ΝΙΝΑ ΑΓΚΡΑΟΥΑΛ / THE NEW YORK TIMES
Νέα έρευνα έχει εντοπίσει 17 αλληλοεπικαλυπτόμενους παράγοντες που επηρεάζουν τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου, άνοιας και κατάθλιψης σε προχωρημένη ηλικία, δείχνοντας ότι ορισμένες αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να μειώσουν ταυτόχρονα τον κίνδυνο και για τις τρεις παθήσεις.
Ειδικοί συνιστούν στους ασθενείς να ασχολούνται με νοητικά απαιτητικές δραστηριότητες που είναι «λιγάκι δύσκολες» – όπως το διάβασμα, τα παζλ ή η εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου.
Αν και αυτές οι παθήσεις φαίνονται άσχετες μεταξύ τους, όσοι εμφανίζουν άνοια, κατάθλιψη ή παθαίνουν εγκεφαλικό, συχνά καταλήγουν να έχουν τη μία ή και τις δύο άλλες, λέει η δρ Σάντζουλα Σινγκ, επικεφαλής ερευνήτρια στο Brain Care Labs του Γενικού Νοσοκομείου της Μασαχουσέτης και επικεφαλής της μελέτης. Αυτό συμβαίνει επειδή αυτές οι παθήσεις ενδέχεται να σχετίζονται με κοινές βλάβες στα μικρά αιμοφόρα αγγεία του εγκεφάλου, σύμφωνα με ειδικούς. Ορισμένοι κοινοί παράγοντες κινδύνου γι’ αυτές τις τρεις εγκεφαλικές παθήσεις, όπως η υπέρταση και ο διαβήτης, φαίνεται να προκαλούν αυτού του είδους τις βλάβες.
Στατιστικά
Η έρευνα δείχνει ότι τουλάχιστον το 60% των εγκεφαλικών επεισοδίων, το 40% των περιπτώσεων άνοιας και το 35% των περιστατικών κατάθλιψης στην τρίτη ηλικία θα μπορούσαν να προληφθούν ή να καθυστερήσουν με τη διαχείριση των παραγόντων κινδύνου.
«Πρόκειται για εντυπωσιακά ποσοστά», λέει η δρ Στέφανι Κόλιερ, διευθύντρια εκπαίδευσης στο τμήμα γηριατρικής ψυχιατρικής του νοσοκομείου McLean της Μασαχουσέτης. «Αν κανείς καταφέρει να βελτιστοποιήσει πτυχές του τρόπου ζωής του ή άλλους τροποποιήσιμους παράγοντες, τότε έχει πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες να ζήσει χωρίς αναπηρίες».
Συχνά οι παράγοντες κινδύνου γι’ αυτές τις παθήσεις είναι αλληλένδετοι, και η αντιμετώπιση ενός –για παράδειγμα, η αύξηση της σωματικής δραστηριότητας μέσω τακτικών περιπάτων με έναν φίλο– μπορεί να βοηθήσει και στην αντιμετώπιση του υπερβολικού βάρους ή στη μείωση της κοινωνικής απομόνωσης.
«Οταν ξεκινάτε να αντιμετωπίζετε έναν από αυτούς τους παράγοντες, πολύ συχνά βλέπετε παράλληλη βελτίωση και σε άλλους», τονίζει η Σινγκ. «Και αυτός είναι ένας εξαιρετικός τρόπος για να ξεκινήσει κανείς».
Προστασία
Η μελέτη, που βασίστηκε σε δεδομένα από 59 μετα-αναλύσεις, εντόπισε έξι παράγοντες που σχετίζονται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης παθήσεων του εγκεφάλου:
• Χαμηλή έως μέτρια κατανάλωση αλκοόλ (η κατανάλωση λιγότερου από ένα ποτό την ημέρα προσέφερε μεγαλύτερο όφελος από την κατανάλωση ενός έως τριών ποτών την ημέρα).
• Γνωστική δραστηριότητα, δηλαδή τακτική ενασχόληση με πνευματικά απαιτητικές δραστηριότητες, όπως το διάβασμα ή τα παζλ.
• Διατροφή πλούσια σε λαχανικά, φρούτα, γαλακτοκομικά, ψάρια και ξηρούς καρπούς.
• Μέτρια έως υψηλά επίπεδα σωματικής δραστηριότητας.
• Αίσθηση σκοπού στη ζωή.
• Ευρύ κοινωνικό δίκτυο.
Πώς να ξεκινήσετε
Η μελέτη εντόπισε ποιοι παράγοντες κινδύνου και ποιες προστατευτικές συνήθειες έχουν την πιο ουσιαστική επίδραση στην υγεία του εγκεφάλου. Η αντιμετώπιση αυτών, λένε οι γιατροί, είναι ένα εξαιρετικό σημείο για να ξεκινήσετε.
• Η μείωση της αρτηριακής πίεσης μπορεί να έχει μεγάλα οφέλη. Η μελέτη έδειξε ότι η υπέρταση αποτελεί τον ισχυρότερο μεμονωμένο παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη οποιασδήποτε από τις τρεις ασθένειες, κυρίως επειδή σχεδόν τριπλασιάζει τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου.
Ακόμη μία πρόσφατη μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Nature Medicine, ενισχύει περαιτέρω αυτό το εύρημα. Σε μια δειγματοληπτική δοκιμή με 34.000 ασθενείς στην Κίνα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι όσοι μείωσαν σημαντικά την αρτηριακή τους πίεση είχαν 15% μικρότερη πιθανότητα να αναπτύξουν άνοια σε σύγκριση με εκείνους που δεν το έκαναν.
Συνολικά, τα δεδομένα δείχνουν πως ο έλεγχος της αρτηριακής πίεσης μπορεί να έχει τεράστια επίδραση στην υγεία του εγκεφάλου. Για να το επιτύχετε αυτό, μπορείτε να ξεκινήσετε μειώνοντας την πρόσληψη αλατιού, αυξάνοντας τη σωματική άσκηση ή χάνοντας βάρος, λέει η δρ Αλισον Μουρ, επικεφαλής του τμήματος γηριατρικής, γεροντολογίας και παρηγορητικής φροντίδας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, στο Σαν Ντιέγκο.
Ωστόσο, προσθέτει, αυτές οι παρεμβάσεις δεν είναι πάντα αρκετές, ειδικά όσο μεγαλώνουμε και τα αιμοφόρα αγγεία σκληραίνουν. Σε αυτές τις περιπτώσεις η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να αποδειχθεί ωφέλιμη.
• Γυμνάστε το σώμα και το μυαλό σας. Ακόμη καλύτερα, μαζί με φίλους.
Η μέτρια και η έντονη σωματική δραστηριότητα μείωσαν σημαντικά τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου και άνοιας – το ίδιο και η ύπαρξη μεγάλου κοινωνικού κύκλου. Οι μετα-αναλύσεις που περιελήφθησαν όρισαν τα επίπεδα αυτά με διαφορετικούς τρόπους, όμως οι κατευθυντήριες οδηγίες της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας χαρακτηρίζουν το περπάτημα και την κηπουρική ως δραστηριότητες «μέτριας» έντασης, ενώ το τρέξιμο και το κολύμπι θεωρούνται «έντονης» ή υψηλής έντασης.
Η γνωστική δραστηριότητα φάνηκε να έχει τη μεγαλύτερη προστατευτική επίδραση, μειώνοντας τον κίνδυνο άνοιας κατά περίπου 40%. Ωστόσο, οι ερευνητές σημειώνουν ότι το εύρημα αυτό μπορεί, τουλάχιστον εν μέρει, να οφείλεται σε «αντίστροφη αιτιότητα» – δηλαδή στο γεγονός ότι τα άτομα με αρχόμενη άνοια επιλέγουν λιγότερο απαιτητικές νοητικές δραστηριότητες λόγω των συμπτωμάτων τους.
Παρ’ όλα αυτά, η Κόλιερ επισημαίνει ότι τα δεδομένα ενισχύουν τη σύστασή της προς τους ασθενείς να ασχολούνται με νοητικά απαιτητικές δραστηριότητες που είναι «λιγάκι δύσκολες» – όπως το διάβασμα, τα παζλ ή η εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου. Ιδανικά, προσθέτει, αυτές οι δραστηριότητες θα ήταν καλό να γίνονται μαζί με άλλους, καθώς η συζήτηση λειτουργεί ως γνωστικό ερέθισμα και παρέχει το πρόσθετο όφελος της κοινωνικής αλληλεπίδρασης.
• Ξεκινήστε νωρίς, αν μπορείτε. Η Κόλιερ τονίζει ότι η κατάλληλη στιγμή για να αρχίσει κανείς τις αλλαγές στον τρόπο ζωής του «δεν είναι σε προχωρημένη ηλικία – είναι στη μέση ηλικία». Αυτό μπορεί να αποτρέψει ακόμη και την εμφάνιση πρώιμων μορφών των ασθενειών.
