Στο φαγητό στο σπίτι «επιστρέφουν» οι Ελληνες καταναλωτές –και όχι μόνον– πέντε χρόνια μετά τον υποχρεωτικό εγκλεισμό λόγω COVID-19 και αφού στα χρόνια που ακολούθησαν υπήρξε μια υπερβολική μεν, αναμενόμενη δε στροφή στην κατανάλωση φαγητού εκτός σπιτιού, ως μορφή διασκέδασης. Το παραπάνω αποτυπώνεται ξεκάθαρα στα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) για τον τζίρο της εστίασης, όπου κατά το α΄ εξάμηνο του 2025 καταγράφεται σαφής υποχώρησή του μετά μία τετραετία συνεχούς ανόδου του την περίοδο 2021-2024: το εννεάμηνο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου 2025 ο κύκλος εργασιών των επιχειρήσεων εστίασης υποχώρησε σε 8,55 δισ. ευρώ από 8,84 δισ. ευρώ το αντίστοιχο διάστημα του 2024, καταγράφοντας μείωση 3,28%. Ακόμη και το γ΄ τρίμηνο, το οποίο περιλαμβάνει την αιχμή της τουριστικής περιόδου, το διάστημα δηλαδή Ιουλίου – Σεπτεμβρίου, ο τζίρος της εστίασης ήταν μικρότερος φέτος, στα 3,9 δισ. ευρώ από 4,04 δισ. ευρώ πέρυσι.
Την ίδια ώρα υψηλόβαθμος παράγοντας του ομίλου Σκλαβενίτη δήλωνε πριν από λίγες ημέρες ότι «το ελληνικό νοικοκυριό δεν θα ξαναμαγειρέψει», δήλωση που εκ πρώτης όψεως μοιάζει να έρχεται σε αντίθεση με την τάση που δείχνουν τα στοιχεία για τον τζίρο. Και σίγουρα είναι δύσκολο να πιστέψει κάποιος ότι η μεγαλύτερη αλυσίδα οργανωμένου λιανεμπορίου τροφίμων δεν γνωρίζει τι συμβαίνει εκεί έξω και πώς σκέφτονται και πράττουν οι καταναλωτές.
Η πραγματικότητα είναι ότι συμβαίνουν ταυτόχρονα και τα δύο: οι καταναλωτές τρώνε ολοένα και περισσότερο στο σπίτι, αλλά είτε έτοιμο φαγητό που έχουν παραγγείλει είτε φαγητό που χρειάζεται το πολύ ένα απλό ζέσταμα ή ελάχιστη επεξεργασία μαγειρέματος (ready to eat ή ready to cook) για να καταναλωθεί. Στην εγχώρια αγορά η κατηγορία ready to eat έχει φτάσει πλέον σε τζίρο τα 144 εκατ. ευρώ, ενισχυμένη κατά 7% σε σύγκριση με πέρυσι και με την τάση ο ρυθμός αυτός ανάπτυξης να συνεχισθεί ή ακόμη και να υπάρξει περαιτέρω επιτάχυνση. Σε παγκόσμιο επίπεδο η εν λόγω αγορά εκτιμάται σε 398 δισ. δολάρια και προβλέπεται ότι ο μέσος ετήσιος ρυθμός ανάπτυξής της την περίοδο 2025-2030 θα είναι 5,95%.
Αύξηση επίσης, όπως σημείωσε στο πρόσφατο συνέδριο του ΙΕΛΚΑ (Ινστιτούτο Ερευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών) ο κ. Παναγιώτης Μπορέτος, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας ερευνών αγοράς Circana Greece, καταγράφεται στα έτοιμα επιδόρπια, αλλά και σε συσκευασμένα σάντουιτς. Αύξηση σημειώνουν και οι πωλήσεις συσκευασμένων τροφίμων έθνικ ή υλικών για την παρασκευή τους, από τορτίγιες μέχρι νουντλς, καθώς πλέον οι καταναλωτές τα μαγειρεύουν στο σπίτι, αντί να επισκεφθούν ένα αντίστοιχο εστιατόριο.
Η νέα αυτή τάση δεν είναι σε καμία περίπτωση χαρακτηριστικό των Ελλήνων καταναλωτών. Το αποδεικνύουν οι ολοένα και αυξανόμενες πωλήσεις των σούπερ μάρκετ στους δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς το καλοκαίρι. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Circana, ο τζίρος που πραγματοποίησαν τα σούπερ μάρκετ στα νησιά και στην Κρήτη το φετινό καλοκαίρι ανήλθε σε 19,6% του συνολικού τζίρου του κλάδου από 16,5% το 2021, 17,6% το 2022, 18,5% το 2023 και 18,9% το καλοκαίρι του 2024.
Την ίδια ώρα, οι επιχειρήσεις αλκοολούχων ποτών κάνουν λόγο για υποχώρηση της αγοράς κατά 3% έως 10%, αποδίδοντας τη μείωση κυρίως στο γεγονός ότι ακόμη και οι ξένοι επισκέπτες δεν ξόδευαν όπως τα προηγούμενα χρόνια για αγορά αλκοολούχων ποτών εκτός καταλύματος, είτε αυτό επρόκειτο για κατάλυμα τύπου Airbnb είτε για ξενοδοχείο με υπηρεσίες all inclusive. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έπιναν αλκοόλ, απλώς η αγορά των ποτών μετατοπίστηκε από το κανάλι της εστίασης (μπαρ, εστιατόρια καφέ) στο κανάλι του σούπερ μάρκετ. Σε έρευνα που πραγματοποίησε η NielsenIQ σε 14 τουριστικές περιοχές, με δείγμα 2.010 τουρίστες από 11 εθνικότητες, το 94% αγόρασε είδη παντοπωλείου, με την μπίρα να καταγράφει εντυπωσιακή διείσδυση (41%).
Από την άλλη, ο τζίρος των καταστημάτων cash & carry που εφοδιάζουν κυρίως το κανάλι του HoReCa υποχωρεί το 2025, με τη μείωση στο διάστημα Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου 2025 να είναι της τάξης του 1%. Η μείωση του όγκου πωλήσεων είναι στην πραγματικότητα μεγαλύτερη καθώς οι τιμές εξακολουθούν να αυξάνονται έστω και με χαμηλότερο ρυθμό σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια.
Η εξέλιξη αυτή υπαγορεύει επενδύσεις στο έτοιμο φαγητό από τον κλάδο των σούπερ μάρκετ. Η εξαγορά από τον όμιλο «Σκλαβενίτη» της αλυσίδας «Σπιτική Κουζίνα» που διαθέτει μαγειρευτό φαγητό για κατανάλωση στο σπίτι ή στη δουλειά, αλλά και η μεγάλη επένδυση στη Μαγούλα σε νέο εργοστάσιο παραγωγής έτοιμων γευμάτων, το οποίο θα παράγει 250.000 μερίδες την ημέρα είναι ενδεικτική. Η ΑΒ Βασιλόπουλος, πρωτοπόρος σε αυτόν τον τομέα, διαθέτει τα Ετοιμα Γεύματα με την υπογραφή του γνωστού σεφ Ακη Πετρετζίκη, ενώ σειρά βιομηχανιών τροφίμων του κλάδου των κατεψυγμένων, των θαλασσινών επενδύει συνεχώς στην παραγωγή κωδικών αυτής της κατηγορίας.
