμία. Αλλιώς μετατρέπονται σε άσκοπα πανηγύρια ή φιέστες τοξικότητας.
