«Μάθε, ω Πρίγκιπα, πως, ανάμεσα στα χρόνια που οι ωκεανοί κατάπιαν την Ατλαντίδα και τον καιρό που άκμασαν οι γιοι των Αρίων, υπήρξε μια εποχή που δεν χωρά στη φαντασία του ανθρώπου. Τότε ήταν που εμφανίστηκε ο Κόναν ο Κιμμέριος, κορακομάλλης, σκυθρωπός, με το σπαθί στο χέρι, κλέφτης, άρπαγας, φονιάς, με ατέλειωτες μελαγχολίες και κέφια ασίγαστα, για να πατήσει τους διαμαντοστόλιστους θρόνους της γης με το σανδαλωμένο του πόδι…».
Ο Ρόμπερτ Ερβιν Χάουαρντ γεννήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 1906 σε έναν μικρό οικισμό του Τέξας. Ο πατέρας του ήταν αγροτικός γιατρός και παρείχε τις υπηρεσίες του στις πόλεις της πετρελαϊκής έκρηξης, και σε ταχέως αναπτυσσόμενες μεν, πλην συχνά ανεξέλεγκτες και επικίνδυνες, κοινότητες σε όλο το Τέξας. Ως εκ τούτου η οικογένεια έπρεπε να μετακομίζει συνέχεια, από το ένα «δυσώδες κράμα βίας, μίσους και διαφθοράς» στο άλλο, σε ένα περιβάλλον όπου οι χαίνουσες πληγές, τα εγκλήματα, οι δολοφονίες, τα λιντσαρίσματα και οι κακοποιήσεις πρώην σκλάβων ήταν στην ημερήσια διάταξη.
Το αγόρι θα γινόταν πιθανότατα όπως όλα τα άλλα γύρω του, αν δεν είχε τη συγκεκριμένη μητέρα. Υπερβολικά καλλιεργημένη για την εποχή και τον τόπο, ενστάλαξε την αγάπη για τα βιβλία και την ιστορία στον γιο της, ενθαρρύνοντας το αναδυόμενο συγγραφικό του ταλέντο. Ομως όχι μόνο αυτό. Η μητέρα του, που είχε αφιερώσει τα νεανικά της χρόνια στη φροντίδα άρρωστων συγγενών –οπότε και προσβλήθηκε και η ίδια από φυματίωση–, τον δίδαξε με ένα παράφορο πάθος πως «η αρετή έφερνε τιμωρία, επειδή ο κόσμος ήταν σκληρός και άσκοπος». Στο αγόρι καλλιεργήθηκε μια βαθιά, κυνική δυσπιστία προς την πρόοδο και τον πολιτισμό, που στα μάτια του έγινε συνώνυμος με το έγκλημα και την παρακμή. Μόνο σε παλιές, «απλούστερες» εποχές μπορούσε κανείς να βρει μια υγιή «καθαρότητα».
Τα βασικά θέματα που θα τον απασχολούσαν ως συγγραφέα διαμορφώθηκαν, έτσι, από πολύ νωρίς: η σύγκρουση μεταξύ της αδάμαστης, πρωτόγονης δύναμης και της διαφθοράς και του εκφυλισμού των «πολιτισμένων» αυτοκρατοριών. Αυτή η φιλοσοφική βάση βρίσκεται στον πυρήνα του σκοτεινού και βίαιου λογοτεχνικού είδους που επινόησε, δημιούργησε και εξέλιξε μέσα σε ελάχιστα χρόνια: του Sword and Sorcery.
Από τα δέκα
Aρχισε να γράφει πυρετωδώς πριν καν κλείσει τα δέκα, αιματηρές ιστορίες με Βίκινγκς και Aραβες πολεμιστές. Στο σχολείο υπέφερε, γιατί τα άφθονα σπιτικά αναγνώσματα και η ειδητική, φωτογραφική του μνήμη, τον έκαναν να πλήττει, περιστοιχισμένος καθώς ήταν από παιδιά που δεν μπορούσαν καν να γράψουν το όνομά τους. Διάβασε Τζακ Λόντον, Κίπλινγκ, Aρθουρ Κόναν Ντόιλ (το μεσαίο όνομα του οποίου θα δανειζόταν αργότερα…), μυθολογία και ιστορία, θρύλους και περιπέτειες, διηγήματα με κουρσάρους και ιππότες.
Ταυτόχρονα, ανακάλυψε και τον αθλητισμό. Δεν έχανε τα νέα των περίφημων πυγμάχων της εποχής, και αργότερα συμμετείχε και ο ίδιος σε αγώνες ερασιτεχνικής πυγμαχίας. Hταν ο πρώτος ποιητής-μποξέρ δεν περνούσε μέρα που να μη γράψει ένα εκτενές ποίημα.
Ξεκίνησε, επίσης, ένα αυστηρό πρόγραμμα διατροφής και άσκησης, αναπτύσσοντας μυώδη σωματική διάπλαση. Eπρεπε να γίνει ένας από τους ήρωές του, εκείνους τους άνδρες που κάλπαζαν μέσα στο κεφάλι του.
«Πατέρας» του διασημότερου βαρβάρου της λογοτεχνίας
Από τα δεκαπέντε του, άρχισε να βομβαρδίζει τα περιοδικά «της δεκάρας» με τα κείμενά του. Δεν τα κατάφερε παρά τέσσερα χρόνια και δεκάδες απορριπτικά σημειώματα μετά. Μια μεγάλη στιγμή για τον νεαρό Χάουαρντ και για την ιστορία της λογοτεχνίας.
Γιόρτασε την πρώτη του πώληση (έναντι 16 δολαρίων) το 1924, με το διήγημα «Spear and Fang», που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Weird Tales τον Ιούλιο της επόμενης χρονιάς: πριν από ακριβώς έναν αιώνα. Η αφοσίωσή του τον ανέδειξε σε τακτικό συνεργάτη του περιοδικού. Το 1926 είδε και το όνομά του στο εξώφυλλο. Επιτέλους, μπορούσε να αφήσει τις δουλειές που μισούσε –αποκομιδή απορριμμάτων, συγκομιδή βαμβακιού, σερβιτόρος σε καντίνα, ρεπόρτερ στην τοπική εφημερίδα– και να αφοσιωθεί στο γράψιμο.
Η παραγωγικότητα
Και έγραφε πράγματι ακατάπαυστα. Eγραφε διηγήματα ακόμη και για το μποξ, όπως επίσης γουέστερν και ιστορικά ρομάντζα, ενώ ήταν και μέλος του Κύκλου του Λάβκραφτ –με τον οποίο διατηρούσε αλληλογραφία– συνεισφέροντας μερικές σπουδαίες ιστορίες στον Μύθο του Κθούλου. Ηταν τόσο παραγωγικός, που και μόνο στα κατάλοιπά του βρέθηκε υλικό για δεκάδες διηγήματα και μυθιστορήματα.
Πέρα από τα αυτόνομα κείμενα, το μυαλό του γεννούσε συνεχώς ήρωες οι οποίοι πρωταγωνιστούσαν σε περισσότερες από μία ιστορίες: Κουλ ο Ατλάντιος, Σόλομον Κέιν, Μπραν Μακ Μορν, Ελ Μποράκ, Κόρμακ Μακ Αρτ, Στιβ Κόστιγκαν, Μπρέκινριτζ Ελκινς, Στιβ Χάρισον, Σκοτεινή Αγνή, Κόκκινη Σόνια του Ρογκατίνο κ.ά.: βασιλιάδες, πουριτανοί, μισθοφόροι, τυχοδιώκτες, Πίκτες, Αμερικανοί, Ουκρανοί, ναύτες, πυγμάχοι, ντετέκτιβ – και βάρβαροι.
Ο Κόναν πρωτοεμφανίστηκε με την ιστορία «Ο Φοίνικας στο σπαθί» τον Δεκέμβριο του 1932, πάντα στο Weird Tales. Η επιτυχία του, όπως και αυτή των διηγημάτων «Η Αλικη ακρόπολη» και «Ο πύργος του ελέφαντα», παγίωσε τη δημοτικότητα του Κιμμέριου αντιήρωα και τη δέσμευση του Χάουαρντ στον χαρακτήρα. Μέχρι τον θάνατό του, δημοσίευσε 17 ιστορίες του Κόναν, ολοκλήρωσε άλλες 4, και άφησε ημιτελείς, στα χέρια των επιγόνων του, πολλές ακόμα. Γέννησε ένα θρύλο που δεν έχει δεύτερο.
Ο Κόναν, ο Κιμμέριος αντιήρωας του Χάουαρντ, πρωτοεμφανίστηκε με την ιστορία «Ο Φοίνικας στο σπαθί» τον Δεκέμβριο του 1932 στο περιοδικό Weird Tales, με τεράστια επιτυχία.
Ο επίλογος
Για τον ίδιο όμως, όλα τελείωσαν ξαφνικά στις 11 Ιουνίου 1936. Οταν ενημερώθηκε ότι η μητέρα του, που είχε πέσει σε κώμα, δεν αναμενόταν να συνέλθει, πήγε στο αυτοκίνητό του, έβγαλε ένα περίστροφο από το ντουλαπάκι και αυτοπυροβολήθηκε στο κεφάλι. Η μητέρα του τον ακολούθησε μία ημέρα μετά…
Μέχρι τον θάνατό του, δημοσίευσε 17 ιστορίες του Κόναν, ολοκλήρωσε άλλες 4 και άφησε ημιτελείς, στα χέρια των επιγόνων του, πολλές ακόμη. Γέννησε ένα θρύλο που δεν έχει δεύτερο.
Στις εκδόσεις Αίολος κυκλοφορούν όλες οι πρωτότυπες ιστορίες του Κόναν, σε μετάφραση του Θωμά Μαστακούρη. Ο οποίος μάς είπε, και τον ευχαριστούμε θερμά: «Ο Χάουαρντ έγραψε στη διάρκεια της σύντομης ζωής του πάνω από τριακόσια διηγήματα και εκατοντάδες ποιήματα, τα περισσότερα από τα οποία δημοσιεύονταν σε φτηνά περιοδικά της εποχής, όπως το διάσημο (πλέον) Weird Tales. Αν και δεν έφυγε ποτέ από την ιδιαίτερη πατρίδα του, το Τέξας, περνώντας το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην κωμόπολη Κρος Πλέινς, κατάφερε μέσα από το αστείρευτο συγγραφικό ταλέντο του και την ακόμη πιο αστείρευτη φαντασία του να αφήσει ανεξίτηλο το αποτύπωμά του στον κόσμο της λογοτεχνίας του φανταστικού, δημιουργώντας σχεδόν από μόνος του το είδος που αργότερα θα ονομαζόταν Ξίφος και Μαγεία, δηλαδή περιπέτειες σκληροτράχηλων ηρώων σε φανταστικούς κόσμους γεμάτους μαγεία, αρχέγονα τέρατα και παρηκμασμένους πολιτισμούς. Ο πιο γνωστός του ήρωας είναι ο Κόναν ο Βάρβαρος. Αν και έθεσε τέρμα στη ζωή του σε ηλικία μόλις 30 ετών, η λογοτεχνική κληρονομιά που άφησε πίσω του έχει επηρεάσει σε τεράστιο βαθμό τον χώρο του Φανταστικού, βρίσκοντας αμέτρητους μιμητές και περνώντας σε άλλα μέσα, όπως τα κόμικς, ο κινηματογράφος, τα παιχνίδια ρόλων και τα επιτραπέζια, τα βιντεοπαιχνίδια, η ζωγραφική, η γλυπτική και η μουσική».
«Η λογοτεχνική κληρονομιά που άφησε πίσω του έχει επηρεάσει σε τεράστιο βαθμό τον χώρο του φανταστικού, βρίσκοντας αμέτρητους μιμητές και περνώντας σε άλλα μέσα, όπως τα κόμικς», λέει ο μεταφραστής Θωμάς Μαστακούρης.
Πηγή έμπνευσης
Κομβική μορφή της αμερικανικής λογοτεχνίας, ο Ρόμπερτ Ε. Χάουαρντ και οι ήρωές του συνεχίζουν να εμπνέουν συγγραφείς, καλλιτέχνες, δημιουργούς, και τη λαϊκή κουλτούρα, σε όλο τον κόσμο. Ενας επιβλητικός βάρβαρος της λογοτεχνίας που εξασφάλισε την πιο επίζηλη θέση στο πάνθεον της φαντασίας.
