Σε τεντωμένο σχοινί ακροβατεί εκ νέου η Γαλλία «εγκλωβισμένη» σε οικονομικό αδιέξοδο, χωρίς προϋπολογισμό και σύντομα πιθανόν και χωρίς κυβέρνηση. Σε μια κίνηση υψηλού πολιτικού ρίσκου ο πρωθυπουργός Φρανσουά Μπαϊρού ζήτησε την περασμένη Τρίτη ψήφο εμπιστοσύνης για τις 8 Σεπτεμβρίου, βάζοντας απέναντί του όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης, που πλέον διακηρύσσουν ότι θα ρίξουν την κυβέρνηση μειοψηφίας του. Σε μια απέλπιδα προσπάθεια να αποτρέψει το προδιαγεγραμμένο τέλος της 8μηνης κυβέρνησης, ο υπουργός Οικονομικών Ερίκ Λομπάρντ προειδοποίησε ότι η πρόσκληση προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) να «παρέμβει» ως ύστατη λύση «αποτελεί κίνδυνο που βρίσκεται ενώπιόν μας».
Η νέα κρίση στη Γαλλία προσέφερε αυτή την εβδομάδα πηχυαίους τίτλους στον εγχώριο και ξένο Τύπο περί επικίνδυνου «πολιτικού χάους», ακόμη και επιστροφής στην επώδυνη χρηματοπιστωτική κρίση για την Ευρώπη, λόγω και των δηλώσεων Λομπάρντ για ενδεχόμενη προσφυγή στο ΔΝΤ.
Οι αγωνίες
Πρέπει όμως η Ευρώπη να ανησυχεί για πιθανή μετάδοση της γαλλικής δημοσιονομικής «ασθένειας» σε άλλα κράτη-μέλη; Η ορατή συνέχιση της πολιτικής αστάθειας στη Γαλλία θα προκαλέσει «τριγμούς» στην αρχιτεκτονική ασφαλείας που επιχειρεί να οικοδομήσει η Ε.Ε. εν μέσω των διαπραγματεύσεων για το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία;
Η πολιτική κρίση στη Γαλλία δεν έπεσε, πάντως, σαν κεραυνός εν αιθρία στις Βρυξέλλες, καθώς από τα μέσα Ιουλίου ήταν φανερό ότι τα μέτρα λιτότητας του Μπαϊρού –στο πλαίσιο του προϋπολογισμού του 2026– ήταν εξαιρετικά αντιδημοφιλή, καθώς επιδίωκε να εξοικονομήσει περίπου 44 δισ. ευρώ μέσω «παγώματος» στις αυξήσεις κοινωνικών δαπανών, αλλά και κατάργησης αρκετών αργιών.
Αν και το Παρίσι έχει μπει από πέρυσι σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος –όπως και η Ρώμη–, αρμόδιες ευρωπαϊκές πηγές υπογραμμίζουν ότι η δημοσιονομική κατάσταση της Γαλλίας δεν είναι δραματική, καθώς το δημόσιο χρέος είναι σαφώς χαμηλότερο σε σχέση με το μέγεθος της οικονομίας της από εκείνο της Ιταλίας, που αγγίζει το 135% του ΑΕΠ. Βάσει των προβλέψεων της Κομισιόν, μάλιστα, ο πληθωρισμός στη Γαλλία θα παραμείνει χαμηλός, το δημόσιο χρέος θα μειωθεί στο 118,4% του ΑΕΠ το 2026, ενώ αναμένεται ανάπτυξη 1,3%.
Τα μέτρα του πρωθυπουργού Μπαϊρού ήταν εξαιρετικά αντιδημοφιλή, καθώς επιδίωκε να εξοικονομήσει περίπου 44 δισ. ευρώ μέσω «παγώματος» στις αυξήσεις κοινωνικών δαπανών, αλλά και κατάργησης αργιών.
Ωστόσο, για τους διεθνείς επενδυτές η πραγματικότητα απέχει από τις προβλέψεις της Κομισιόν. Γι’ αυτό, άλλωστε, η διαφορά απόδοσης μεταξύ του 10ετούς χρέους της Γαλλίας και της Γερμανίας –βασικό μέτρο κινδύνου– έκλεισε στις 82 μονάδες βάσης την Τετάρτη, το υψηλότερο επίπεδο από τον Ιανουάριο.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, η δημοσιονομική κατάσταση της Γαλλίας –αν και προβληματική– δεν προκαλεί «συναγερμό» στις Βρυξέλλες, διαβεβαιώνουν αρμόδιες πηγές, που υπενθυμίζουν ότι δεν είναι η πρώτη κυβερνητική κρίση, καθώς πέρυσι τον Σεπτέμβριο ο Μακρόν διόριζε πρωθυπουργό τον Μισέλ Μπαρνιέ, που είχε βραχύτατη παραμονή στην εξουσία – μόλις τριών μηνών.
Για τον Νικολά Βερόν, Γάλλο οικονομολόγο και ανώτατο συνεργάτη του Bruegel στις Βρυξέλλες, η νέα κρίση «είναι διαφορετική, καθώς πρόκειται για ξεκάθαρα γαλλικό πρόβλημα, όπως και πέρυσι, αλλά φέτος ακόμη περισσότερο, καθώς σήμερα δεν υπάρχει κάποιο ορατό σενάριο μετάδοσης της κρίσης σε άλλα κράτη-μέλη», ενώ «η ένταση του προβλήματος δεν είναι συγκρίσιμη με εκείνη της Ελλάδας ή άλλων κρατών-μελών στη διάρκεια της κρίσης στην Ευρωζώνη».
Σε ό,τι αφορά την πιθανή προσφυγή στο ΔΝΤ, ο Νικολά Βερόν θεωρεί ότι πρόκειται για «παρατραβηγμένο σενάριο» και αναφέρει ότι «είμαστε πολύ μακριά από το σημείο όπου η Γαλλία θα χάσει την πρόσβαση στις αγορές και θα πρέπει να απευθυνθεί στο ΔΝΤ». Εκτιμά παράλληλα ότι οι δραματικές δηλώσεις του Γάλλου ΥΠΟΙΚ είχαν σαφή πολιτική στόχευση, να αποτραπεί δηλαδή το σενάριο κατάρρευσης της κυβέρνησης. Παραδέχεται, όμως, ότι πολλά ενδεχομένως αλλάξουν εάν η κατάσταση επιδεινωθεί, ενώ θεωρεί ότι πρόκειται για «σοβαρή πολιτική κατάσταση, που συνδέεται με την έλλειψη πολιτικής πλειοψηφίας και ενός κατακερματισμένου πολιτικού τοπίου».
Οι δραματικές δηλώσεις του Γάλλου υπουργού Οικονομικών περί πιθανής προσφυγής στο ΔΝΤ είχαν σαφή πολιτική στόχευση, να αποτραπεί δηλαδή το σενάριο κατάρρευσης της κυβέρνησης.
Ακόμη πιο ψύχραιμη είναι η εκτίμηση του Βερόν σε ό,τι αφορά τον γεωπολιτικό, κρίσιμο ρόλο της Γαλλίας, καθώς ο Γάλλος πρόεδρος μαζί με τον Βρετανό πρωθυπουργό είναι επικεφαλής της λεγόμενης «συμμαχίας των προθύμων» για την παροχή εγγυήσεων ασφαλείας προς την Ουκρανία, ενώ εισηγείται και αύξηση των αμυντικών δαπανών.
«Δεν θεωρώ ότι υπάρχουν γεωπολιτικές συνέπειες για την Ευρώπη λόγω της τρέχουσας κρίσης, καθώς ο πρόεδρος Μακρόν είναι “κατοχυρωμένος” μέσω του γαλλικού Συντάγματος», τονίζει και εξηγεί ότι «υπάρχει σαφής διαχωρισμός ρόλων μεταξύ του προέδρου που ηγείται της εξωτερικής πολιτικής και άμυνας από εκείνον του πρωθυπουργού, που επικεντρώνεται σε εσωτερικά ζητήματα». Ο Γάλλος οικονομολόγος αναφέρει, παράλληλα, πως σε ό,τι αφορά τον προϋπολογισμό, «στην πραγματικότητα υπάρχει ευρύτατη πολιτική συναίνεση για αύξηση των αμυντικών δαπανών. Ισως όχι στον βαθμό που προτείνει ο Μακρόν, αλλά ωστόσο σε σημαντικό βαθμό». Γι’ αυτό πιστεύει ότι δεν θα επηρεαστούν οι αποφάσεις του Παρισιού «που αφορούν τη γεωπολιτική κατάσταση στην Ευρώπη από εκείνες που συνδέονται με την τρέχουσα πολιτική και δημοσιονομική αστάθεια».
Σενάρια διεξόδου
Πώς, όμως, μπορεί να αρθεί το πολιτικό «αδιέξοδο»; Ο διορισμός τεχνοκράτη πρωθυπουργού θα αποτελούσε λύση;
Για τον Βερόν, υπάρχουν πάντα τρόποι άρσης των πολιτικών «αδιεξόδων». Παραδέχεται, ωστόσο, ότι είναι επισφαλής κάθε πρόβλεψη, αν και όλα δείχνουν ότι δεν θα πετύχει το πολιτικό ρίσκο του Μπαϊρού. «Το βασικό σενάριο είναι ότι δεν θα κερδίσει την ψήφο εμπιστοσύνης και επομένως θα πρέπει να παραιτηθεί. Και τότε το ερώτημα θα αφορά στο τι θα κάνει ο Μακρόν: θα διορίσει νέο πρωθυπουργό ή λόγω πλήρους πολιτικού αδιεξόδου, τελικά, θα προκηρύξει πρόωρες βουλευτικές εκλογές, που δεν επιθυμεί;».
Ο ίδιος θεωρεί ότι μια κυβέρνηση υπό τεχνοκράτη πρωθυπουργό αποτελεί ενδιαφέρον ερώτημα, καθώς «η Γαλλία δεν έχει τέτοια πολιτική παράδοση». Εκτιμά, όμως, ότι αποτελεί μάλλον απίθανη επιλογή, καθώς «σε λιγότερο από δύο χρόνια αρχίζει ένας μεγάλος εκλογικός κύκλος, με αφετηρία τις προεδρικές εκλογές και επομένως θα ήταν κάπως παρατραβηγμένο να πιστεύουμε ότι μια τεχνοκρατική κυβέρνηση θα μπορούσε να διαρκέσει έως τότε. Γιατί στην πραγματικότητα δεν θα επιλύσει την τρέχουσα πολιτική κρίση».
