Ο χρόνος που περνούν τα παιδιά και οι νέοι στα social media έχει υπερδιπλασιαστεί από το 2010 και πλέον αγγίζει περίπου τις τρεις ώρες ημερησίως. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), τουλάχιστον το 10% των εφήβων παρουσιάζει αυτή τη στιγμή σημάδια εθισμού στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, συμπεριλαμβανομένης της αδυναμίας να ελέγξουν τη χρήση τους ή να απομακρυνθούν από αυτά.
Υπό την πίεση των εμπειρογνωμόνων στον τομέα της δημόσιας υγείας, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις εξετάζουν νέους τρόπους για να απομακρύνουν τους νέους από τα κινητά τους τηλέφωνα μέσω πολιτικών επαλήθευσης της ηλικίας, εκστρατειών ευαισθητοποίησης του κοινού, ακόμη και πλήρους απαγόρευσης συγκεκριμένων πλατφορμών. Οι χώρες έχουν τη νομική ελευθερία να θέτουν τους δικούς τους περιορισμούς και το κάνουν. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ζήτησε την πλήρη απαγόρευση της χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από παιδιά κάτω των 15 ετών, ενώ η Δανία, η Ελλάδα, η Ισπανία, η Ιταλία, οι Κάτω Χώρες και άλλα κράτη έχουν υιοθετήσει νέους περιορισμούς.
Στην Αυστραλία
Από την πλευρά της η κυβέρνηση της Αυστραλίας πέρασε έναν νέο νόμο που θα τεθεί σε εφαρμογή στις 10 του ερχόμενου Δεκεμβρίου και θα απαγορεύει σε άτομα κάτω των 16 ετών τη δημιουργία λογαριασμού σε δημοφιλείς πλατφόρμες, όπως το Instagram, το TikTok, το Snapchat και το YouTube. «Οι γονείς θέλουν να βλέπουν τα παιδιά τους μακριά από τις οθόνες, να αθλούνται στα γήπεδα. Το ίδιο θέλω κι εγώ», δήλωσε ο πρωθυπουργός Αντονι Αλπανέζι ύστερα από την ψήφιση του νόμου.
Η νομοθεσία έχει λάβει την αμέριστη υποστήριξη των Αυστραλών γονέων και βουλευτών. Ψηφίστηκε στο Κοινοβούλιο με συντριπτική πλειοψηφία και από τα δύο κόμματα. Το 77% των Αυστραλών υποστηρίζει την απαγόρευση. Οπως ήταν αναμενόμενο, η νομοθεσία είναι λιγότερο δημοφιλής στις εταιρείες τεχνολογίας, στις οποίες ενδέχεται να επιβληθούν πρόστιμα αν δεν καταφέρουν να αποτρέψουν την πρόσβαση των παιδιών στις πλατφόρμες τους, καθώς και στους ίδιους τους εφήβους.
Εν τω μεταξύ, οι εταιρείες τεχνολογίας εφαρμόζουν μέτρα όπως περιορισμούς περιεχομένου ανάλογα με την ηλικία, απενεργοποίηση ορισμένων λειτουργιών και πρόσθεση δικών τους λειτουργιών προστασίας της ιδιωτικής ζωής. Ομως, πολλοί υποστηρίζουν ότι αυτά δεν αρκούν και ότι ο σωστός τρόπος χρήσης παραμένει αβέβαιος.
Αλλωστε, ορισμένοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όχι μόνο δεν είναι επιβλαβή, αλλά μπορούν να προσφέρουν οφέλη στους νέους.
«Ορισμένα είδη τεχνολογίας είναι στην πραγματικότητα αρκετά αποτελεσματικά για τη δημιουργία και την εδραίωση φιλικών σχέσεων», δήλωσε στο περιοδικό Politico η Τζέσικα Πιοτρόφσκι, πρόεδρος της Σχολής Ερευνών Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου του Αμστερνταμ και σύμβουλος του YouTube για την προστασία των ανηλίκων, επαναλαμβάνοντας τα συμπεράσματα διαφόρων μελετών.
Ωστόσο, όλο και περισσότερες ενδείξεις συνδέουν τα κοινωνικά μέσα με τη μείωση της ευημερίας, καθώς και με σοβαρές ψυχοσωματικές παθήσεις, συμπεριλαμβανομένης της κατάθλιψης και των διαταραχών ύπνου, καθώς και με χρήση ουσιών. Τα ευρήματα αυτά δεν μπορούν πλέον να αγνοηθούν. Ακόμη και μεταξύ των πιο ένθερμων υποστηρικτών των αυστηρών μέτρων, υπάρχουν αμφιβολίες ως προς την αποτελεσματικότητα μιας αυστηρής απαγόρευσης.
«Η αποτελεσματική εφαρμογή της επαλήθευσης της ηλικίας, τα εργαλεία γονικού ελέγχου και τα προγράμματα ψηφιακής παιδείας», για παράδειγμα, ενδέχεται να έχουν καλύτερα αποτελέσματα από τις απαγορεύσεις, δήλωσε η Νατάσα Ατσοπάρντι-Μούσκατ, διευθύντρια Υγείας και Ασφάλειας του ΠΟΥ.
Η απαγόρευση των κοινωνικών μέσων «είναι πραγματικά ένα βήμα προς το άγνωστο. Μια τέτοια πολιτική δεν υποστηρίζεται από στοιχεία», δήλωσε ο υπουργός Υγείας της Μάλτας, Ζο Ετιέν Αμπελά, «αλλά από την άλλη πλευρά, όταν γνωρίζουμε ένα πρόβλημα είναι δυνατόν η έλλειψη στοιχείων να μας παραλύσει και να μας “παγώσει” και να μην κάνουμε τίποτα γι’ αυτό;».
