Παρά τις πρόσφατες αναποδιές μου, πρόλαβα και φέτος να οργανώσω τις πρώιμες εαρινές σπορές του λαχανόκηπου, και μαρούλια, σπανάκια και καρότα ήδη άρχισαν να ξεφυτρώνουν. Για ντοματιές και πιπεριές θα περιμένω λίγο ακόμα, οι νύχτες παραμένουν άγριες μέσα στο μικρό, μη θερμαινόμενο, θερμοκήπιό μου. Την τιμητική του πάντως φέτος έχει το παντζάρι, έσπειρα πέντε ποικιλίες του απευθείας στα, κιμπάρικα εμπλουτισμένα με κοπριά, αυλάκια. Τρεις έχουν καλλιεργηθεί με επιτυχία παλιότερα, τις άλλες τις δοκιμάζω πρώτη φορά. Η αγάπη μου για τη στρουμπουλή τούτη ρίζα δεν μετρά πολλά χρόνια· στο παρελθόν, όχι να τη γευτώ, ούτε ζωγραφιστή δεν ήθελα να τη βλέπω. Αιτία γι’ αυτό ήταν η βαριά μυρωδιά της, που της έχει χαρίσει πολλές αντιπάθειες. Άλλοι βεβαίως την αντιλαμβάνονται ως ευωδιά, ακούω μάλιστα πολλούς να αποφαίνονται ότι τους θυμίζει το πώς μυρίζει το χώμα μετά από δυνατή βροχή. Έχουν δίκιο, επειδή πλέον γνωρίζουμε πως το αρωματικό προφίλ του παντζαριού βασίζεται κυρίως σε ένα τερπένιο, τη γεωσμίνη, η οποία προκύπτει ενδογενώς, ενώ στο έδαφος παράγεται από βακτήρια και με την επίδραση του νερού ελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα.
Παράδοξο είναι το ότι, ενώ μετά την καταιγίδα δεν χορταίνω να οσφραίνομαι τη Μητέρα Γη, αποφεύγω όσο γίνεται την οσμή των παντζαριών. Μα τότε γιατί τα καλλιεργώ; Και γιατί επιχειρηματολογώ, στ’ αστεία αλλά και λίγο στα σοβαρά, υπέρ του να μην ονομάζονται τα γεννήματα του περιβολιού συλλήβδην «λαχανικά», αλλά ο όρος να αντικατασταθεί με το παιγνιώδες «παντζαρικά»; Διότι, αφού πειραματίστηκα επί μακρόν, ανακάλυψα ποιες είναι οι ποικιλίες που έχουν σχεδόν μηδενική περιεκτικότητα σε γεωσμίνη και μόνο αυτές σπέρνω ώστε να απολαμβάνω τακτικά. Κάποιοι ανάμεσά σας ίσως ενδιαφέρονται να αξιοποιήσουν μια τέτοια πληροφορία, παραθέτω λοιπόν ευθύς τις κυριότερες: Detroit Dark Red, Burpee’s Golden και Avalanche, που κατά σειρά δίνουν βαθυκόκκινη, χρυσοκίτρινη και χιονόλευκη ρίζα. Στη γλώσσα μας υπάρχει η εναλλακτική ονομασία «κοκκινογούλι» και η φράση «κοκκίνισε σαν το παντζάρι», δηλωτικά αμφότερα μιας, σχετικά με το χρώμα του, ακλόνητης πεποίθησής μας. Στο εξωτερικό, αντιθέτως, καλλιεργούνται πλέον πολυάριθμες κίτρινες ποικιλίες – σπανιότερες εξακολουθούν να παραμένουν οι, συνήθως πολύ πιο γλυκές, λευκές. Σημειωτέον ότι τα αρχαία παντζάρια είχαν όλα λευκή ρίζα, όπως άλλωστε και ο άγριος πρόγονός τους που δεν σπανίζει σε παραθαλάσσιες περιοχές της Μεσογείου.
Κάπου στον ιταλικό νότο, μάλλον τον 3ο αιώνα μ.Χ., εμφανίστηκαν τα πρώτα παντζάρια με ρόδινο χρώμα. Όπως πάντοτε συμβαίνει με ό,τι είναι ασυνήθιστο, η ζήτηση ήταν μεγάλη και οι αγρότες, μετά από αλλεπάλληλες διασταυρώσεις, κατόρθωσαν βαθμηδόν να τα σκουρύνουν. Μέσα σε διάστημα μερικών αιώνων, χάρη στη φήμη πως επιδρούν θετικά στο αίμα, τα μακρόστενα, κόκκινα παντζάρια κατέκτησαν μεγάλο μέρος τον πλανήτη, αλλά χρειάστηκε να περιμένουμε μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα για να προκύψουν, σε γαλλικό έδαφος, τα σφαιρικού ή ωοειδούς σχήματος. Μεγάλωσαν βαθμηδόν πολύ και τα πανέμορφα, στιλπνά φύλλα τους, στους δύο τρεις μήνες που απαιτούνται μέχρι τα παντζάρια να είναι έτοιμα προς κατανάλωση, μπορούμε να κόβουμε λίγα κάθε φορά, ώστε να μη φρενάρεται η υπόγεια διόγκωσή τους. Έχουν σπουδαία γεύση που μοιάζει με του σέσκουλου, όχι τυχαία βεβαίως, καθότι συγγενεύουν στενά.
Τα παντζάρια είναι ιδιαίτερα ωφέλιμα, καθώς αποτελούν πλούσια πηγή βιταμινών, μεταλλικών στοιχείων και αντιοξειδωτικών ουσιών. Πολλές έρευνες επιβεβαίωσαν τη λαϊκή πίστη στην τονωτική, αποτοξινωτική, υπακτική και ηρεμιστική τους επίδραση. Η τακτική κατανάλωση του χυμού τους χαμηλώνει την αρτηριακή πίεση, βελτιώνει τις αθλητικές επιδόσεις (!), προάγει πολλές από τις ηπατικές λειτουργίες και προσφέρει ανακούφιση σε ορισμένα από τα προβλήματα που παρουσιάζονται στην κλιμακτήριο. Μόνο όσοι εμφανίζουν την τάση να σχηματίζουν πέτρες στους νεφρούς ας αποφεύγουν την κατανάλωσή τους, λόγω της σχετικά υψηλής περιεκτικότητάς του σε οξαλικά άλατα.
Ευχαριστούμε τις Γεωπονικές Επιχειρήσεις Χορομίδης για την αρωγή τους στη φωτογράφιση.
