Δανάη Σιώζιου
Επιστολές
εκδ. Αντίποδες, 2024, σελ. 48
Ενα ολιγοσέλιδο, καλαίσθητο βιβλίο, όπου ποιήματα συνομιλούν με επί τούτου φιλοτεχνημένα σχέδια του Στέφανου Ρόκου, είναι η τρίτη συλλογή της Δανάης Σιώζιου (γεν. 1987). Ηδη με το πρώτο βιβλίο της («Χρήσιμα παιδικά παιχνίδια», Αντίποδες, 2016) η ποιήτρια αγαπήθηκε από τις/τους αναγνώστ(ρι)ες και απέσπασε σημαντικές τιμητικές διακρίσεις. Στο υπό συζήτηση βιβλίο, τα χαρακτηριστικά της ποίησής της παραμένουν αναγνωρίσιμα: χαμηλός τόνος, ευφάνταστη εικονοποιία, πεζολογικό ύφος, ένα ποιητικό «εγώ» που μοιράζεται έξυπνες σκέψεις πάνω σε συναισθήματα παρά τα ίδια τα συναισθήματα· οι συλλογικές περιπέτειες διαγράφονται άλλοτε αδρές, άλλοτε υπαινικτικές στον ορίζοντα της αφήγησης. Η Σιώζιου έχει κατακτήσει το να μας ξαφνιάζει ευχάριστα με τα ευρήματά της, κάνοντάς μας να αναρωτιόμαστε: τι θα διαβάσουμε άραγε αυτή τη φορά;
Αυτή τη φορά, λοιπόν, το «μενού» έχει ανταλλαγή επιστολών ανάμεσα σε δύο μέρη, εκ των οποίων το ένα σταθερό και το άλλο εναλλασσόμενο. Το ένα μέρος, που βρίσκεται πάντα στην αριστερή σελίδα, και είναι αυτό που πρώτο παίρνει κάθε φορά την πρωτοβουλία της επικοινωνίας, είναι η αράχνη, η κλαίουσα ιτιά, η ομίχλη, ο παγετώνας, το τραπέζι της κουζίνας, το φωτεινό σημείο, η θαλασσινή σπηλιά, η φωνή, η κοτσίδα· κι ακόμα η προφητεία, το καρουζέλ, ο ύπνος, η βροχή, τα άλογα, το δάσος. Οι επιστολές αυτές αρχίζουν πάντα με την προσφώνηση «αγαπητέ κύριε». Στη δεξιά πλευρά βρίσκεται η απάντηση, που ξεκινάει πάντα με μιαν ανάλογη προσφώνηση: αγαπητή Ομίχλη, αγαπητό Φωτεινό Σημείο, αγαπητή Κοτσίδα, κ.ο.κ.
Η υπογραφή των επιστολών στις αριστερές σελίδες αντιστοιχεί στον εκάστοτε τίτλο του ποιήματος: «φιλικά, η αράχνη», «φιλικά, ο παγετώνας» κ.λπ., με μια εξαίρεση: Στο ποίημα «Τα άλογα», η επιστολή στα αριστερά φέρει την υπογραφή «Κατερίνα και Μάρκος», ενώ μέσα στο ποίημα γίνεται και η σχετική αναφορά: «Μας ονομάσατε. / Ηταν τα άλογα αληθινά;» Στην άλλη πλευρά, τη δεξιά, τις επιστολές υπογράφει στερεοτυπικά ο «Κ.», με ένα «Δικός σας, Κ.». Τα άλογα όμως, ο Κ. αποφεύγει να τα ονομάσει: «Αγαπητά Αλογα», γράφει, μολονότι παραδέχεται μέσα στο γράμμα: «Σας ονόμασα, έκλαψα,/ μέχρι που οι τεντωμένες χορδές στην ψυχή μου,/ να σπάσουν όλες η μία μετά την άλλη».
Η υπογραφή «Κ» παραπέμπει διακειμενικά σε πλήθος διάσημων «Κ» της λογοτεχνίας, πιστεύω ωστόσο ότι αυτός ο «Κ» είναι μια εντελώς δική του περίπτωση. Ισως, έχοντας απέναντί του πλάσματα και καταστάσεις της φύσης, να είναι περισσότερο ένας «Α», όπως «άνθρωπος». Αυτός ο άνθρωπος, με ένα ξεκάθαρο όμως γένος αρσενικό, διασταυρώνεται με τη μαγεμένη από την ποιήτρια, ομιλούσα φύση. Αρχίζει τότε να σχηματίζεται ένα τρίτο, διαρκώς παρόν, αν και ευρισκόμενο στο βάθος της σκηνής, υποκείμενο: η σκηνοθέτιδα. Συνηθίζουμε –δεν είναι έτσι;– να μιλάμε για το «ποιητικό εγώ», για τη «φωνή που μιλά στο ποίημα». Διαβάζοντας τις αντικριστές επιστολές, υποστασιοποιείται σταδιακά η μορφή που οργανώνει τη συγκεκριμένη γραπτή ανταλλαγή. Αν, τώρα, πρέπει κάτι να μας θυμίζει αυτή η μορφή, θα είναι μια παραλλαγή είτε της Ντίκινσον, που στα ποιήματά της μια μύγα απευθύνει επιστολή σε μια μέλισσα και η εν γένει συνομιλία με τα κάθε λογής μη ανθρώπινα πλάσματα είναι αβίαστη· είτε των ποιητ(ρι)ών στα γιαπωνέζικα χαϊκού, που συνέλεξε ο Λευκάδιος Χερν. Κατοικούνται και αυτά από πλήθος εμψυχωμένα πράγματα και πλάσματα. Σε κάθε περίπτωση, την ώρα που μιλά π.χ. η κοτσίδα, γράφοντας στον Κ «όταν σας σκέφτομαι/ τα μαλλιά μου/ κοκκινίζουν/ανεπαίσθητα/ επειδή ντρέπονται/ πλέκονται έτσι/ από μόνα τους», η ανάγνωση γίνεται βέβαιη απόλαυση.
