Ο Φλεβάρης είναι ο μήνας ο σκληρός τελικά, όχι ο Απρίλης του Τ. Σ. Ελιοτ και της «Ερημης χώρας» του; Από την πνευματική και ηθική μικρότητα των ανθρώπων προκύπτουν, βέβαια, οι τραγωδίες, δεν συνδέονται με το ημερολόγιο. Οι δε «φυσικές καταστροφές» προκαλούν πολύ μεγαλύτερη δυστυχία εξαιτίας της ανθρώπινης απρονοησίας. Κι ας επιμένουμε να αναχαράζουμε τους όρους της αμήχανης δεισιδαιμονίας, «θεομηνία» και «εκδίκηση της φύσης».
Μολαταύτα, Φλεβάρη κάηκε το πλοίο «Euroferry Olympia», Φλεβάρη συγκρούστηκαν τα τρένα στα Τέμπη. Φλεβάρης και τώρα, που αγωνιούμε για τη Σαντορίνη. Με την αγωνία να την επιδεινώνει ο ανταγωνισμός ελαφρότητας ορισμένων ειδικών και αρκετών ΜΜΕ. Αλλά και η γνώση των όσων υποφέρουν οι σεισμόπληκτοι του Αρκαλοχωρίου, που επί τριάμισι χρόνια ταλαιπωρούνται σε «οικίσκους προσωρινής διαβίωσης». Προ τριμήνου, μάλιστα, προσέφυγαν στον Συνήγορο του Πολίτη, προσβεβλημένοι από την αγέρωχη απάθεια που επιφυλάσσουν τα υπουργεία Κλιματικής Κρίσης, Οικονομίας και Περιβάλλοντος στην αξίωσή τους να γίνουν σεβαστά τα συνταγματικά τους δικαιώματα.
Ξημερώματα της 18ης Φεβρoυαρίου 2022, κοντά στην Ερείκουσα, το «Euroferry Olympia» άρπαξε φωτιά. Για έντεκα συνανθρώπους μας το συνηθισμένο δρομολόγιο από την Ηγουμενίτσα στο Πρίντεζι έγινε το τελευταίο ταξίδι της ζωής τους. Και το καράβι, που τ’ όνομά του διαφήμιζε περήφανο την ευρωπαϊκότητά του, ακάτιο του Χάροντα. Τις μέρες που ακολούθησαν «πέσαμε από τα σύννεφα» (φαντάζομαι και η κυβέρνηση μαζί μας, εκ προοιμίου ανεπίληπτη), μαθαίνοντας από τις ανακοινώσεις της Πανελλήνιας Ναυτικής Ομοσπονδίας και τα ρεπορτάζ του Τύπου ότι το πλοίο ήταν ανεπαρκώς στελεχωμένο και πλημμελώς συντηρημένο. Επιπλέον, οι κακοπληρωμένοι Ελληνες του πληρώματός του, που εργάζονταν υπό ειδικό καταχρηστικό καθεστώς, δεν ήταν ασφαλισμένοι ούτε στην Ελλάδα ούτε στην Ιταλία. Και δεν δικαιούνταν περίθαλψη.
«Οταν μπαίνουμε σε αεροπλάνο, τρένο, καράβι ή αυτοκίνητο», έγραφα εδώ στις 27.2.2022, με αφορμή την τραγωδία του Ιονίου, «κανένας μας δεν πιστεύει πως η μοίρα τού έχει στήσει καρτέρι κι άρχισε ήδη να μετράει τις τελευταίες ώρες του. Ο νους μας δεν πάει στο κακό, δεν θέλει να πάει, για να μη διαλυθεί». Και ρωτούσα εαυτόν και αλλήλους: «Να μην ταξιδεύουν λοιπόν οι άνθρωποι, ώστε να μην κινδυνέψουν; Να μην εμπιστεύονται αυτούς που παίρνουν την επίσημη άδεια να κάνουν μια συγκεκριμένη δουλειά –ασφαλείς μεταφορές–, δεσμευόμενοι ότι θα τηρήσουν το ελάχιστο έστω των υποχρεώσεών τους;».
Εναν χρόνο και μία μέρα μετά, στις 28 Φεβρουαρίου 2023, η τραγωδία των Τεμπών έδωσε τη φριχτή απάντησή της: Στον τόπο μας, τον εκσυγχρονισμένο και εξευρωπαϊσμένο, ακόμα και το τρένο, που θεωρείται το ασφαλέστερο των μέσων συγκοινωνίας, είναι επικίνδυνο και επισφαλές· ένα στοίχημα. Το «πάμε κι όπου βγει» απαγορεύει την ψευδαίσθηση ότι εκεί έξω, στα υψηλά της εξουσίας, πολιτικής και οικονομικής, και στα χαμηλότερα της πελατειακής εργασιακής γραφειοκρατίας, κάνουν όλοι σωστά τη δουλειά τους. Κι όταν επελαύνει ανεμπόδιστος ο θάνατος, αυτό που πρωτίστως νοιάζει τους εμπλεκόμενους, όσο ο φαρισαϊσμός τους κινείται σαν εκκρεμές ανάμεσα στα δάκρυα του κροκόδειλου και στο μοιρολόι της φώκιας, είναι να μετακυλίσουν την ευθύνη τους, να καλύψουν όσο ταχύτερα γίνεται τα ίχνη της φονικής εντέλει αμέλειάς τους. Και οι προϊστάμενοι να δηλώσουν εξαπατημένοι από τους υφιστάμενούς τους.
Η εμπιστοσύνη στους θεσμούς είναι απογοητευτικά ισχνή. Οι δείκτες βαίνουν επιδεινούμενοι, αγγίζοντας το 70% και το 80%.
Αν ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ομολογούσε ότι «παραπλανήθηκε» με διάγγελμά του, αυθόρμητα και απρόκλητα, χωρίς να έχουν προηγηθεί τα μαζικά συλλαλητήρια και οι αποκαλύψεις των ΜΜΕ, ίσως τον πιστεύαμε. Τώρα, πώς να θεωρήσουμε ειλικρινή την αλλαγή αφηγήματος από έναν πολιτικό που οι λογιότεροι των θαυμαστών του τον ζωγράφισαν σαν τον μόνο ικανό να προκαλέσει ολόκληρη Αλλαγή Παραδείγματος στη χώρα; Να τη λυτρώσει επιτέλους από το πελατειακό σύστημα, τον νεποτισμό, την ημετεροκρατία-αναξιοκρατία, την αδιαφάνεια, τη διαπλοκή, τη σπατάλη δημοσίου χρήματος με τη μέθοδο των απευθείας αναθέσεων, την περιφρόνηση της λογοδοσίας;
Στις δημοσκοπήσεις, καιρό τώρα, η εμπιστοσύνη στους θεσμούς είναι απογοητευτικά ισχνή. Οι δείκτες βαίνουν επιδεινούμενοι, αγγίζοντας το 70% και το 80%. Στους συνήθεις αναξιόπιστους θεσμούς, την κυβέρνηση, τη Βουλή, την αστυνομία, έχει προστεθεί και η Δικαιοσύνη. Σε πρόσφατο γκάλοπ, το 77,5% των ερωτηθέντων απάντησε ότι η Δικαιοσύνη δεν κάνει ό,τι μπορεί για να χυθεί άπλετο φως στην τραγωδία των Τεμπών, αυτό το φως που μας υποσχέθηκε η κυβέρνηση σε όλη την κλίμακα του στόμφου. Μόνο που τη δέσμευσή της αυτή την εμπιστεύεται πια μόνο το 18,9% των ερωτηθέντων στο προαναφερθέν γκάλοπ. Ούτε καν οι μισοί από τους νεοδημοκράτες του θριαμβευτικού 41%. Του ποσοστού που χρησιμοποιήθηκε σαν κολυμβήθρα του Σιλωάμ και προβλήθηκε με προκλητική αλαζονεία σαν άλλοθι, σαν απαλλακτικό από όσα βάραιναν την πρώτη πρωθυπουργική θητεία του κ. Μητσοτάκη. Tα Τέμπη πρώτα πρώτα και το σκάνδαλο των υποκλοπών.
Αρκετές από τις ελληνικές κυβερνήσεις του 21ου αιώνα έχουν στιγματιστεί από πολύνεκρη τραγωδία, από το τι δεν έκαναν για να την προλάβουν και από το πώς διαχειρίστηκαν κατόπιν το βαθύ, μαύρο αποτύπωμά της. Στις 26.9.2000, επί ΠΑΣΟΚ και Κώστα Σημίτη, το «Σάμινα Εξπρές», που είχε επιθεωρηθεί δύο φορές τις αμέσως προηγούμενες μέρες, έπειτα από καταγγελίες εργαζομένων πως ήταν αναξιόπλοο, έπεσε πάνω στις νησίδες Πόρτες, λίγο έξω από το λιμάνι της Πάρου. Πνίγηκαν 81 άνθρωποι. Το πόρισμα του τότε πρωθυπουργού, «Αυτή είναι η Ελλάδα», πλήγωσε για πάντα την ακοή μας.
Τον Αύγουστο του 2007, επί Ν.Δ. και Κώστα Καραμανλή, κατακαίγεται η Πελοπόννησος και χάνουν τη ζωή τους 84 άνθρωποι. Ο πρωθυπουργός ανακαλύπτει «οργανωμένο σχέδιο εμπρησμών», ο δε Βύρων Πολύδωρας εντοπίζει «σχέδιο ανωμαλίας». Ακριβώς όπως οι κομματικοί απόγονοί τους σήμερα ανακαλύπτουν «σχέδιο αποσταθεροποίησης». Τέτοια μονοτονία. Στις 23.7.2008, επί ΣΥΡΙΖΑ και Αλέξη Τσίπρα, το Μάτι αποτεφρώνεται. Η παταγώδης αποτυχία της κυβερνητικής μηχανής κόστισε τη ζωή 104 ανθρώπων.
Στις 14.6.2023, στο μεσοδιάστημα των εκλογών της 21ης Μαΐου και της 25ης Ιουνίου, σε ναυάγιο έξω από την Πύλο πνίγονται πάνω από 600 μετανάστες. Ουδείς της Ν.Δ. –αυτή εξουσίαζε βέβαια, όχι η υπηρεσιακή κυβέρνηση– είχε τη διάθεση να δώσει σημασία σε όσα κατήγγελλαν οι επιζήσαντες. Και μάλλον θα ήμασταν υπερβολικοί αν ισχυριζόμασταν ότι η κοινωνική πλειονότητα συγκλονίστηκε (αυτό μόνο οι τίτλοι το ισχυρίζονται) ή ότι δεν συμμεριζόταν τα κυβερνητικά αναθέματα εναντίον των «συκοφαντών της πατρίδας». Δηλαδή εναντίον όσων επέμεναν ότι το Λιμενικό δεν έπραξε ό,τι όφειλε να πράξει, ίσα ίσα. Και ιδού τώρα ο Συνήγορος του Πολίτη εντοπίζει σε πόρισμά του ενδείξεις ότι ανώτεροι αξιωματικοί του Λιμενικού διέπραξαν τα αδικήματα αδικημάτων της θανατηφόρας έκθεσης και της έκθεσης σε κίνδυνο ζωής. Μα τελικά, οι συκοφάντες της πατρίδας έχουν πιάσει όλα τα πόστα; «Πού είναι το κράτος;»…
