ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΡΙΑΡΙΔΗΣ
Και να, σφυρίζουν του σκοτωμού τα τρένα του ναζισμού
εκδ. Gutenberg, σελ. 157
Με τον συγκλονιστικό τίτλο «Και να, σφυρίζουν του σκοτωμού τα τρένα του ναζισμού», ο Θανάσης Τριαρίδης υπογράφει μια ποιητική συλλογή με τη μορφή πυρακτωμένης καταγγελίας. Πρόκειται για μια διανοητική και ηθική ποιητική δόνηση που ταράζει τα θεμέλια της συλλογικής μας συνείδησης και αυτοεικόνας, ωθώντας μας να επαναπροσδιοριστούμε ως άνθρωποι.
Ο Τριαρίδης δεν επιχειρεί απλώς μια ιστορική αποτίμηση του Ολοκαυτώματος, όπως μπορεί να νομίσει αρχικά ο αναγνώστης. Αντιθέτως, με προσεκτικά σχεδιασμένους βηματισμούς και ορθολογική συνέπεια προχωρεί σε μια ριζοσπαστική ερμηνεία της ανθρώπινης σήψης. Στην προσπάθειά του αυτή τονίζει ότι το Aουσβιτς δεν ήταν μια εξαίρεση, δεν ήταν ένα μεμονωμένο ιστορικό γεγονός που μάτωσε τις σελίδες της Ιστορίας, αλλά μια εκδήλωση της νομοτέλειας στην οποία οδηγεί η συλλογική απάθεια. Οι θύτες δεν είναι ποτέ «οι άλλοι». Οι θύτες ήμασταν εμείς, είμαστε εμείς, θα είμαστε εμείς. Και τα θύματα θα είναι πάντα οι αδύναμοι της εκάστοτε εποχής.
Συνεπής με την προσωπική του ασυμβίβαστη, γεμάτη ήθος, ηθική, ο Θανάσης Τριαρίδης γράφει με γραφή ρητορικά μεστή, με ρυθμικότητα και έλλογη αγανάκτηση και στήνει μπροστά στον αναγνώστη του έναν λογοτεχνικό καθρέφτη, στον οποίο ο αναγνώστης καλείται να αντικρίσει τον εαυτό του και να αναμετρηθεί με τον βαθμό φρικωδίας του. Να τον κοιτάξει κατάματα και να ανακαλύψει στην προσφερόμενη αντανάκλασή του τον ίδιο του τον εαυτό. Τις προσωπικές του, ενίοτε ανύπαρκτες ανησυχίες, το αποτέλεσμα της απάθειας και του βολέματος, την εθελοτυφλία και τον εφησυχασμό. Κυρίως, όμως, βλέπει την κοινωνική πλειοψηφία, απονευρωμένη από τη βολή της, ηθικά αφυδατωμένη, να ετοιμάζει πυρετωδώς τα επόμενα βαγόνια. Οι «άλλοι», όποιοι κι αν είναι κάθε φορά, κατασκευάζονται ως αποδιοπομπαίοι. Οι ράγες, αθέατες, μα αδιάλειπτες, επεκτείνονται. Και θα παρασύρουν μαζί τους και την τελευταία ικμάδα αντίστασης και ανατροπής των ανθρώπων. Και τότε ο κόσμος θα γίνει ακόμη πιο εφιαλτικός, πιο φρικαλέος, αφού έχει ήδη συντελεστεί η βαθμιαία και μοιραία ανεπίστροφη αποτελμάτωσή του.
Ο Τριαρίδης τονίζει ότι το Aουσβιτς δεν ήταν μια εξαίρεση, αλλά μια εκδήλωση της νομοτέλειας στην οποία οδηγεί η συλλογική απάθεια.
Η ποιητική συλλογή είναι χωρισμένη σε τέσσερα μέρη: «Με τους δώδεκα δεμένους Τρώες», «Το τέρας βουλιάζει το κεφάλι του στο μαξιλάρι σου», «Ενα ονειράκι τόσο δα» και «Τα τρένα του ναζισμού». Και στα τέσσερα αυτά μέρη είναι διάχυτη η σφοδρή αγωνία του Τριαρίδη όχι μόνο για το μέλλον της ανθρωπότητας, των προσφύγων που χάνονται στα pushbacks, της αλήθειας για τα Τέμπη και το τραγικό δυστύχημα, των αμπαριών στα ματωμένα καράβια της Πύλου, του Εβρου με τους υψωμένους φράχτες και των παιδιών αυτού του κόσμου που η ζωή τα στέλνει, αν είναι τυχερά, σε ένα κουτί παπουτσιών για τεκνοθεσία μακριά από την Αιθιοπία, αλλά για το μέλλον της ίδιας της ανθρωπιάς. Γράφει χαρακτηριστικά: «[…] δεν υπάρχει παιδί/που να το λογαριάζω ως κοπριά/ για να φυτρώσουν τα δέντρα στο πάρκο/ όπου παίζουν τα δικά μου παιδιά» και αλλού: «[…] θα σε ρωτήσει αυτό το μωρό/ ποιος το ‘ριξε τότε στον μαύρο βυθό/ και θα ξυπνήσεις με στόμα πικρό–/ γιατί ήσουν εσύ και ήμουν κι εγώ».
Η αξία της ποιητικής αυτής συλλογής έγκειται όχι μόνο στο περιεχόμενο αλλά και στον σπαρακτικό ρυθμό της. Ο Τριαρίδης γράφει πυρετωδώς με έναν τρόπο που κυριολεκτικά εντείνει τον αναγνωστικό σφυγμό, μια υπαρξιακή αγωνία που διαποτίζει κάθε φράση, μεταδίδεται από κάθε λέξη. Γίνεται προφητικός ο λόγος του και σημαίνει την ανάγκη για επαγρύπνηση. Δεν αντέχει την παρηγοριά τού «ποτέ ξανά». Αντιθέτως φωνάζει: «Πάντοτε ξανά. Εάν δεν είμαστε άγρυπνοι, εάν δεν ανασυστήσουμε το πρόσωπό μας, θα είμαστε πάλι εμείς – οι οδηγοί των τρένων».
