Από εκεί που οι μονοποικοιλιακές μετριόντουσαν στα δάχτυλα του ενός χεριού, πλέον ξεπερνούν τις δεκαπέντε. Όλο και περισσότεροι οινοποιοί πειραματίζονται μαζί της, τόσο με διαφορετικά μέσα παλαίωσης όσο και με διαφορετικά στιλ. Έχουμε πλέον Κυδωνίτσες ήσυχες, αλλά και με μπουρμπουλήθρες –ακόμα και με δεύτερη ζύμωση στη φιάλη, όπως κάνουν στην Καμπανία–, με βαρέλι γαλλικό ή αμερικάνικο, με αμφορέα, με δεξαμενή, αλλά και… πορτοκαλί!
Η πορεία της Κυδωνίτσας ξεκινά από τη Λακωνία. Η ποικιλία παλιότερα συμμετείχε κυρίως σε χαρμάνια της περιοχής – να σημειωθεί εδώ πως συμμετέχει και στα γλυκά κρασιά ΠΟΠ Μονεμβασιά-Malvasia. Υπήρξαν όμως τρεις οινοποιοί που την ξεχώρισαν από νωρίς και πίστεψαν στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της, επενδύοντας σε αυτήν. Ο πρώτος ήταν ο Ιωάννης Βατίστας, που ξεκίνησε τους πειραματισμούς στα τέλη της δεκαετίας του ’90. Η πρώτη μονοποικιλιακή εμφιάλωση ήρθε το 2008 και ακολούθησαν οι Θεοδωρακάκος και Τσιμπίδης. Ο τελευταίος μάλιστα ασχολήθηκε με την ποικιλία σε βάθος και τόλμησε να κυκλοφορήσει μια ακόμα πιο ώριμη εκδοχή της, αρκετά χρόνια μετά τον τρύγο. Έκτοτε προέκυψαν πολλοί, με τη λίστα όλο να μεγαλώνει.
Από τη Λακωνία στη Νεμέα και την Πέλλα
Η Κυδωνίτσα κατάγεται όπως είπαμε από τη Λακωνία, σήμερα όμως συναντάται επίσης στη Νεμέα και σε περιοχές της Βόρειας Ελλάδας. Το όνομά της πιθανόν προέρχεται από το κυδώνι – άρωμα που πράγματι συναντάμε συχνά στα κρασιά της. Αναδίδει όμως και νότες μήλου, αχλαδιού, λεμονιού, περγαμόντου και εσπεριδοειδών. Τα κρασιά που δίνει είναι κομψά, με μέτριο σώμα και ζωηρή οξύτητα, ενώ τείνει να προτιμά τη δεξαμενή από το βαρέλι, καθώς είναι ευαίσθητη στην οξείδωση. Υπάρχουν εμφανείς διαφορές ανάμεσα στις εκφράσεις της: τα κρασιά της Λακωνίας έχουν πιο έντονο το κυδωνάτο άρωμα, πλούσιο φρούτο και ντελικάτη φύση, ενώ της Νεμέας χαρακτηρίζονται από περισσότερο λεμονάτο προφίλ, τονισμένη οξύτητα και, ενίοτε, βοτανικές νύξεις. Η Κυδωνίτσα είναι αρωματική χωρίς να γίνεται φορτική – σε αντίθεση με τη Μαλαγουζιά που, παρότι έκανε εντυπωσιακή καριέρα, κουράζει κάποιους με τον «ζουμπουρλούδικο» χαρακτήρα της. Η Κυδωνίτσα φαίνεται να πετυχαίνει τη χρυσή τομή: κερδίζει όσους αγαπούν τα έντονα φρουτώδη κρασιά, αλλά και εκείνους που προτιμούν κάτι πιο διακριτικό. Ίσως αυτή η ισορροπία και η ευελιξία να εξηγούν την αυξανόμενη επιτυχία της.
Αρμονίες
Όσο εργαζόμουν στο Λονδίνο και προσπαθούσα να εξηγήσω τι σταφύλι είναι ή με τι μοιάζει στιλιστικά η Κυδωνίτσα, την παρομοίαζα με ένα καλό Pinot Grigio – ναι, υπάρχουν και τέτοια. Δροσιστική, φίνα και σχετικά ελαφριά, είναι ιδανική για pairing με ψητό χαλούμι και σάλτσα δυόσμου, σπανακόπιτα ή μπαστουνάκια λαχανικών με ντιπ φέτας. Γενικά, συνδυάζεται άψογα με πιάτα λαχανικών και χορταρικών, αλλά και με ήπια λευκά τυριά – χαλούμι, μανούρι, ανθότυρο και μοτσαρέλα. Είναι επίσης εξαιρετικό απεριτίφ – πίνοντας την Κυδωνίτσα σκέτη, ανακαλύπτεις πόσο απολαυστικά λιτή μπορεί να είναι.
Lexis, Ζαχαριάς
Το οινοποιείο Ζαχαριά στη Νεμέα μάς δίνει δύο εκδοχές Κυδωνίτσας, μία δεξαμενής και μία με παλαίωση σε δρύινο βαρέλι. Η πρώτη έχει ζωηρή μύτη, τροπικό φρούτο και τραγανή οξύτητα, η δεύτερη, η Lexis, αρώματα βανίλιας, βουτύρου, ζύμης, ώριμων λευκόσαρκων φρούτων και πιο στρογγυλό στόμα. H ζύμωση και η τετράμηνη παραμονή στο βαρέλι τής δίνει πιο πληθωρικό ταμπεραμέντο, με πικάντικες νότες και βουτυράτη υφή, που την ανάγουν σε έξοχο παρτενέρ για ζυμαρικά με λευκές σάλτσες, σουφλέ τυριού, ακόμα και καρμπονάρα. 15€
Αγέλη, Οινοποιείο Λύκου
Εδώ έχουμε μια ώριμη Κυδωνίτσα, με αρώματα ζαχαρωτών, μαρμελάδα ροδάκινο, γλυκό μήλο και ψητές βανίλιες. Πλούσιο, λιπαρό στόμα, που ήθελε ένα κλικ περισσότερη οξύτητα για να είναι πιο ισορροπημένο και ζωηρό. Μια Κυδωνίτσα που σίγουρα θέλει φαγητό. Θα της ταιριάξουν γραβιέρα σαγανάκι σε κρούστα ξηρών καρπών και chutney μήλου, και χοιρινή τηγανιά με μέλι και soy sauce. 11€
Mature 2019, Τσιμπίδης
Στο top 3 καλύτερα της δοκιμής! Αυτή η Κυδωνίτσα μάς γοήτευσε με την ωριμότητα και τον σοφιστικέ χαρακτήρα της, αποδεικνύοντας πως το τολμηρό πείραμα του οινοποιείου Τσιμπίδη να την κυκλοφορήσει περίπου έξι χρόνια μετά τον τρύγο ήταν πέρα για πέρα επιτυχημένο. Αρώματα μελιού, κομπόστας μήλου και ανανά, χαμομηλιού, αποξηραμένων βοτάνων, χρυσάνθεμου και μαρμελάδας ροδάκινο συνθέτουν ένα βαθιά νόστιμο κρασί, όπου η υποψία τανινών και η εξισορροπιστική οξύτητα δίνουν νεύρο και δομή στο στόμα. Απίθανη με κοτόπουλο στον φούρνο και ριζότο μιλανέζ. Το οινοποιείο παράγει και την κλασική, φρέσκια εκδοχή, πολύ νόστιμη επίσης. 22€
Αμπελώνες Βατίστα
Οι πρωτοπόροι της Κυδωνίτσας ξέρουν πώς να κάνουν μία με ντελικάτα αρώματα αχλαδιού, κυδωνιού, κίτρου, περγαμόντου και χαμομηλιού και ελαφρώς κρεμώδες στόμα. Η οξύτητα είναι ήπια και κουμπώνει με το μέτριο σώμα και το κομψό φρούτο. Τους επόμενους μήνες θα ξεδιπλώσει περισσότερο το αρωματικό της προφίλ. Μπορεί να μεταμορφώσει μια βαρετή Τετάρτη σε άκρως απολαυστική, παρέα με ψητό κοτόπουλο με λαχανικά, αλλά και να απογειώσει τα καλοκαιρινά πιάτα με κολοκύθι – κολοκυθόπιτα, κολοκυθοκεφτέδες, σαλάτα με μαριναρισμένα κολοκυθάκια και ξερό ανθότυρο. 14€
Οινοποιείο Παπαγιαννακόπουλου
Ο Παπαγιαννακόπουλος έχτισε την πορεία του μικρού οινοποιείου του στη Νεμέα πάνω στην Κυδωνίτσα, κάνοντας μια ήσυχη και μια αφρώδη εκδοχή, με παραδοσιακή μέθοδο. Δοκιμάσαμε την ήσυχη και βρήκαμε διακριτικά αρώματα ώριμου μήλου, αχλαδιού και πορτοκαλιού. Με μέτριο σώμα, μέτρια οξύτητα και γλυκό φρούτο, θα ταιριάξει εξαιρετικά με κινέζικο στο μπαλκόνι, ώστε να κάνουμε πιο ενδιαφέρουσα μια Δευτέρα. 12,50€
Acra Winery
Αυτή η Κυδωνίτσα από τη Νεμέα μάς δείχνει ξεκάθαρα το διαφορετικό προφίλ της ποικιλίας σε αυτό το terroir. Εδώ έχουμε περισσότερη οξύτητα, συγκρατημένη μύτη, πιο λεμονάτο και πράσινο φρούτο –άγουρο αχλάδι, φρέσκο κυδώνι, πράσινο μήλο– και πιο στιβαρό στόμα. Η δροσιστική οξύτητά της σηκώνει πειραματισμούς με το φαγητό, από κουτσομούρες και γαριδάκι στο τηγάνι μέχρι αχνιστά μύδια και χορτόπιτα χωρίς φύλλο. Μια εξαιρετική δουλειά από τον Σπύρο Παπανδρέου, με υποσχέσεις για το μέλλον. 15€
Rarus, Μπαϊρακτάρη
Μια ιδιαίτερη Κυδωνίτσα από τη Νεμέα. Το τροπικό φρούτο –σαν μπανάνα– μπλέκεται με ροδάκινο και λεμόνι, σε ένα μέτριο προς γεμάτο σώμα, με δροσιστική οξύτητα. Ο όγκος στο στόμα και η διακριτική λιπαρότητα την καθιστούν ιδανικό παρτενέρ για κοτόπουλο λεμονάτο στον φούρνο, λιπαρά ψάρια με λαχανικά ή δροσερές μακαρονοσαλάτες. Επιπλέον, είναι φτιαγμένη για παλαίωση, για 2-3 χρόνια, που θα της δώσει έξτρα πόντους πολυπλοκότητας. 17€
Δρυόπη
Μόλις κυκλοφόρησε και είναι το νέο «παιδί» του Γιάννη και του Άρη Τσέλεπου, από το Κτήμα Δρυόπη. Έχει ζουμερό φρούτο, αρώματα ζύμης από την τετράμηνη παραμονή με τις οινολάσπες και βοτανικά στοιχεία, όπως βασιλικό, που την κάνουν πολύ ενδιαφέρουσα. Η μέτρια προς υψηλή οξύτητα ισορροπεί με τη λιπαρότητα και το πιο γεμάτο σώμα. Είναι σίγουρα ένα κρασί φαγητού και θα του πήγαιναν μυλοκόπι στον φούρνο με ρίγανη και λεμόνι, λαβράκι φρικασέ και βίδες με πέστο. 16€
Οινοποιείο Νικολάου
Αρωματική και εξωστρεφής, με λουλουδάτο ταμπεραμέντο και τραγανή οξύτητα, αυτή η Κυδωνίτσα έχει σαγηνευτική απλότητα. Το μεγαλύτερό της ατού όμως είναι η τιμή της, κάτι που σημαίνει ότι μπορούμε άνετα να προμηθευτούμε αρκετές φιάλες για τις διακοπές και το εξοχικό μας. Το μέτριο προς ελαφρύ σώμα την καθιστά ιδανική πριν σερβιριστεί το φαγητό στο τραπέζι, αλλά και για ξαφνικό πάρτι στον κήπο παρέα με ελαφριά μεζεδάκια. 7,50€
Oenops
Ο Νίκος Καρατζάς μάς προσφέρει μια άλλη έκφραση της Κυδωνίτσας χρησιμοποιώντας γηγενείς ζύμες, ζύμωση και παλαίωση σε αμφορέα. Έτσι έχουμε ένα κρασί με funky μύτη και πράσινες, φυτικές νότες που θυμίζουν σπαράγγι, αρώματα λωτού, πορτοκαλιού, κυδωνιού και ροδάκινου, γήινη διάσταση και αναζωογονητική οξύτητα. Μιλάμε για ένα γαστρονομικό κρασί, που του πάνε πολύ ένα ριζότο με σπαράγγια και αρακά, πιπεριές γεμιστές και δροσερές κοτοσαλάτες. 16€
Διάσελο, Οινοποιείο Παλυβού
Αυτή η Κυδωνίτσα ενθουσίασε την ομάδα του Οινοχόου! Η Βασιλική και η Ευαγγελία Παλυβού δίνουν μια μοναδική διάσταση στην ποικιλία με τη χρήση γαλλικού και αμερικανικού βαρελιού. Η δρυς έρχεται σε απόλυτη ισορροπία με το τροπικό φρούτο –πεπόνι, ανανάς, μπανάνα– και χαρίζει ένα εκφραστικό κρασί με «νεοκοσμίτικο» στιλ. Στο στόμα η παιχνιδιάρικη οξύτητα χαρίζει φρεσκάδα, κάνοντας κάθε γουλιά απολαυστική. Είναι τέλεια για μακαρονάδες με θαλασσινά δίπλα στο κύμα ή για προσούτο με πεπόνι στο μπαλκόνι. 21€
Κτήμα Θεοδωρακάκου
Μυρίζει κυδώνι και ελληνικό καλοκαίρι – βερίκοκο, ροδάκινο, λευκά μικρά άνθη. Με κομψά αρώματα και μέτριο σώμα, ισορροπημένη οξύτητα και διακριτική λιπαρότητα, είναι ο ορισμός της Κυδωνίτσας. Η πείρα του οινοποιού με την ποικιλία φαίνεται από την πρώτη γουλιά. Είναι το κρασί που θα αναζητήσουμε ένα μεσημέρι μετά τη θάλασσα, παρέα με τηγανητά ψαράκια, αλλά και εκείνο που θα μας δροσίσει το βραδάκι, συνοδεία ήπιων τυριών, όπως κασέρι και μανούρι. 12€
Οικογενειακό Οινοποιείο Ασλάνης
Το οινοποιείο στη Νέα Μηχανιώνα φέρνει στο ποτήρι μας μια ευγενική Κυδωνίτσα με αρώματα γλυκών εσπεριδοειδών –λεμόνι confit, μανταρίνι–, ώριμου γερμά και κομπόστας μήλου. Απολαυστική, με λιπαρή υφή στο στόμα, διακριτική οξύτητα και μέτριο σώμα, θα την απολαμβάναμε ακόμα και σκέτη, κάθε στιγμή. Θα της πήγαιναν λευκά κρέατα, όπως χοιρινό στον φούρνο με πορτοκάλι, αλλά και πλούσιες πρόβειες γραβιέρες. 14€
Οικογένεια Ιερόπουλου
Η πιο λεμονάτη απ’ όλες, με νότες από ξύσμα και ωραία οξύτητα, πλαισιωμένα από νότες άγουρου αχλαδιού, πράσινου μήλου, βοτάνων, γκρέιπφρουτ και μια δόση αλμύρας στο τελείωμα. Ξεχειλίζει φρεσκάδα στο στόμα, ενώ η λιπαρή υφή και το μέτριο σώμα της την καθιστούν ιδανική για πικνίκ στην εξοχή με σπανακοπιτάκια, μαραθόπιτες και ντολμαδάκια γιαλαντζί, αλλά και για μεσημεριανά τραπέζια με κολοκυθάκια τηγανητά και μπριάμ. Απολαυστική και καλοφτιαγμένη. 14€
Liber Albus, Γιαννόπουλου
Μία από τις πιο γαστρονομικές Κυδωνίτσες της δοκιμής, με μέτριο σώμα, ζωηρή οξύτητα και έντονα αρώματα κυδωνιού, ζουμερού ροδάκινου και πεπονιού. Ένα κρασί νόστιμο, που μπορεί να ταιριάξει με πολλά πιάτα – από ψητά μπαρμπούνια με αλμύρα μέχρι φασολάκια με φέτα και ευφάνταστα ρολάκια από Ακροκώλιον Ευρυτανίας, με μήλο, παρμεζάνα και ρόκα. 15€
Orange, Κτήμα Γκόφα
Ο Κωνσταντίνος Γκόφας, αφού δούλεψε μέρα νύχτα για να φτιάξει την ομώνυμη Κυδωνίτσα του, αποφάσισε να παίξει λίγο με την ποικιλία και να κάνει και μια πορτοκαλί εκδοχή, την Orange. Μύτη-αποκάλυψη, με έντονα αρώματα περγαμόντου, κίτρου, αρμπαρόριζας, γλυκού κυδωνιού, αμυγδάλου, φλούδας εσπεριδοειδών, δάφνης, αποξηραμένου βερίκοκου. Μέτριο σώμα, σπιρτόζικη οξύτητα και ήπιες τανίνες, που ζητούν πιάτα όπως κουνέλι με φασκόμηλο, χοιρινό με κυδώνι, αλλά και μουσακά για τους τολμηρούς. Ιδανική επιλογή για όσους αγαπούν τα skin contact κρασιά. 20€
Δοκίμασαν οι οινολόγοι:
Λίζα Βιντζηλαίου, Σπύρος Ζουμπούλης, Μαριάννα Μακρύγιαννη, Τίνα παπασίνου, Εύα Μαρκάκη, DipWSET, Στέφανος Κόγιας, DipWSET και Δημήτρης Κούμανης, οινογράφος
*Η φωτογράφιση έγινε στο καλαίσθητο κατάλυμα Onos Eco Living, στον Φαλατάδο.
**Θερμές ευχαριστίες στο Botilia.gr και στον Άγγελο Δαμουλιάνο, που φιλοξένησαν τη δοκιμή της ομάδας του Οινοχόου.
