Είχα πολλά χρόνια να πάω στην Αίγινα, μου είχε λείψει. Παρά τον κάπως κρύο για μέσα άνοιξης καιρό, στην πόλη γινόταν χαλασμός. Στον Ναό της Αφαίας επικρατούσε πάντως γαλήνη, θαυμάσαμε τις γάτες-φύλακες της Νύμφης και μαζί τις ταιριαστές μυθολογικές πινελιές της ελληνικής χλωρίδας, ασφόδελους και νάρθηκες. Στο μονοπάτι που πήραμε μετά, μας υποδέχτηκε μια απαραγνώριστη, αγαπημένη ευωδιά. Σμήνος πυκνό από μέλισσες τρυγούσε ασταμάτητα τα άνθη της αγριολεβάντας (Lavandula stoechas) και μείναμε κάμποση ώρα καταγής για να μοιραστούμε την εκστατική χαρά τους.
Οι Ρωμαίοι συνέλεγαν τέτοια εποχή τα ανθισμένα κλαδάκια της και μετά από ξήρανση τα μεταχειρίζονταν για να αρωματίζουν τα ενδύματά τους μέσα στις ξύλινες κασέλες. Συνήθιζαν επίσης να τα βράζουν για λίγη ώρα στο νερό που χρησιμοποιούσαν για να πλυθούν. Φαίνεται ότι το γένος της λεβάντας ονομάστηκε επιστημονικώς Lavandula από αυτή την αρχαία πρακτική, καθώς «lavare» στα λατινικά σημαίνει «πλένω», αλλά και «λούζομαι». Άλλοι επιμένουν ότι στην άκρη της ετυμολογικής αλυσίδας που αφορά τα πολυετή αυτά φρύγανα βρίσκεται το ρήμα levare, δηλαδή «σηκώνω/ανακουφίζω», το οποίο παραπέμπει στην ιαματική δράση τους. Εδώ εντάσσεται και η χρήση του «στοιχαδίτη οίνου» που ο Διοσκουρίδης, ο μέγιστος φαρμακολόγος του αρχαίου κόσμου, παρασκεύαζε ρίχνοντας αγριολεβάντα στον μούστο πριν ακόμα αρχίσει να ζυμώνεται· τον συνιστούσε ενάντια σε αρκετές θωρακικές παθήσεις, αλλά και στην επιληψία.
Στην Ελλάδα, εκτός από την άγρια λεβάντα, απαντάται αυτοφυής και η «γνησία» (Lavandula angustifolia). Ετούτη μάλιστα αποτελεί το είδος που κατά κανόνα καλλιεργείται στην περιοχή της Μεσογείου και ιδιαίτερα στη Νότια Γαλλία, επειδή η ζήτηση για το ανώτερης ποιότητας αιθέριο έλαιό της παραμένει μεγάλη. Παλαιότερα, η οικιακή χρήση της ήταν αρκετά διαδεδομένη, οι πάσχοντες από πονοκεφάλους ή ημικρανίες ορκίζονταν στο έγχυμά της, όσοι δυσκολεύονταν στον ύπνο τους έβαζαν λίγες ταξιανθίες της κάτω από το μαξιλάρι, ενώ επίσης φαίνεται πως το ξέβγαλμα των μαλλιών με το αφέψημά της κρατούσε τις ψείρες μακριά από τα παιδικά κεφάλια. Μέχρι σήμερα, πάλι, παραμένει δημοφιλής η πρακτική του να χρησιμοποιείται ως σκοροαπωθητικό για τα ρούχα, και επειδή είναι απολύτως ακίνδυνη για την υγεία μας, φρόνιμο είναι να προτιμάται από τα χημικά υποκατάστατά της.
Στα ελληνικά φυτώρια βρίσκουμε συνήθως μόνο τη γνήσια λεβάντα, η οποία ανθοφορεί από τα τέλη της άνοιξης μέχρι τα μέσα του θέρους, σε ιώδεις τόνους.
Σημαντική ήταν η συμβολή της λεβάντας στη γέννηση μιας νέας θεραπευτικής πρακτικής, αφού, χάρη στην επάλειψη του αιθέριου ελαίου της, ο Γάλλος χημικός μηχανικός René-Maurice Gattefossé κατόρθωσε να θεραπεύσει τα φλεγμαίνοντα εγκαύματα που υπέστη ύστερα από μια έκρηξη στο εργαστήριό του. Εντυπωσιασμένος από την αντισηπτική και επουλωτική του δράση, πειραματίστηκε, κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πόλεμου, και με άλλα αιθέρια έλαια, βάζοντας έτσι τα θεμέλια για την τέχνη της αρωματοθεραπείας, όρο, σημειωτέον, που ο ίδιος επινόησε. Σήμερα το λεβαντέλαιο χρησιμοποιείται τοπικά (αραιωμένο σε αμυγδαλέλαιο ή άλλο λάδι) για να ανακουφίζει μυϊκούς ή ρευματικούς πόνους και να περιποιείται εγκαύματα, ενώ πολλοί νιώθουν ότι με μερικές εισπνοές του μειώνεται αισθητά η υπερένταση και το άγχος τους· πρέπει βεβαίως τούτο να επαναλαμβάνεται αρκετές φορές μέσα στην ημέρα.
Στα ελληνικά φυτώρια βρίσκουμε συνήθως μόνο τη γνήσια λεβάντα, η οποία ανθοφορεί αργότερα, από τα τέλη της άνοιξης μέχρι τα μέσα του θέρους, σε ιώδεις τόνους. Κυκλοφορούν ωστόσο και ποικιλίες της με λευκές ή ρόδινες ταξιανθίες. Είναι φυτό εύκολο στην καλλιέργεια, ανθεκτικό πολύ στον παγετό και στον καύσωνα, χωρίς ιδιαίτερες απαιτήσεις, προτιμά πάντως τα ασβεστούχα, στραγγερά εδάφη και τις ηλιόλουστες θέσεις. Στον κήπο ενδείκνυται για φύτευση σε πυκνές σειρές αλλά και για συνδυασμούς με άλλα αρωματικά, μεσογειακά φυτά, όπως το θυμάρι, το φασκόμηλο και το δεντρολίβανο, που προκόβουν στις ίδιες συνθήκες. Αναπτύσσεται βεβαίως εύκολα και σε γλάστρα, φροντίστε να είναι βαθιά πάντως, ώστε να μπορέσει να αναπτυχθεί ικανοποιητικά το ισχυρό ριζικό της σύστημα.
