Η στήλη δεν έχει δει την ταινία που συγκίνησε τη Βενετία και αφηγείται την τραγική ιστορία ενός εξάχρονου κοριτσιού στη Γάζα. Είμαι βέβαιος, όμως, ότι όπως έγραψε και ο κριτικός μας, Αιμίλιος Χαρμπής, που την παρακολούθησε, η ταινία της Κάουτερ Μπεν Χάνια «Η φωνή της Χιντ Ρατζάμπ» ήταν συνταρακτική. Το Φεστιβάλ της Βενετίας και ο πρόεδρος της κριτικής του επιτροπής, Αλεξάντερ Πέιν, αντιμετώπισαν το παλιό ερώτημα: Τι βραβεύει ένα φεστιβάλ κινηματογράφου; Την καλλιτεχνική αρτιότητα μιας ταινίας ή το πολιτικό της μήνυμα; Θα απογοητευτούμε εάν αναρωτηθούμε για το αποτύπωμα των πολιτικών ταινιών στην πραγματική ζωή. Δυστυχώς, το οσκαρικό «20 μέρες στη Μαριούπολη» δεν σταμάτησε τους ρωσικούς βομβαρδισμούς, το «Ναβάλνι» δεν έσωσε τον πολιτικό αντίπαλο του Πούτιν, τα βραβεία δεν έβγαλαν τον Μοχάμαντ Ρασούλοφ από τις φυλακές του Ιράν. Μόνος του διέφυγε στην Ευρώπη και φέτος ήταν μέλος της κριτικής επιτροπής στη Βενετία. Ο Αλεξάντερ Πέιν «απάντησε» σε στυλ Σπανούλη. Το πρώτο βραβείο κέρδισε ο Τζιμ Τζάρμους και η Κάουτερ Μπεν Χάνια το δεύτερο. Ακόμη και έτσι, η φωνή της Χιντ Ρατζάμπ θα φτάσει εκεί που πρέπει. Ας ευχηθούμε το παράδειγμά του να το ακολουθήσουν και άλλα φεστιβάλ που έρχονται στη σειρά.
Η κριτική επιτροπή του Φεστιβάλ της Βενετίας εστίασε τον φακό της στο αρτιότερο φιλμ και όχι στο θέμα κάθε ταινίας· άλλωστε, με ή δίχως Χρυσό Λέοντα, το μήνυμα ταξιδεύει το ίδιο.
Να δεχτούμε ότι ο Αλεξάντερ Πέιν μπορεί να μην ήξερε τι θα του ξημερώσει με το Φεστιβάλ Βενετίας. Ο Λουκάς Καρυτινός και όσοι φτιάχνουν το καλλιτεχνικό πρόγραμμα στην ΚΟΑ δεν γκουγκλάρουν; Ανακοίνωσαν μετά βαΐων και κλάδων τον Ρώσο πιανίστα Ντένις Ματσούεφ το καλοκαίρι και πριν μπει το φθινόπωρο, τον ακύρωσαν. Οπως σωστά έγραψε ο διευθυντής της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης Σίμος Παπάνας στην «Κ», ένας καλλιτέχνης αποτελεί πρότυπο για το κοινό και η πρόσκλησή του σε μια κρατική σκηνή μπορεί να λειτουργήσει εμμέσως ως προβολή ή ανοχή των πράξεων και αποφάσεών του. Ο άνθρωπος δεν έχει κρύψει τη στήριξή του στις ενέργειες του Πούτιν.
Μπορεί να κάνει αλλιώς κάποιος που ζει σε ένα καθεστώς καταπίεσης; Ρητορικό το ερώτημα θα μου πείτε, αλλά θα αποτολμήσω να απαντήσω με μια παραπομπή στο βιβλίο «Κολυμπώντας στη λιμνούλα υπό βροχήν» (εκδ. Πατάκη) του Τζορτζ Σόντερς. Ο καταπληκτικός αυτός Αμερικανός συγγραφέας, στον οποίο θα απονεμηθεί το περίφημο National Book Award για την προσφορά του στα γράμματα, είναι και δάσκαλος δημιουργικής γραφής. Στο μάθημά του, λοιπόν, συζητά διηγήματα Ρώσων κλασικών με τους μαθητές του. Είναι ιστορίες που, όπως σημειώνει ο ίδιος, μέσα στον «οικιακό» και ειρηνικό τους χαρακτήρα κρύβουν έργα αντίστασης γραμμένα υπό την απειλή της λογοκρισίας, της εξορίας ή και της εκτέλεσης. Αυτή η αντίσταση είναι αθόρυβη και πιο ριζοσπαστική. Για να κλείσουμε με τα λόγια του Ισαάκ Μπάμπελ, «κανένα καρφί δεν μπορεί να τρυπήσει μια ανθρώπινη καρδιά, όσο μια σωστά βαλμένη τελεία».
