Οι συνοδοιπόροι — Η φιλία του Γεωργίου Δροσίνη με τον Κωστή Παλαμά

«…Πώς αλλιώς να σε πω; ο συνοδοιπόρος, χαίρε…»

                                                                                                                                 Κωστής Παλαμάς, «Στο Δροσίνη»

Υπάρχουν φιλίες που διαρκούν μες στον χρόνο, που δεν τις διακόπτει η πορεία της ζωής. Και στην ιστορία της λογοτεχνίας είναι πολλά τα παραδείγματα· όπως εκείνο της μακροχρόνιας φιλίας του Γεωργίου Δροσίνη με τον Κωστή Παλαμά.

Οι δύο συνομήλικοι Μεσολογγίτες ποιητές υπήρξαν συνοδοιπόροι τόσο στη ζωή όσο και στην ποιητική τέχνη, από τα πρώτα ποιητικά τους βήματα στις αρχές του 1879 –όταν με τα λογοτεχνικά ψευδώνυμά τους ακόμα δημοσίευαν τα νεανικά τους ποιήματα στη σατιρική εφημερίδα Ραμπαγάς– μέχρι τον θάνατο του Κωστή Παλαμά τον Φεβρουάριο του 1943.

Με τα χρόνια είχε αναπτυχθεί ανάμεσά τους μία ειλικρινής και βαθιά φιλία που στηριζόταν στην εκτίμηση, στην αλληλοϋποστήριξη και στον θαυμασμό. Αναζητούσαν συχνά την παρέα και τη γνώμη ο ένας του άλλου, και μεταξύ τους αντάλλασσαν βιβλία, γράμματα, σημειώματα και ποιήματα.

Αποκαλούσαν ο ένας τον άλλον συνοδοιπόρο, και ο Γεώργιος Δροσίνης στο βιβλίο του «Σκόρπια φύλλα της ζωής μου» γράφει πως ο Κωστής Παλαμάς είχε βρει αυτόν τον χαρακτηριστικό ορισμό της φιλίας που τους έδενε εξήντα πέντε χρόνια στον δρόμο της ζωής και στο ανηφόρισμα της Τέχνης. Αυτόν τον ορισμό του τον είχε γράψει ο Παλαμάς σε ένα ποίημά του με τίτλο «Στο Δροσίνη», που του το είχε στείλει στις 30 Μαΐου του 1925 ως αφιέρωση, μαζί με την ποιητική συλλογή των «Πεντασύλλαβων» που του είχε δωρίσει.

Το συγκεκριμένο ποίημα συμπεριλήφθηκε αργότερα στην ποιητική συλλογή «Δειλοί και Σκληροί Στίχοι» του Κωστή Παλαμά, που κυκλοφόρησε το 1929.

Σχεδόν δύο χρόνια αργότερα, στις 12 Σεπτεμβρίου του 1927, ο Γεώργιος Δροσίνης, ως απάντηση σ’ εκείνη την αφιέρωση του Παλαμά, γράφει το ποίημα «Απόκριση στον Παλαμά», το οποίο του το έστειλε συνοδευτικά με την ποιητική του σύνθεση «Το Μοιρολόϊ της Ομορφης».

Το ποίημα του Δροσίνη συμπεριλήφθηκε το 1935 στην ποιητική του συλλογή με τίτλο «Φευγάτα Χελιδόνια».

Αυτά τα δύο ποιήματα φυλάσσονται στη χειρόγραφη μορφή τους στο Ιδρυμα Κωστή Παλαμά και στο Μουσείο Γεωργίου Δροσίνη, μεταξύ άλλων πολλών πολύτιμων αρχείων των δύο μεγάλων ποιητών, και με την άδεια του Ιδρύματος Κωστή Παλαμά παρατίθενται σε αυτό το άρθρο.

Στο Δροσίνη

                 στέλνοντάς του το βιβλίο

                      των Πεντασύλλαβων.

Στο Δροσίνη.

                      Πώς αλλιώς

να σε πω; Ο συνοδοιπόρος,

χαίρε, ο πιο γερός, ο πιο παλιός

για τ’ ανέβασμα στου Τραγουδιού,

τ’ Αγιονόρος.

Με το γέλασμα του παιγνιδιού

με το γνοιάσιμο του κόπου

δουλεμένο το βιβλίο μου καρτερεί

τη ματιά σου, θρέμμα ανθρώπου

που δεν είναι στη ζωή του μια στιγμή,

μια χαρά στην ύπαρξή του, δίχως

να ταράζη του τη σκέψη ο στίχος.

(Κωστή Παλαμάς, Δειλοί και σκληροί στίχοι, Αθήνα, 1929)

Απόκριση στον Παλαμά

                                 …Πώς αλλιώς

                                 να σε πω; ο συνοδοιπόρος,

                                 χαίρε…

                                                 Κωστής Παλαμάς

Συνοδοιπόροι ναι, μαζί κινήσαμε

στης Τέχνης το γλυκοξημέρωμα – όμως,

με του καιρού το πέρασμα, χαράχτηκε

του καθενός μας χωριστός ο δρόμος:

Εσύ το Ωραίο μέσ’ τα μεγάλα ζήτησες

κ’ εγώ στα ταπεινά κι’ απορριμένα·

και δούλεψες το μπρούντζο και το μάρμαρο

κι’ άφησες τον πηλό της γης σ’ εμένα.

Στις αλπικές χιονοκορφές ανέβηκες

και στάθηκα στις λιόφωτες ραχούλες·

αρχόντισσες και ρήγισσες οι μούσες σου

κ’ εμένα ψαροπούλες και βοσκούλες.

Εσύ στης δάφνης τ’ ακροκλώναρα άπλωσες

κ’ εγώ σε κάθε χόρτο και βοτάνι·

στεφάνι έχεις φορέση από δαφνόφυλλα –

λίγο θυμάρι του βουνού μου φτάνει.

(Γεώργιος Δροσίνης, «Φευγάτα Χελιδόνια», Εκδόσεις Σιδέρη, Αθήνα, 1935)

Πηγές άρθρου:

❗Κωστής Παλαμάς, Απαντα: Τόμος Εβδομος, «Δειλοί και Σκληροί Στίχοι», Αθήνα, Ιδρυμα Κωστή Παλαμά, 2020

❗Γεώργιος Δροσίνης, Απαντα: Τόμος Τρίτος, «Φευγάτα Χελιδόνια», Σύλλογος προς διάδοσιν Ωφέλιμων Βιβλίων, Αθήνα, 1996

❗Γεώργιος Δροσίνης, Απαντα: Τόμος Ογδοος, «Σκόρπια φύλλα της ζωής μου», Σύλλογος προς διάδοσιν Ωφέλιμων Βιβλίων, Αθήνα, 2001

❗Ιδρυμα Κωστή Παλαμά, https://www.kostispalamas.gr/

❗Μουσείου Γεώργιου Δροσίνη, https://www.drossinismuseum.gr/