Ο Αδόλφος Χίτλερ ανήλθε στην εξουσία εκλεγμένος από τον γερμανικό λαό, ο οποίος πείστηκε από τις υποσχέσεις του για εθνική αναγέννηση και οικονομική σταθερότητα. Μόλις ανέλαβε τη διακυβέρνηση, εγκαθίδρυσε ένα ολοκληρωτικό καθεστώς και κάποια χρόνια αργότερα πυροδότησε τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Παρά τη συντριπτική προπαγάνδα και τον καταπιεστικό έλεγχο του ναζιστικού καθεστώτος, εμφανίστηκαν ομάδες αντίστασης αποφασισμένες να αντιταχθούν στην τυραννία. Μια τέτοια ομάδα ήταν το «Λευκό Ρόδο», μια φοιτητική κίνηση η οποία τόλμησε να αμφισβητήσει το ολοκληρωτικό κράτος με τη δύναμη των λέξεων και των ιδεών.
Το «Λευκό Ρόδο» ιδρύθηκε το 1942 από τον Χανς Σολ και τον Αλεξάντερ Σμορέλ, φοιτητές Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου. Σύντομα, στην ομάδα προσχώρησε η αδελφή του Χανς, Σόφι, μαζί με τους συμφοιτητές της Βίλλυ Γκραφ και Κρίστοφ Προμπστ, ενώ αργότερα ο καθηγητής Κουρτ Χούμπερ. Το όνομα της ομάδας, «Λευκό Ρόδο», επιλέχθηκε για τον συμβολικό του αντίκτυπο. Ο Χανς Σολ, κατά τη διάρκεια της ανάκρισής του από την Γκεστάπο, ανέφερε ότι είχαν εμπνευστεί το όνομα από το ομώνυμο ποίημα του Γερμανού ποιητή του Ρομαντισμού, Κλέμενς Μπρεντάνο, το οποίο αντανακλούσε την αγνότητα και την αθωότητα απέναντι στο κακό. Μια άλλη πιθανή πηγή έμπνευσης ήταν το μυθιστόρημα του Μπ. Τράβεν, «Το λευκό ρόδο», το οποίο αφηγείται την ιστορία του αγώνα ενός Μεξικανού αγρότη ενάντια στις καταπιεστικές δυνάμεις. Η ακριβής προέλευσή του παραμένει αβέβαιη, ωστόσο το όνομα συμπύκνωνε τη δέσμευση της ομάδας στη μη βίαιη αντίσταση και την ηθική καθαρότητα. Επιπλέον, ορισμένοι μελετητές έχουν συνδέσει το όνομα με τους Αδελφούς Καραμάζοφ του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, αγαπημένο μυθιστόρημα τόσο του Χανς Σολ όσο και του Αλεξάντερ Σμορέλ. Πολλά από τα μέλη της κίνησης, συμπεριλαμβανομένων των Σολ, Σμορέλ και Γκραφ, είχαν ήδη υπηρετήσει ως γιατροί στο Ανατολικό Μέτωπο, όπου είδαν από πρώτο χέρι τη βαρβαρότητα της ναζιστικής πολεμικής μηχανής και τις θηριωδίες που διαπράχθηκαν εναντίον σοβιετικών αμάχων και αιχμαλώτων πολέμου. Αυτές οι εμπειρίες επηρέασαν βαθιά την απόφασή τους να αντισταθούν στο καθεστώς όταν επέστρεψαν στις σπουδές τους στο Μόναχο.
Η καταγγελία του Ολοκαυτώματος ήταν ιδιαίτερα σημαντική, καθώς αποτελούσε μία από τις λίγες στο εσωτερικό της χώρας.
Το «Λευκό Ρόδο» ξεχώριζε για τη μέθοδο αντίστασής του: κυκλοφορία φυλλαδίων που ασκούσαν καυστική κριτική στο ναζιστικό καθεστώς και καλούσαν σε ενεργό αντιπολίτευση. Τα γραπτά τους αντλούσαν έμπνευση από την κλασική λογοτεχνία, τη φιλοσοφία και τις ηθικές επιταγές, απευθύνοντας έκκληση στις πνευματικές και ηθικές ευθύνες των Γερμανών πολιτών.
Στο δεύτερο φυλλάδιό τους, ασχολήθηκαν με τόλμη με τις θηριωδίες που διαπράχθηκαν κατά των Εβραίων, δηλώνοντας: «Από την κατάκτηση της Πολωνίας, 300.000 Εβραίοι έχουν δολοφονηθεί σε αυτή τη χώρα με τον πιο κτηνώδη τρόπο… Ο γερμανικός λαός κοιμάται στον ανιαρό, ηλίθιο ύπνο του και ενθαρρύνει αυτούς τους φασίστες εγκληματίες…». Αυτή η καταγγελία του Ολοκαυτώματος ήταν ιδιαίτερα σημαντική, καθώς αποτελούσε μία από τις λίγες φωνές στο εσωτερικό της χώρας που διαμαρτύρονταν για τη γενοκτονία εκείνη την εποχή.
Μεταξύ Ιουνίου 1942 και Φεβρουαρίου 1943, το «Λευκό Ρόδο» τύπωσε μια σειρά από έξι φυλλάδια. Τα αρχικά τέσσερα συντάχθηκαν κυρίως από τον Χανς Σολ και τον Αλεξάντερ Σμορέλ, με τη συμβολή του Κρίστοφ Προμπστ. Αυτά τα φυλλάδια διανεμήθηκαν σε διάφορες πόλεις, όπως το Μόναχο, το Αμβούργο και το Βερολίνο, συχνά ταχυδρομήθηκαν ανώνυμα ή αφέθηκαν σε δημόσιους χώρους για να τα βρει ο κόσμος. Το πέμπτο φυλλάδιο με τίτλο «Εκκληση προς όλους τους Γερμανούς!» σηματοδότησε μια στροφή καθώς διατύπωνε μια πιο άμεση έκκληση για ενεργό αντίσταση και διανεμήθηκε σε χιλιάδες αντίτυπα σε πολλές πόλεις. Σε αυτό το φυλλάδιο, αναφερόταν: «Ο πόλεμος πλησιάζει στο προδιαγεγραμμένο τέλος του… Ενα εγκληματικό καθεστώς δεν μπορεί να επιτύχει μια γερμανική νίκη. Διαχωρίστε εγκαίρως τους εαυτούς σας από οτιδήποτε σχετίζεται με τον εθνικοσοσιαλισμό».
Το τελευταίο φυλλάδιο της ομάδας, «Συνάδελφοι φοιτητές!», συντάχθηκε από τον καθηγητή Κουρτ Χούμπερ και απευθυνόταν ειδικά στο φοιτητικό σώμα, προτρέποντάς το να ξεσηκωθεί ενάντια στη χιτλερική τυραννία. Κατά τη διάρκεια της διανομής αυτού του φυλλαδίου η μοίρα της ομάδας έλαβε τραγική τροπή.
Η Σόφι πήρε αυθόρμητα την απόφαση να τα σκορπίσει από τον τελευταίο όροφο προς τα κάτω στο κεντρικό αίθριο
Το πρωί της 18ης Φεβρουαρίου 1943, ο Χανς και η Σόφι μπήκαν στο κεντρικό κτίριο του Πανεπιστημίου του Μονάχου μεταφέροντας μια βαλίτσα γεμάτη με αντίγραφα του έκτου φυλλαδίου. Τοποθέτησαν μεθοδικά στοίβες φυλλαδίων στους διαδρόμους και στις αίθουσες διαλέξεων. Με λίγα αντίτυπα να έχουν απομείνει, η Σόφι πήρε αυθόρμητα την απόφαση να τα σκορπίσει από τον τελευταίο όροφο προς τα κάτω στο κεντρικό αίθριο, δημιουργώντας ένα δραματικό θέαμα. Η πράξη αυτή, ωστόσο, δεν πέρασε απαρατήρητη. Ο Γιάκομπ Σμιτ, επιστάτης του πανεπιστημίου και ένθερμος υποστηρικτής των ναζί, είδε τις ενέργειες της Σόφι και τις ανέφερε αμέσως στην Γκεστάπο. Τα αδέλφια Σολ συνελήφθησαν επιτόπου.
Κατά έναν ειρωνικό τρόπο, την ίδια ώρα ο υπουργός Δημόσιου Διαφωτισμού και Προπαγάνδας, Γιόζεφ Γκαίμπελς, έδινε ίσως τη γνωστότερη ομιλία του στο Sportpalast του Βερολίνου. Σε αυτήν, κάλεσε σε «ολοκληρωτικό πόλεμο» (totaler Krieg), προτρέποντας όλους τους Γερμανούς να δεσμευτούν πλήρως στον πόλεμο, ανεξάρτητα από τις προσωπικές θυσίες που απαιτούνταν. Παρουσίασε τον αγώνα ως υπαρξιακό, απαιτώντας να κινητοποιηθεί κάθε άνδρας και γυναίκα, και να χρησιμοποιηθεί κάθε πόρος, προκειμένου να ηττηθούν οι Σύμμαχοι.
Κατά τη διάρκεια της ανάκρισης των αδελφών Σολ, η Γκεστάπο ανακάλυψε στην κατοχή του Χανς το προσχέδιο ενός έβδομου φυλλαδίου, το οποίο είχε συντάξει ο Κρίστοφ Προμπστ. Παρά την εξοντωτική ανάκριση, ο Χανς και η Σόφι παρέμειναν αμετακίνητοι, προσπαθώντας αρχικά να προστατεύσουν τους συνεργάτες τους. Ωστόσο, κάτω από πίεση, αναγνώρισαν τον ρόλο τους, ελπίζοντας να προστατεύσουν άλλους στην ομάδα. Ο Κρίστοφ Προμπστ συνελήφθη στη συνέχεια στις 20 Φεβρουαρίου 1943.
Ο Χανς και η Σόφι, μαζί με τον Κρίστοφ Προμπστ, κρίθηκαν ένοχοι για προδοσία και καταδικάστηκαν σε θάνατο.
Η δίκη επισπεύσθηκε και διεξήχθη στις 22 Φεβρουαρίου 1943 ενώπιον του διαβόητου Λαϊκού Δικαστηρίου, υπό την προεδρία του δικαστή Ρόλαντ Φράισλερ. Η διαδικασία είχε τυπικό χαρακτήρα, χωρίς καμία επίφαση δικαιοσύνης. Ο Χανς και η Σόφι Σολ, μαζί με τον Κρίστοφ Προμπστ, κρίθηκαν ένοχοι για προδοσία και καταδικάστηκαν σε θάνατο. Την ίδια ημέρα εκτελέστηκαν με γκιλοτίνα στις φυλακές Stadelheim του Μονάχου. Αυτόπτες μάρτυρες διηγήθηκαν την αξιοσημείωτη ψυχραιμία και το θάρρος τους μπροστά στον θάνατο. Τα τελευταία λόγια του Χανς Σολ λέγεται πως ήταν: «Ζήτω η ελευθερία!».
Ο μαρτυρικός θάνατος των μελών του «Λευκού Ρόδου» δεν έσβησε το μήνυμά τους. Τα φυλλάδιά τους βγήκαν λαθραία από τη Γερμανία και, τον Ιούλιο του 1943, οι συμμαχικές δυνάμεις έριξαν από αέρος εκατομμύρια αντίτυπα πάνω από γερμανικές πόλεις με τον τίτλο «Το μανιφέστο των φοιτητών του Μονάχου». Η διάδοση αυτή ενίσχυσε το κάλεσμά τους για αντίσταση και εξέθεσε τις φρικαλεότητες του ναζιστικού καθεστώτος σε ένα ευρύτερο κοινό.
Στη μεταπολεμική Γερμανία, τα μέλη του «Λευκού Ρόδου» τιμήθηκαν ως σύμβολα ηθικού θάρρους και αντίστασης. Πολυάριθμα σχολεία, δρόμοι και ιδρύματα φέρουν τα ονόματά τους, διασφαλίζοντας ότι η κληρονομιά τους θα παραμείνει. Το Πανεπιστήμιο του Μονάχου τούς τιμά με την πλατεία Geschwister-Scholl-Platz (πλατεία των αδελφών Σολ) και ένα μνημείο στο αίθριο όπου συνελήφθησαν. Το Ιδρυμα Λευκό Ρόδο συνεχίζει να διατηρεί τη μνήμη τους, προωθώντας τις αξίες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της εναντίωσης στην τυραννία που τόσο γενναία υποστήριξαν.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
