Με χαρμόσυνα φαναράκια με υποδέχτηκαν σπίτι μου. Αυτή την αίσθηση ακτινοβολούν οι χρυσοκόκκινοι καρποί του, γυμνού πια από φύλλα, λωτόδεντρου. Παραμερίζω λίγο το δίχτυ και τους δοκιμάζω με τα δάχτυλα, μέχρι που βρίσκω έναν καλά γινωμένο. Τον ανοίγω στη μέση και αρχίζω να ρουφώ ηδονικά τη γλυκιά και αρωματική του σάρκα. Πασαλείφτηκα καλά, σταλάζω ζουμιά ενός τροπικού παραδείσου, καλοδεχούμενα βεβαίως μέσα στον χειμώνα. Κόβω ακόμα μερικούς, θα περάσουν λίγες μέρες μέχρι να ωριμάσουν – η διαδικασία επιταχύνεται αν τους κλείσω σε ένα δοχείο με μια ώριμη μπανάνα. Ξαναβάζω προσεκτικά το δίχτυ στη θέση του, αλλιώς την επόμενη εβδομάδα θα βρω μονάχα φλούδες να κρέμονται. Ένα μικρό πουλί ορέγεται τους λωτούς, το είδα φευγαλέα μια φορά, δεν πρόλαβα να το αναγνωρίσω. Το πρώτο δίχτυ που άπλωσα είχε μεγάλο μάτι και δεν στάθηκε ικανό να περιορίσει την αδηφάγα δράση του, χρειάστηκε έτσι να το αντικαταστήσω με πιο ψιλό και να το δέσω καλά. Έτσι αρμόζει στους λωτοφάγους, να είναι πολυμήχανοι.
Για εκείνους του αρχαίου κόσμου γνωρίζουμε μόνο όσα τραγούδησε ο Όμηρος, όταν η μανία του Ποσειδώνα παρέσυρε τα πλοία του Οδυσσέα προς τις ακτές της σημερινής Λιβύης. Όταν αγκυροβόλησαν, έστειλε μερικούς σκληροτράχηλους ναυτικούς να εξερευνήσουν την άγνωστη στεριά. Βρίσκονταν όμως πια στη χώρα των Λωτοφάγων και, μόλις δοκίμασαν τον μελιστάλαχτο καρπό που τους πρόσφεραν οι ντόπιοι, μεμιάς ξέχασαν όλες τις στενοχώριες. Ήθελαν για πάντα να μείνουν σε εκείνον τον τόπο, μόνο λωτούς της λήθης να τρώνε για γιατρικό. Χρειάστηκε να κοπιάσει πολύ ο πολύπαθος ήρωας για να τους τραβήξει πίσω στα καράβια και θρηνούσαν τόσο που αναγκάστηκε να τους δέσει στα κουπιά. Μετά από έριδες αιώνων στους κύκλους των φιλολόγων και των βοτανικών, οι ειδικοί κατέληξαν ότι ο λωτός-βάλσαμο είναι μάλλον οι γλυκόξινοι καρποί ενός σπάνιου στην Ελλάδα πολύκλαδου θάμνου (Ziziphus lotus) που αφθονεί στη Βόρεια Αφρική. Στην ενδοχώρα της Λιβύης ζούσε τότε, από ό,τι φαίνεται, μια φυλή που τους συνέλεγε και παρασκεύαζε με τη ζύμωσή τους ένα πολύ μεθυστικό κρασί.
Μακρινό όμως σαν του Οδυσσέα είναι το ταξίδι του «αληθινού» λωτόδεντρου (Diospyros kaki), ας μου επιτραπεί η μικρά λεξιπλασία, τους καρπούς του οποίου βρίσκουμε τούτο τον καιρό στα μανάβικα. Ξεκίνησε την περιπλάνησή του από την Κίνα και την Κορέα, στην Ιαπωνία καλλιεργείται εδώ και τουλάχιστον χίλια χρόνια, αλλά στη Μεσόγειο ρίζωσε μόλις πριν από δύο αιώνες. Οι λαοί της Άπω Ανατολής λατρεύουν τους λωτούς, έχουν μάλιστα στη διάθεσή τους δεκάδες ποικιλίες, οι περισσότερες χωρίς κουκούτσια. Αρκετές από αυτές είναι ιδανικές για αποξήρανση σε λιάστρα ή σε κλίβανο, ό,τι κάνουμε δηλαδή εμείς με τα σύκα. Η σάρκα τους τότε γλυκαίνει ακόμα περισσότερο και σκεπάζεται από την άχνη των σακχάρων που περιέχουν. Σφραγισμένοι σε κουτιά ή περαστοί από κορδόνια, διακινούνται σε μεγάλες ποσότητες ως αγαπημένο ξερό φρούτο, που τρώγεται ευχάριστα όλο τον χρόνο.
Ξεκίνησε την περιπλάνησή του από την Κίνα και την Κορέα, στην Ιαπωνία καλλιεργείται εδώ και τουλάχιστον χίλια χρόνια, αλλά στη Μεσόγειο ρίζωσε μόλις πριν από δύο αιώνες.
Αν αγαπάτε τους λωτούς και διαθέτετε κήπο, από τώρα μέχρι τα τέλη του Φλεβάρη είναι η κατάλληλη εποχή για να φυτέψετε το φυλλοβόλο τούτο δέντρο που αντέχει πολύ στον καύσωνα και στον παγετό, απαιτεί πάντως αρκετή ζέστη, τακτικά ποτίσματα και γόνιμα εδάφη. Θα χρειαστεί να περιμένετε τρία με τέσσερα χρόνια μέχρι την πρώτη, μικρή συγκομιδή, όταν όμως, μετά από μία δεκαετία, θα ξεπεράσει σε ύψος τα τρία μέτρα, η παραγωγή κάθε φθινόπωρο θα είναι μεγάλη. Στην ελληνική αγορά κυκλοφορούν δενδρύλλια από αρκετές ποικιλίες, οι περισσότερες είναι άσπερμες, κάποιες επίσης παράγουν καρπούς χωρίς στυφάδα που μπορούν να καταναλωθούν πριν ωριμάσουν εντελώς. Προσωπικά προτιμώ τους άλλους, γευστικά για μένα υπερέχουν, σας προτρέπω όμως να απολαύσετε όλες τις ποικιλίες λωτών που κυκλοφορούν τώρα για να καταλήξετε σε ασφαλές συμπέρασμα.
Ευχαριστούμε το καλό μανάβικο της Πλατείας Μεσολογγίου, Το Μποστάνι (Ιφικράτους 2, Παγκράτι), που μας παραχώρησε τον χώρο για τη φωτογράφιση.
