Το πρώτο πράγμα που μαθαίνεις όταν αναλαμβάνεις δουλειά στο κέντρο και μένεις στα προάστια, δεν είναι το αντικείμενο της θέσης. Είναι η ώρα που πρέπει να φύγεις για να φτάσεις στην ώρα σου. Και πόσα θα χρειαστείς για βενζίνη. Οχι βάσει απόστασης, αλλά βάσει της κίνησης στους δρόμους.
Η καθημερινή μετακίνηση με Ι.Χ. σε μια πόλη όπως η Αθήνα δεν είναι απλώς μια διαδρομή, είναι μια δεύτερη δουλειά. Από τα βόρεια στα νότια, από τον Κηφισό στην Κηφισίας, η απόσταση δεν μετριέται σε χιλιόμετρα αλλά σε ώρες χαμένες, νεύρα μαζεμένα και ακριβοπληρωμένα καύσιμα.
Για την Αννα, οι «χαμένες» ώρες μέσα στο αυτοκίνητο είναι πια ο κανόνας, καθώς μένει στα βόρεια προάστια και εργάζεται στο Φάληρο. Οταν της πρότειναν τη συγκεκριμένη θέση, ο σύντροφός της τη ρώτησε αν είναι σίγουρη. «Θα ανεβοκατεβαίνεις κάθε μέρα τον Κηφισό; Ξέρεις τι σημαίνει αυτό;» Εκείνη απάντησε με σιγουριά: «Δεν θα καθορίσει μια τοποθεσία το τι δουλειά θα κάνω».
Δύο χρόνια μετά, παραδέχεται ότι καθορίζει πολλά: «Το ωράριό μου, τη διάθεσή μου, τη συνέπεια στα ραντεβού μου, τα χόμπι μου, τον χρόνο που περνάω με τα παιδιά μου».
107 ώρες εγκλωβισμένοι στο τιμόνι
Δεν είναι η μόνη. Το 2024, σύμφωνα με τον δείκτη TomTom Traffic Index, κατά τις ώρες αιχμής, οι οδηγοί στην Αθήνα χάνουν κατά μέσο όρο 107 ώρες τον χρόνο μέσα στην κίνηση. Είναι δηλαδή εγκλωβισμένοι στο τιμόνι πάνω από 4 πλήρη 24ωρα. Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, σε σχέση με το 2023 η μέση ταχύτητα υποχώρησε στα 20,2 χλμ./ώρα σημειώνοντας μικρή αλλά ενδεικτική πτώση κατά 0,3 χλμ./ώρα, ενώ η συμφόρηση αυξήθηκε στο 34%, δηλαδή κάθε διαδρομή διαρκεί κατά μέσο όρο 34% περισσότερο απ’ ό,τι σε άδειους δρόμους. Σε σύγκριση με την προηγούμενη χρονιά, αυτό μεταφράζεται σε αύξηση 2 ποσοστιαίων μονάδων, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι η κατάσταση στους δρόμους της Αθήνας όχι μόνο δεν βελτιώνεται, αλλά χειροτερεύει σταθερά.
Εννοείται ότι μιλάω στο τηλέφωνο, πάντα μέσω bluetooth. Εχω συνδεθεί σε επαγγελματικό μίτινγκ, έχω κάνει μέχρι και online συνεδρία με ψυχολόγο, με τα χέρια στο τιμόνι και το βλέμμα καρφωμένο στα εκατοντάδες ακινητοποιημένα οχήματα μπροστά μου.
Η διαδρομή μέσω Κηφισού, τις πρωινές ώρες, μπορεί να διαρκέσει από μία έως και δυόμισι ώρες. Τη μέρα που η Αννα ξεπέρασε τα 150 λεπτά στο τιμόνι, πήρε μια απόφαση: να μη φεύγει πια από το σπίτι πριν από τις 10. «Πλέον αρχίζω να δουλεύω από το λάπτοπ και περιμένω το Google Maps να ξε-κοκκινίσει. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα γίνει π.χ. άλλο ένα τροχαίο που θα ξανα-κοκκινίσει το σύμπαν. Οι συνάδελφοί μου, όταν με βλέπουν να μπαίνω στο γραφείο “βγάζοντας καπνούς”, πλέον ξέρουν: ο Κηφισός». Η επιστροφή, μετά τις έξι, είναι λίγο καλύτερη. Οχι χωρίς τα απρόοπτα. «Μια μέρα μέτρησα επτά ακινητοποιημένα ή τρακαρισμένα οχήματα στη διαδρομή. Δεν ξέρω πόσα ηχητικά έχω στείλει στην νταντά ή στην ομαδική του τμήματος γυμναστικής που (θα ήθελα να) πηγαίνω κάποια απογεύματα: “Αργώ. Δεν θα έρθω. Κολλημένη στον Κηφισό πάλι”».
Αν αναρωτιέται κανείς τι κάνει τόση ώρα μέσα στο αυτοκίνητο, η απάντηση δεν έχει τίποτα ρομαντικό. «Θα ήθελα να σου πω ότι βάζω μουσική και το απολαμβάνω. Αλλά αυτή είναι μια πολυτέλεια που κανείς δεν έχει σήμερα. Εννοείται ότι μιλάω στο τηλέφωνο, πάντα μέσω bluetooth. Εχω συνδεθεί σε επαγγελματικό μίτινγκ, έχω κάνει μέχρι και online συνεδρία με ψυχολόγο, με τα χέρια στο τιμόνι και το βλέμμα καρφωμένο στα εκατοντάδες ακινητοποιημένα οχήματα μπροστά μου». Για τη μετακίνηση αυτή, ξοδεύει κάθε μήνα περίπου 200 ευρώ σε βενζίνη. Και τα ΜΜΜ δεν αποτελούν κατά την ίδια αξιόπιστη λύση. «Την τελευταία φορά που κατέβηκα με το τρένο για να αποφύγω την κίνηση, μια μέρα με βροχή, αναγκάστηκα να επιστρέψω με ταξί, διότι η γραμμή είχε διακοπεί λόγω της κακοκαιρίας. Και πάλι κολλημένη στην κίνηση κατέληξα με το ταξίμετρο να γράφει δεκάδες ευρώ».
2,5 ώρες Κηφισιά – Νέα Σμύρνη
Η Ελένη εργάζεται σε πολυεθνική εταιρεία στο Μαρούσι. Κατοικεί στο Πέραμα και κάνει καθημερινά μια από τις πιο χρονοβόρες διαδρομές της Αθήνας, διασχίζοντας σχεδόν όλη την πόλη. «Ξεκινάω από το Πέραμα στις 7 το πρωί για να είμαι γύρω στις 8 στο Μαρούσι. Τα πρώτα χρόνια έπιανα δουλειά στις 9, η κίνηση όμως που συναντούσα ήταν ανυπόφορη. Ζήτησα να πηγαίνω νωρίτερα, αλλά και πάλι κάνω περίπου μία ώρα. Η επιστροφή είναι χειρότερη. Περνάω γύρω στις τρεις ώρες την ημέρα μέσα στο αυτοκίνητο. Μου λένε να δουλέψω πιο κοντά στο σπίτι, αλλά δεν βρίσκω κάποια αντίστοιχη δουλειά στο Πέραμα».
Ο Διαμαντής είναι ένας ακόμα οδηγός, που ταλαιπωρείται καθημερινά στους δρόμους της Αθήνας, χωρίς να έχει μια συγκεκριμένη διαδρομή. Ως εργαζόμενος σε παραγωγές τηλεοπτικών προγραμμάτων, μετακινείται συνεχώς: στούντιο, εξωτερικά γυρίσματα, μεταφορές εξοπλισμού. Το σίγουρο είναι πως το μεγαλύτερο μέρος της δουλειάς του το κάνει μέσα από το αυτοκίνητο – ή τουλάχιστον, μέσα στην κίνηση. Η λεωφόρος Κηφισίας είναι η βασική του αρτηρία. «Θυμάμαι με τρόμο την περίοδο που δούλευα στη Νέα Σμύρνη και περνούσα ώρες ατελείωτες στην Κηφισίας. Μια φορά που έβρεχε πολύ έκανα 2 ώρες και 30 λεπτά. Δεν υπερβάλλω. Απλά έχασα όλη μου τη μέρα».
Σωπαίνω. Απλώς κοιτάω μπροστά. Είναι περίεργο, αλλά η ησυχία του αυτοκινήτου έχει γίνει το μόνο ήσυχο κομμάτι της μέρας μου.
Κάθε του διαδρομή είναι ένας υπολογισμός: χιλιόμετρα, κίνηση, ώρα, κατανάλωση. «Τον μήνα μπορεί να βάλω και 400 ευρώ σε βενζίνη, ενώ παράλληλα πληρώνω και γύρω στα 80 με 100 ευρώ διόδια. Κι αν προσθέσεις και το άγχος του παρκαρίσματος, της καθυστέρησης, της συνεννόησης μέσω bluetooth, δεν είναι δουλειά, είναι αποστολή επιβίωσης». Οταν δεν τρέχει από σημείο σε σημείο, μένει κολλημένος κάπου ανάμεσα στην κίνηση της Κηφισίας, στα φανάρια των Αμπελοκήπων, στις διπλοπαρκαρισμένες νησίδες του κέντρου. Και τότε; «Τα πρώτα χρόνια έβαζα μουσικές, άκουγα podcasts. Ελεγα “κάν’ το δημιουργικά”. Τώρα σωπαίνω. Απλώς κοιτάω μπροστά. Είναι περίεργο, αλλά η ησυχία του αυτοκινήτου έχει γίνει το μόνο ήσυχο κομμάτι της μέρας μου. Οταν πλέον δεν αντέχω άλλο, ξεκινάω τα τηλεφωνήματα».
50 λεπτά στα στενά του Παγκρατίου
Ο Ανδρέας μένει στο Παγκράτι και εργάζεται σε φωτογραφικό στούντιο στην Ηλιούπολη. Η απόσταση είναι μικρή, αλλά αυτό δεν σημαίνει τίποτα στην Αθήνα. Ούτε σε επίπεδο χρόνου, ούτε σε επίπεδο κόστους, ούτε –το πιο βασανιστικό– σε ό,τι αφορά το παρκάρισμα. «Η διαδρομή για τη δουλειά, το πρωί, είναι εντάξει. Φεύγω νωρίς, είμαι τυχερός. Το δράμα είναι το απόγευμα, όταν προσπαθώ να παρκάρω γύρω από το σπίτι μου. Εχω κάνει μέχρι και 50 λεπτά κύκλους μέσα στα στενά του Παγκρατίου». Για ένα διάστημα, νοίκιασε θέση στάθμευσης – 110 ευρώ τον μήνα, 10 λεπτά με τα πόδια από το σπίτι του. Το παράτησε ύστερα από λίγο.
Του έχει τύχει να φτάσει σπίτι του στις εννέα και να παρκάρει στις 10. Αλλες φορές, έχει αφήσει το αυτοκίνητο αρκετά τετράγωνα μακριά, κι άλλες, σε θέση απελπισίας που ξέρει ότι κινδυνεύει να βρει το αυτοκίνητό του χτυπημένο.
«Με τα πράγματα που κουβαλάω καθημερινά το να έχω να κατεβαίνω και σ’ ένα υπόγειο πάρκινγκ δεν μ’ εξυπηρετούσε καθόλου. Ετσι γύρισα στο κυνήγι της θέσης. Περιμένω, σκανάρω, κάνω κύκλους. Κάποιοι λένε “αγόρασε μηχανάκι”. Δεν μπορώ. Εχω εξοπλισμό, τσάντες, μετακινήσεις μέσα στη βροχή». Του έχει τύχει να φτάσει σπίτι του στις εννέα και να παρκάρει στις 10. Αλλες φορές, έχει αφήσει το αυτοκίνητο αρκετά τετράγωνα μακριά, κι άλλες, σε θέση απελπισίας που ξέρει ότι κινδυνεύει να βρει το αυτοκίνητό του χτυπημένο. «Υπάρχουν μέρες που δεν αντέχω άλλο. Θέλω να πάω στο σπίτι μου. Τόσο απλό. Αλλά συνεχίζω και ψάχνω, τι άλλο μπορώ να κάνω;»
Οταν ο χάρτης κοκκινίζει και η βελόνα του ρεζερβουάρ κατεβαίνει, δεν υπάρχει τίποτα να κάνεις παρά να περιμένεις. Να περιμένεις να αδειάσει μια λωρίδα. Να αδειάσει μια θέση. Και αν είσαι πραγματικά αισιόδοξος, περιμένεις μήπως αδειάσει και ο δρόμος.
