Το Luna 1 υπήρξε το πρώτο μιας σειράς σοβιετικών διαστημοπλοίων τα οποία εκτοξεύτηκαν με επιτυχία προς την κατεύθυνση του δορυφόρου της Γης, της Σελήνης και μάλιστα κατάφερε να τον πλησιάσει. Το συγκεκριμένο διαστημικό σκάφος είχε σχήμα σφαίρας, από την επιφάνεια της οποίας προεξείχαν θύρες διάφορων οργάνων. Παράλληλα, από τη σφαίρα πρόβαλλαν πέντε κεραίες οι οποίες εξυπηρετούσαν την επικοινωνία του με τους επιστήμονες και την παρακολούθηση της πορείας του. Το Luna 1 τροφοδοτούνταν ενεργειακά από μπαταρίες οξειδίου του υδραργύρου και συσσωρευτές αργύρου – ψευδάργυρου.
Στόχος της αποστολής ήταν η μέτρηση της θερμοκρασίας και της πίεσης, η μελέτη των αέριων συστατικών της διαπλανητικής ύλης καθώς και της σωματιδιακής ακτινοβολίας του Ηλιου. Επιπλέον, οι Σοβιετικοί επεδίωκαν τη διερεύνηση του μαγνητικού πεδίου της Γης και της Σελήνης, των μετεωρικών σωματιδίων στο διάστημα και της κοσμικής ακτινοβολίας.
Στις 2 Ιανουαρίου 1959, το Luna 1, συνολικού βάρους 360 κιλών, αφού απέκτησε την απαιτούμενη ταχύτητα, αποχωρίστηκε από το τρίτο και τελευταίο τμήμα του πυραύλου με τον οποίο εκτοξεύθηκε από το κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ. Την επόμενη ημέρα και ενώ είχε φτάσει σε απόσταση 113.000 χιλιομέτρων από τη Γη, το Luna 1 απελευθέρωσε ένα μεγάλο σύννεφο αερίου νατρίου λαμπερού πορτοκαλί χρώματος με φωτεινότητα ενός αστεριού 6ου μεγέθους, ανάλογη με το πιο αχνό αστέρι που μπορεί να αντιληφθεί ο άνθρωπος με γυμνό μάτι. Το ίχνος αυτού του αερίου ήταν ορατό πάνω από τον Ινδικό Ωκεανό, γεγονός που επέτρεψε στους αστρονόμους να παρακολουθήσουν την πορεία του διαστημοπλοίου.
Την επόμενη μέρα, 4 Ιανουαρίου, ύστερα από 34 ώρες πτήσης, το Luna 1 έφτασε σε απόσταση περίπου 6.000 χιλιομέτρων από την επιφάνεια της Σελήνης, κινούμενο ανάμεσα στις τροχιές της Γης και του Αρη.
Στο διαστημόπλοιο υπήρχαν συνολικά πέντε διαφορετικά σετ επιστημονικών συσκευών για τη μελέτη του διαπλανητικού διαστήματος, συμπεριλαμβανομένων ενός μαγνητόμετρου, ενός μετρητή geiger, ενός ανιχνευτή σπινθηρισμού και ενός ανιχνευτή μικρομετεωριτών.
Πολλοί πίστευαν τότε ότι επειδή το διαστημικό σκάφος δεν έφερε σύστημα προσεδάφισης, εκτοξεύτηκε από τη Σοβιετική Ενωση με στόχο να πλήξει τη Σελήνη.
Οι μετρήσεις που ελήφθησαν κατά τη διάρκεια της αποστολής, παρείχαν νέα δεδομένα για τις ζώνες Van Allen της Γης (αποτελούμενες από σωματίδια με μεγάλο ηλεκτρικό φορτίο, που παγιδεύτηκαν από το μαγνητικό πεδίο της Γης), οι οποίες είχαν ανακαλυφθεί μόλις ένα έτος πριν ανακαλυφθεί η ζώνη ακτινοβολίας της Γης.
Παρείχαν επίσης δεδομένα ευρύτερα για το διάστημα, όπως η ανακάλυψη ότι η Σελήνη δεν είχε μαγνητικό πεδίο και ότι ένας ηλιακός άνεμος –ένα ισχυρό ρεύμα ηλεκτρικά φορτισμένων σωματιδίων που προέρχονται από τον Ηλιο– διοχετεύθηκε μέσω του διαπλανητικού διαστήματος.
Για την ιστορία, αξίζει να σημειωθεί ότι πολλοί πίστευαν τότε ότι επειδή το συγκεκριμένο διαστημικό σκάφος δεν έφερε σύστημα προσεδάφισης, εκτοξεύτηκε από τη Σοβιετική Ενωση με στόχο να πλήξει τη Σελήνη.
Κάτι τέτοιο όμως ελάχιστη σχέση είχε με την πραγματικότητα, παρότι τότε ήταν η εποχή του Ψυχρού Πολέμου και ΗΠΑ και ΕΣΣΔ προσπαθούσαν να αναδειχθούν σε πρωταγωνιστές στο πεδίο του Διαστήματος.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
