Το ρύζι αποτελεί ένα πολύ βασικό τρόφιμο για πάνω από το μισό του παγκόσμιου πληθυσμού και καταναλώνεται σε καθημερινή βάση από περισσότερους ανθρώπους συγκριτικά με το σιτάρι ή τον αραβόσιτο. Ετσι, με κάποια ανησυχία οι επιστήμονες κατέληξαν προσφάτως στην εξής διαπίστωση: καθώς οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα αυξάνονται και η Γη συνεχίζει να θερμαίνεται λόγω της κλιματικής αλλαγής, το ίδιο θα συμβεί και με τα επίπεδα αρσενικού στο ρύζι.
Η παρουσία αρσενικού στο ρύζι είναι ήδη γνωστή εδώ και καιρό. Η επιβλαβής αυτή φυσική χημική ουσία μπορεί να συσσωρευτεί στο έδαφος των ορυζώνων, «περνώντας» στους κόκκους του ρυζιού που καλλιεργείται. Οι ποσότητες αρσενικού που εντοπίζονται στους κόκκους του ρυζιού μπορεί να ποικίλλουν σημαντικά ανάλογα και την περιοχή. Αλλοτε είναι πολύ κάτω από τα όρια που έχουν τεθεί από τους ρυθμιστικούς φορείς και άλλοτε είναι αρκετές φορές υψηλότερα.
Η κατανάλωση όμως ακόμη και μικρών ποσοτήτων ανόργανου αρσενικού μέσω των τροφίμων ή του πόσιμου νερού (είναι άοσμο και άγευστο) μπορεί να προκαλέσει καρκίνο και μια σειρά άλλων προβλημάτων υγείας, όπως καρδιαγγειακές παθήσεις και διαβήτη.
Στο πλαίσιο αυτό, επιστήμονες σε όλο τον κόσμο έχουν δουλέψει τις τελευταίες δεκαετίες πάνω σε τρόπους μείωσης των επιπέδων αρσενικού στο ρύζι. Ωστόσο, μια νέα μελέτη για τη συσσώρευση ανόργανου αρσενικού στο ρύζι διαπίστωσε ότι το πρόβλημα εντείνεται λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Οι ερευνητές καλλιέργησαν 28 διαφορετικά είδη ρυζιού σε τέσσερις διαφορετικές τοποθεσίες στην Κίνα σε πειραματικές συνθήκες για μια περίοδο 10 ετών. Διαπίστωσαν ότι τα επίπεδα αρσενικού στο ρύζι αυξήθηκαν καθώς αυξάνονται τα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στην ατμόσφαιρα και κατά συνέπεια η θερμοκρασία.
Στη συνέχεια επιδημιολόγοι μοντελοποίησαν το πώς, με τα σημερινά επίπεδα κατανάλωσης ρυζιού, το αυξημένο αρσενικό θα μπορούσε να επηρεάσει την υγεία των ανθρώπων. Υπολόγισαν ότι οι αντίστοιχες αυξήσεις των επιπέδων αρσενικού στο ρύζι θα μπορούσαν να συμβάλουν σε περίπου 19,3 εκατομμύρια περισσότερες περιπτώσεις καρκίνου μόνο στην Κίνα.
«Το ανόργανο αρσενικό έχει αποδειχθεί σε πάρα πολλές μελέτες ότι είναι καρκινογόνο, ότι έχει δυσμενείς επιδράσεις όσον αφορά την υγεία των πνευμόνων, την καρδιαγγειακή υγεία. Ο κατάλογος είναι μακρύς», αναφέρει στο BBC ο Λιούις Ζίσκα, αναπληρωτής καθηγητής περιβαλλοντικής επιστήμης της υγείας στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης, ο οποίος συνυπογράφει τη μελέτη. «Η αύξηση του CO2 και η αύξηση της θερμοκρασίας οδηγούν σε μεγαλύτερες ποσότητες αρσενικού», προσθέτει.
«Δεν είμαστε οι πρώτοι που εξετάζουμε τις επιπτώσεις του CO2, δεν είμαστε οι πρώτοι που εξετάζουμε τη θερμοκρασία. Ωστόσο, είμαστε οι πρώτοι που τα συνδυάζουμε στο πεδίο. Και αυτό είναι που μας εξέπληξε», λέει ο Ζίσκα.
Φυσικά, η μελέτη έχει και αδύναμα σημεία. Για παράδειγμα, στα μελλοντικά σενάρια που εξετάστηκαν, ελήφθη υπόψη ότι οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να καταναλώνουν την ίδια ποσότητα ρυζιού ανά άτομο το 2050 με αυτή που κατανάλωναν το 2021, παρόλο που η κατανάλωση ρυζιού τείνει να μειώνεται λόγω της ανόδου του βιοτικού επιπέδου.
Παράλληλα, οι επιστήμονες υπέθεσαν ότι οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να τρώνε πολύ περισσότερο λευκό ρύζι από ό,τι καστανό, όπως κάνουν και τώρα. Λόγω του τρόπου επεξεργασίας του, το λευκό ρύζι περιέχει λιγότερο ανόργανο αρσενικό από το καστανό ρύζι, οπότε μια «στροφή» προς το κατστανό θα μπορούσε να κάνει τους αριθμούς πολύ χειρότερους.
Παρ’ όλα αυτά, πρόκειται για «μία από τις πιο ολοκληρωμένες μελέτες που έχουν γίνει ποτέ για το θέμα», λέει ο Αντριου Μέχαργκ, καθηγητής στη σχολή βιολογικών επιστημών του Πανεπιστημίου Queen’s του Μπέλφαστ, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη. «Αυτή είναι η πιο συμπαγής μελέτη από όσες είναι πιθανό να έχουμε ποτέ», πρόσθεσε.
