[Φ.Κ.Β.]
σωρείτης
εκδ. Στιγμός, σελ. 116
Μαθαίνουμε τη γλώσσα από την πρώτη μέρα της ζωής μας· ίσως μάλιστα οι απαρχές της εκμάθησης να βρίσκονται στη μητρική κοιλιά, αφού το αυτί τελειοποιείται μήνες πριν γεννηθούμε. Κολυμπάμε από νωρίς στον γλωσσικό πλακούντα, βαφτιζόμενες/οι διαρκώς σε ένα «λουτρό γλώσσας». Η ποίηση φύεται λοιπόν στα άδυτα της γλωσσικής μας μνήμης, που η ποιήτρια/ής αναπλάθει και συνθέτει στο συνειδητό παρόν, συνυφαίνοντάς τα με την προσωπική και τη δημόσια ιστορία. Καθώς γερνάμε, η μνήμη μοιάζει ένα φαινομενικά άναρχο διαρκές μουρμουρητό από κουβέντες και ιστορίες. Σαν όλα τα λόγια μέσα στα οποία «λουστήκαμε» μεγαλώνοντας, να κυλούν και να χύνονται σε έναν μυθικό ωκεανό. Η εκτενής για τα μέτρα του σημειώματος εισαγωγή σκοπεύει να οδηγήσει στην επισήμανση ότι ο υπό συζήτηση «σωρείτης» του [Φ.Κ.Β.] σκηνοθετεί μια τέτοια, μικρή και απέραντη συνάμα, ροή. Φωνές οικείων προσώπων, αλλά και οι αόριστα αναφερόμενες στην εισαγωγική σημείωση «άλλες, άλλοι», μοιάζει σαν να προκάλεσαν ένα είδος υπερχείλισης που ο –κατά κόσμον καθηγητής της Φιλοσοφίας του Δικαίου– Φίλιππος Βασιλόγιαννης αποφάσισε να ελέγξει γράφοντας και καταγράφοντας.
Η επιδεικτική χρήση της αποστρόφου (ενδεικτικά: «Κρατά’ ’να ’πόκομμα. Και δείχνει. Μετά λέ’ απ’ έξω») επιβάλλει στην αναγνώστρια/η να προσπαθεί συνεχώς να ακούσει με το εσωτερικό αυτί ή και να πει δυνατά αυτό που διαβάζει. Εχουμε, λοιπόν, έναν χείμαρρο παλιών ιστοριών σε στίχους που απηχούν ένα ύφος δημοτικού τραγουδιού, χωρίς πραγματικά να ακολουθούν μετρική πειθαρχία. Χωρίζονται σε στροφές που βοηθούν να έχουμε κατά νου την εναλλαγή των «φωνών» χωρίς τα πρόσωπα στα οποία οι φωνές ανήκουν να κατονομάζονται παρά μόνον μια φορά, στην αρχή, σαν σε εισαγωγική σημείωση θεατρικού έργου. Αν λάβουμε υπόψιν αυτή την αρχική «κατανομή ρόλων», τότε τα πρόσωπα είναι προπάντων θηλυκού γένους, πράγμα που εμένα τουλάχιστον με ξαφνιάζει και με βάζει σε σκέψεις, γιατί το ύφος όλου του έργου αποπνέει έντονα αρσενικό αφηγητή. Σε κάθε περίπτωση, αναγνωρίζουμε σιγά σιγά μορφές και ψήγματα οικογενειακών ιστοριών, κεντημένων σε τοπικούς και σε ιστορικούς καμβάδες, να κυλούν σε μια πλημμύρα θραυσμάτων. Οτι τα θραύσματα είναι χειρουργικά σμιλεμένα και ο ποιητής άξιος, το καταλαβαίνουμε γρήγορα, αφού μας μεταδίδεται η αίσθηση πως αναγνωρίζουμε πρόσωπα και καταστάσεις, χωρίς στ’ αλήθεια να ξέρουμε την ιστορία. Οι φωνές που μιλούν στο ποίημα και ο ιθύνων νους που τις έχει τοποθετήσει επί σκηνής, μας ωθούν να αφεθούμε στον θόρυβο ή στη μουσική της μνήμης. Την ώρα που διαβάζουμε, αναδύονται ίσως μέσα μας φωνές από τη δική μας βιογραφία αλλά και άλλες φωνές, ξένων ιστοριών. Σφυρηλατείται η επίγνωση μιας μνήμης – παρονομαστή, κι ας αποφασίσει εντέλει η καθεμιά και ο καθένας σε ποιον βαθμό είναι κοινός.
Το έργο χωρίζεται σε τρεις «Στάσεις» (Α΄, Β΄, Γ΄) που μπορεί να παραπέμπουν, κατά το νόημα της λέξης «στάσις», σε τρεις τόπους ή σε τρεις διαφορετικές γνώμες και οπτικές ή σε τρία «στάσιμα» μιας τραγωδίας ή και σε όλα τα παραπάνω. Αραγε δεν βουίζουν μέσα μας διαρκώς οι γνώμες και οι τόποι των ανθρώπων που μας μεγάλωσαν, που αγαπήσαμε, που συγκρουστήκαμε, που αποχωριστήκαμε; Ακολουθεί μια εύγλωττη «έξοδος» που επιχειρεί τη μονοφωνία, δείχνοντας πόσο συμβατική υπόθεση είναι, εντέλει, η μονοφωνία. Αλλωστε έπεται ένα «συνεχίζεται». Και ακούγεται, κατόπιν, στο τέλος, μια συνεσταλμένη φωνή που παραπέμπει περισσότερο στον άνθρωπο που χειρίζεται την προβολή του φιλμ μέσα στο κουβούκλιο: σαν να βγαίνει τώρα αυτός να καπνίσει ένα τσιγάρο στο διάλειμμα, ενώ η προβολή πρόκειται, αμέσως κατόπιν, να συνεχιστεί. Περιμένουμε λοιπόν.
