Οταν η πτήση AI-171 της Air India συνετρίβη, προ ημερών, κοντά στο Αχμενταμπάντ με 241 ανθρώπους να έχουν χάσει δραματικά τη ζωή τους, το δυστύχημα, όπως θα ανέμενε κανείς, θα είχε σκεπαστεί με έναν πένθιμο, σιωπηλό πέπλο.
Κι όμως· ένας άνδρας –ο 40χρονος Βισβάς Κουμάρ Ράμες– ξεπρόβαλλε από τα συντρίμμια· σερνόταν μέσα στον καπνό και τις φλόγες. Τα σωστικά συνεργεία τον βρήκαν κοντά σε ένα αποστραγγιστικό κανάλι, ημιλιπόθυμο αλλά αναπνέοντας. Η επιβίωσή του, όπως όλα δειχνουν, οφειλόταν σε ένα μερικό σπάσιμο της ατράκτου κοντά στη σειρά 11 των θέσεων του Boeing 787-8 Dreamliner και στο γεγονός ότι η έκρηξη στο πίσω μέρος του αεροσκάφους συνέβη λίγα δευτερόλεπτα έπειτα από εκείνη στο μπροστινό.
Σε μια συντριβή όπου κάθε άλλη ζωή χάθηκε, η διαφυγή του Ράμες έγινε πρωτοσέλιδο, κατέστη μυστήριο και για πολλούς αποτέλεσε μιαν υπενθύμιση – η ζωή μπορεί να νικήσει ακόμα και υπό συνθήκες κολάσεως.
Την ίδια στιγμή, τα βιβλία με τα ρεκόρ πρέπει να επικαιροποιηθούν. Στη σύγχρονη ιστορία, οι μοναδικοί επιζήσαντες εκτείνονται σε ηπείρους και δεκαετίες· κάθε ένας τους είχε επιζήσει όταν γύρω τους είχε σκορπιστεί ο θάνατος. Η αντοχή τους τούς μετέτρεψε σε σύμβολα (παρά ταύτα, όχι σε όλες τις περιπτώσεις), έγιναν ιατρικές μελέτες περιπτώσεων, ανανεώθηκαν διαδικασίες και κανονισμοί – και ορισμένες φορές σκεπάστηκαν με την αχλή της ακούσιας μυθολογίας.
Εμείς επιστρέφουμε σε ορισμένους από αυτούς τους επιζήσαντες του τελευταίου μισού αιώνα, ακολουθώντας τα ταξίδια τους: μέσα από τη ζούγκλα, τη φωτιά, τη θάλασσα, το χιόνι, τα αεροδρόμια και την απομόνωση. Κάθε ένα από αυτά ξεκίνησε από μια καταστροφή. Κάθε ένα οδήγησε κάπου όπου η ιστορία ήταν αδύνατον να αγνοήσει.
Γιουλιάνε Κέπκε – εκείνη που προσγειώθηκε στην… επιβίωση
24 Δεκεμβρίου 1971 – Πτήση: LANSA 508 – Αεροσκάφος: Lockheed L‑188 Electra
Την παραμονή των Χριστουγέννων του 1971, η Γιουλιάνε Κέπκε, η 17χρονη κόρη δύο ζωολόγων, έπεσε από ύψος 10.000 ποδιών πάνω από τον Αμαζόνιο, σε εσωτερική πτήση στο Περού, όταν κεραυνός χτύπησε το αεροπλάνο στο οποίο επέβαινε. Παρέμεινε δεμένη στο κάθισμά της μέχρι που προσγειώθηκε χτυπημένη αλλά ζωντανή. Από τη συντριβή έσπασε την κλείδα της, έπαθε ρήξη συνδέσμων στο γόνατο και εξαρθρώθηκε το μάτι της.
Πέρασε 11 ημέρες ακολουθώντας ρυάκια στην πυκνή ζούγκλα, πίνοντας νερό από φυσικές πηγές, υπομένοντας τσιμπήματα εντόμων, προνύμφες παρασίτων, όπως και την απειλή των τζάγκουαρ – δεξιότητες επιβίωσης που της δίδαξαν οι γονείς της.
Η ίδια έμοιαζε να πιστεύει ότι η φυσική είναι πιο σημαντική από τον ηρωισμό. Ως κόρη επιστημόνων, είχε εμποτιστεί με τη φυσική και τις δυνάμεις της φύσης. Στο βιβλίο της «When I Fell from the Sky», η ίδια είχε, μάλιστα, γράψει ότι για την ορνιθολόγο μητέρα της ήταν αδύνατον να αντιληφθεί πώς πετούν «αυτά τα μεταλλικά πράγματα. Αλλά εκείνη το έβλεπε από την πλευρά της ορνιθολόγου».
Βέσνα Βούλοβιτς – επιβίωση στα 33.000 πόδια
26 Ιανουαρίου 1972 – Πτήση: JAT 367 – Αεροσκάφος: McDonnell Douglas DC-9-32
Λίγες εβδομάδες αργότερα, η αεροσυνοδός Βέσνα Βούλοβιτς, από τη Σερβία, επέζησε έκρηξης στα περίπου 33.000 πόδια πάνω από την τότε Τσεχοσλοβακία, στην πτήση Στοκχόλμη – Βελιγράδι μέσω Κοπεγχάγης και Ζάγκρεμπ.
Οι θεωρίες γύρω από την κατάρριψη του αεροσκάφους έδιναν κι έπαιρναν για χρόνια. Οπως έχει γράψει ο Guardian, βάσει απορρήτων εγγράφων κυρίως από την τσεχική αρχή πολιτικής αεροπορίας, δύο ειδικοί δήλωσαν ότι δεν πίστευαν ότι το αεροσκάφος είχε ανατιναχθεί από Κροάτες εθνικιστές, όπως είχε ισχυριστεί η γιουγκοσλαβική κυβέρνηση, υποστηριζόμενη από τις τσεχοσλοβακικές αρχές.
Βρέθηκε καθηλωμένη σε ένα τμήμα των συντριμμιών μέσα στο χιονισμένο δάσος. Αρχεία και πηγές δείχνουν ότι υπέστη κάταγμα στο κρανίο, πολλαπλά κατάγματα στα πόδια, τραυματισμούς στη σπονδυλική στήλη, παρέμεινε σε κώμα για εβδομάδες και χρειάστηκαν μήνες για να περπατήσει ξανά.
Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το τμήμα της ατράκτου έπεσε στα μαλακά του χιονιού σε μια πλαγιά και ένα καρότσι με τρόφιμα πιθανότατα την παγίδευσε – και ενδεχομένως την έσωσε. Τα παγκόσμια ρεκόρ Γκίνες επιβεβαίωσαν την πτώση της ως την υψηλότερη που επέζησε χωρίς αλεξίπτωτο.
Στις αρχές της δεκαετίας του ’90, η Βέσνα Βούλοβιτς απολύθηκε από την JAT εξαιτίας της συμμετοχής της σε αντικυβερνητικές διαδηλώσεις κατά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, αλλά απέφυγε τη σύλληψη καθώς η κυβέρνηση έλαβε σοβαρά υπ’ όψιν της τις επιπλέον αναταράξεις που θα επέφερε η φυλάκιση ενός συμβόλου.
Τζορτζ Λάμσον Τζούνιορ – η αντοχή μες στα συντρίμμια
21 Ιανουαρίου 1985 – Πτήση: Galaxy Airlines 203 – Αεροσκάφος: Lockheed L‑188 Electra
Ο δεκαεπτάχρονος Τζορτζ Λάμσον Τζούνιορ καθόταν κοντά στο διαχωριστικό της πτήσης 203 της Galaxy Airlines, επιστρέφοντας στο Πλίμουθ της Μινεσότα, όταν μια… χαλαρωμένη πόρτα προκάλεσε έντονες δονήσεις. Το αεροσκάφος διαλύθηκε λίγο μετά την απογείωση κοντά στο Ρίνο. Ο Λάμσον και ο πατέρας του εκτοξεύτηκαν περίπου 12 μέτρα μακριά από το αεροπλάνο – αρχικά επέζησαν, αλλά ο πατέρας του αργότερα πέθανε από τραύματα, καθιστώντας τον γιο του τον μοναδικό επιζώντα μεταξύ 71 επιβατών.
Σε συνεντεύξεις, ο Λάμσον έχει μιλήσει για το πώς επανήλθαν οι αισθήσεις του, πόσο ευγνώμων ήταν αλλά και πόσο τον στοίχειωνε όλο αυτό. Σε ένα προφίλ του στο KSTP το 2020, είπε: «Νιώθω ευγνωμοσύνη που μου δόθηκε μια δεύτερη ευκαιρία να ζήσω».
Παραμένει συνδεδεμένος με άλλους που έχουν μοιραστεί την ίδια απίθανη μοίρα, λέγοντας στο Associated Press ότι αυτά τα γεγονότα «αφήνουν μια διαρκή ηχώ στις ζωές όσων έχουν ζήσει κάτι παρόμοιο».
Σεσέλια Σίτσαν – το παιδί που άντεξε τη φωτιά
16 Αυγούστου 1987 – Πτήση: Northwest 255 – Αεροσκάφος: McDonnell Douglas MD-82
Τον Αύγουστο του 1987, η Σεσέλια Σίτσαν (αργότερα Κρόκερ), μόλις 4 ετών, επέζησε από την τραγωδία, όταν το πλήρωμα απέτυχε να επεκτείνει τα πτερύγια στην πτήση 255. Ο έλεγχος στο αεροσκάφος χάθηκε, εκείνο συνετρίβη και σκότωσε 156 ανθρώπους, μεταξύ αυτών τους γονείς και τον αδελφό της.
Η μικρή Σεσέλια, εντούτοις, παρέμεινε δεμένη με τη ζώνη της στη μεσαία σειρά και επέζησε από τη φωτιά και τα τραύματα της πρόσκρουσης.
Εσπασε τη σιωπή δεκαετιών για το ντοκιμαντέρ «Sole Survivor» του 2013, όπου είχε μιλήσει με άλλους τρεις μοναδικούς επιζώντες: τον Τζορτζ Λάμσον, την Μπάχια Μπάκαρι και τον Τζέιμς Πόουλχινκε.
Η έκθεση του NTSB επιβεβαίωσε το πρόβλημα με το πτερύγιο και σημείωσε ότι η ακεραιότητα του καθίσματός της επέτρεψε την επιβίωσή της.
Ανέτ Χέρφκενς – περιμένοντας οκτώ ημέρες
14 Νοεμβρίου 1992 – Πτήση: Vietnam Airlines 474 – Αεροσκάφος: Yakovlev Yak‑40
Πετώντας πάνω από την ομίχλη του Βιετνάμ τον Νοέμβριο του 1992, η Ανέτ Χέρφκενς επέζησε από τη συντριβή του Yak-40 που σκότωσε τον αρραβωνιαστικό της και 28 άλλα άτομα. Υπέστη σοβαρά κατάγματα και βρισκόταν ανάμεσα στους νεκρούς σε απομακρυσμένα υψίπεδα.
Επί οκτώ ημέρες, χρησιμοποιούσε ένα μεταλλικό θραύσμα για να συλλέγει νερό της βροχής. Στα απομνημονεύματά της, «Turbulence», είχε γράψει: «Βρίσκομαι μέσα στη στιγμή… μια στιγμή που μου δίνει γαλήνη, ενότητα και χαρά· μια στιγμή μέσα σε κάτι μεγαλύτερο από την ίδια μου τη ζωή…».
Οι Αρχές πίστωσαν την επιβίωσή της στο γεγονός ότι βρισκόταν σε ένα λιγότερο κατεστραμμένο τμήμα καμπίνας και στις συνεχείς προσπάθειες αναζήτησης στην ομίχλη.
Τζέιμς Πόουλχινκε – αναλαμβάνοντας την ευθύνη
27 Αυγούστου 2006 – Πτήση: Comair 5191 – Αεροσκάφος: Bombardier CRJ‑100ER
Στις 27 Αυγούστου 2006, ο πρώτος αξιωματικός Τζέιμς Πόουλχινκε, 44 ετών, ήταν κυβερνήτης της πτήσης Comair 5191 από το αεροδρόμιο Blue Grass, στο Λέξινγκτον του Κεντάκι. Το αεροσκάφος χρησιμοποίησε λάθος διάδρομο, πλήρως ακατάλληλο για την απογείωση ενός τέτοιου αεροσκάφους. Συνετρίβη σε έναν φράχτη δίπλα στον διάδρομο, σκοτώνοντας 49 από τους 50 επιβαίνοντες.
Η επιβίωσή του προκάλεσε πολλές θεωρίες και έρευνες, αλλά και προσωπική οδύνη. Μήνυσε αρκετές οικογένειες θυμάτων, ενώ ξεκίνησε επίσης αγωγές κατηγορώντας τους σχεδιαστές αεροδρομίου και φωτισμών.
Στο ντοκιμαντέρ «Sole Survivor», είχε εκφράσει βαθιά μετανόηση και είχε δηλώσει τον μακροχρόνιο τραύμα του, λέγοντας ότι κατηγορεί τον εαυτό του για τη συντριβή και όλους τους θανάτους.
Σε κάθε περίπτωση, το δυστύχημα άλλαξε ριζικά τις διαδικασίες στο πιλοτήριο και τη σήμανση των διαδρόμων προσγείωσης – απογείωσης στα περιφερειακά αεροδρόμια.
Μπάχια Μπάκαρι – επιπλέοντας στη σκοτεινή θάλασσα
30 Ιουνίου 2009 – Πτήση: Yemenia 626 – Αεροσκάφος: Airbus A310-324
Στις 30 Ιουνίου 2009, η 12χρονη Μπάχια Μπάκαρι έγινε η μόνη επιζήσασα της πτήσης 626 της Yemenia, που συνετρίβη στον Ινδικό ωκεανό κοντά στις Κομόρες. Γαντζώθηκε στα επιπλέοντα συντρίμμια για εννέα ώρες, παρά το γεγονός ότι δεν είχε σωσίβιο ή ικανότητα κολύμβησης.
Στο «Moi Bahia, la miraculée», ανακάλεσε όλο τον πόνο στη μνήμη της. Οι διασώστες είχαν σημειώσει ότι τα κύματα κατέκλυσαν δύο φορές τα συντρίμμια, ενώ δύο μέλη του πληρώματος σχεδόν την είχα φτάσει, αλλά δίχως να κατορθώσουν να τη διασώσουν προ της τελικής διάσωσης.
Ειδικοί έχουν πει ότι ένα «ημιπροστατευτικό κουκούλι από συντρίμμια» είναι πιο πιθανό να διασώσει έναν άνθρωπο απ’ ό,τι αν εκείνος κάνει ελεύθερη πτώση. Ανέφεραν επίσης ότι οι μικρότεροι το δέμας άνθρωποι, όπως τα παιδιά, είναι ορισμένες φορές πιο πιθανό να επιβιώσουν.
Η αδύνατη επιβίωση
Οι επιζήσαντες δεν αναζήτησαν την προσοχή ούτε, ασφαλώς, ακολούθησαν κάποιο κοινό μοτίβο. Αυτό που τους συνέδεε ήταν η απίθανη γεωμετρία της επιβίωσης – το κάθισμα που έμεινε άθικτο, ένα τυχερό κλάσμα του δευτερολέπτου, το σώμα που άντεξε περισσότερο από το αναμενόμενο.
Οταν ο Βισβάς Κουμάρ Ράμες βγήκε από τα συντρίμμια κοντά στο Αχμενταμπάντ προ ημερών, εντάχθηκε σε μια γενεαλογία που λίγοι γνώριζαν ότι υπήρχε. Η επιβίωσή του –όπως και των πέντε γυναικών– αψηφούσε τη λογική, αλλά όχι την πραγματικότητα. Καταγράφηκε και καταχωρίστηκε σε ένα αρχείο που εκτείνεται εδώ και πάνω από μισόν αιώνα: ένα όνομα, μία ημερομηνία, μία πτήση, ένα αεροσκάφος. Κι ένας επιζών.
Το θαύμα, πάντως, δεν είναι ότι συνέβησαν όλες αυτές οι διασώσεις. Το θαύμα είναι ότι εξακολουθούν να συμβαίνουν. Και αυτές οι ιστορίες μάς υπενθυμίζουν ότι, εν μέσω κατάρρευσης, κάποιος πού και πού τη γλιτώνει. Και ορισμένες φορές, αυτό είναι αρκετό.
