Σπουδαία, τέτοια εποχή, τα λάχανα. Το γράφω όχι με τη χλευαστική έννοια της φράσης, αλλά ως περιβολάρης. Λόγω της παρατεταμένης ανομβρίας, χρειάστηκε να ποτίζω γενναία ακόμα και δις εβδομαδιαίως, αντιμετώπισα όμως ευτυχώς μηδενικά προβλήματα από ασθένειες. Συνέβαλε σίγουρα σε αυτό και το ότι εφαρμόζω έναν κύκλο διαδοχής, αλλάζω δηλαδή κάθε χρόνο θέση στα λαχανικά που ομαδοποιημένα καλλιεργώ. Αν παράγετε και εσείς ένα μέρος της τροφής σας, καλό είναι να εφαρμόζετε την αμειψισπορά, όπως ονομάζεται, αλλιώς πληθαίνουν στο χώμα οι εχθροί που απειλούν την υγεία των φυτών.
Αγαπώ πολύ τα λάχανα και τα θεωρώ σημαντικά για τη διατροφή μας. Δεν είμαι ο μόνος βέβαια, η ελληνική γλώσσα δείχνει ξεκάθαρα την εκτίμηση που τρέφει ο λαός μας σε αυτά, αλλιώς όλα τα λαχανικά θα τα λέγαμε καροτικά, παντζαρικά ή κάτι άλλο παραπλήσιο. Φύτεψα φέτος πολλές ποικιλίες, αφράτα, λευκά και κόκκινα, όλες πήγαν περίφημα. Ακόμα και ο πειραματισμός με τα κινέζικα στέφθηκε με επιτυχία, τα μποκ και πακ τσόι μεγάλωσαν πολύ πιο γρήγορα από τους Ευρωπαίους συγγενείς τους και επιβεβαίωσαν τη φήμη τους ως ιδανική επιλογή για το γουόκ. Μόνο τα της Σαβοΐας χρειάζονται ακόμα μερικές εβδομάδες μέχρι να συγκομιστούν. Θα γλυκάνουν ακόμα περισσότερο με τα επερχόμενα κρύα, λέω τότε να τα κάνω ξινολάχανο, γνωστό ως αρμιά στη Μακεδονία. Από τότε που μια Βερολινέζα φίλη με δίδαξε πόσο εύκολα φτιάχνεται το παραδοσιακό «ζάουερκραουτ», δεν αγόρασα ξανά την εμπορεύσιμη εκδοχή του, η οποία έχει χάσει, λόγω παστερίωσης, τους ευεργετικούς λακτοβάκιλλους. Αυτούς που ζώντες αποκαθιστούν τη διαταραγμένη ισορροπία της εντερικής χλωρίδας και προσφέρουν σημαντική βοήθεια σε πάσχοντες από πολλά, ακόμα και χρόνια, πεπτικά προβλήματα. Το ζουμί του ξινολάχανου, πηγή προβιοτικών κι αυτό, θεωρείται επίσης ωφέλιμο, ενώ σε πολλές χώρες χρησιμοποιείται ως γιατρικό ενάντια στον βαρύ πονοκέφαλο και τα λοιπά μεθεόρτια της μέθης. Η συνήθεια αυτή φαίνεται πως είναι αρχαιότατη. Αιγύπτιοι, Έλληνες και Ρωμαίοι μοιράζονταν την πίστη πως το λάχανο, αν καταναλωθεί προ ή μετά του πότου, λειτουργεί αντιμεθυστικά. Θεωρούσαν επίσης πως ανάμεσα στην κράμβη, όπως ονομαζόταν τότε, και την άμπελο, υπάρχει μεγάλη αντιπαλότητα, ένας σχετικός μύθος μάλιστα ερμηνεύει το πώς προέκυψε. Όταν ο Διόνυσος, ο θεός του τρύγου, βρέθηκε στη Θράκη, ο εχθρικός στη λατρεία του βασιλιάς της, Λυκούργος, κατόρθωσε να αιχμαλωτίσει τις Μαινάδες και τους Σατύρους που τον συνόδευαν. Όσο ο θεός κρυβόταν σε μια σπηλιά, ο Λυκούργος κατέστρεφε με το τσεκούρι του όλα τα ιερά αμπέλια. Οι Μαινάδες όμως δραπέτευσαν και του προκάλεσαν τρέλα, με συνέπεια να σκοτώσει τον ίδιο του τον γιο, νομίζοντας ότι πελεκάει ένα ακόμα κλήμα. Στο τέλος, φυσικά, ο βασιλιάς που τόλμησε να αντιπαρατεθεί στον θεό πεθαίνει, την ώρα όμως που ξεψυχάει, τα δάκρυά του, καθώς πέφτουν στο χώμα, γεννούν λάχανα. Ακραιφνής ψυχεδέλεια, το δίχως άλλο.
Σχετικά εύκολο και πολύ παραγωγικό όπως είναι στην καλλιέργειά του, άρα προσιτό στην τιμή, το λάχανο τάιζε ανέκαθεν τους μη προνομιούχους. Και παρότι αναπτύχθηκαν πολυάριθμοι τρόποι μαγειρέματός του, ώστε να μην καταντά βαρετή η τακτική κατανάλωσή του, προσωπικώς προτιμώ τους απλούστερους. Σε σαλάτα δηλαδή μαζί με καρότο ή σε σούπα με παντζάρι, ενώ σπανιότερα απολαμβάνω και το λαχανόρυζο. Ίσως επειδή δεν ξεχνώ πως αποτελεί ακατάλυτο σύμβολο ολιγάρκειας και ελευθερίας, από τότε που ο Πλάτωνας συνάντησε τον κυνικό φιλόσοφο Διογένη να πλένει στον δρόμο λάχανα. «Αν υπηρετούσες τον Διονύσιο, δεν θα χρειαζόταν να τρως λάχανα», του είπε περιφρονητικά. Ο Διονύσιος ο Πρεσβύτερος ήταν τύραννος των Συρακουσών, τον οποίο ο Πλάτωνας προσπάθησε, ματαίως, να προσηλυτίσει στις περί ιδανικού πολιτεύματος θεωρίες του. Ο πάντοτε ετοιμόλογος Διογένης τού έδωσε αμέσως «πληρωμένη» απάντηση: «Κι εσύ, αν έτρωγες λάχανα, δεν θα χρειαζόταν να υπηρετείς τον Διονύσιο».
