Είναι γνωστό ότι το να καθόμαστε για πολλές ώρες δεν κάνει καλό στην υγεία μας. Το σώμα μας δεν είναι σχεδιασμένο για κάτι τέτοιο. Αν και η καθιστική ζωή δεν είναι ακριβώς «το νέο κάπνισμα», η παρατεταμένη παραμονή σε καθιστή θέση αποτελεί σοβαρό κίνδυνο για το προσδόκιμο ζωής μας.
«Το καθισιό επιταχύνει τη διαδικασία γήρανσης», εξηγεί η Κέιτι Μπάουμαν, εμβιομηχανικός και συγγραφέας του βιβλίου «My Perfect Movement Plan». Από την υγεία των οστών και των αρθρώσεων μέχρι τη μυϊκή μάζα και τα επίπεδα ενέργειας, προσθέτει, «πολλά από αυτά που συνδέουμε με τη γήρανση επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από το πόσο χρόνο περνάμε καθιστοί».
Οι αριθμοί ποικίλλουν, αλλά υπολογίζεται ότι ο μέσος Αμερικανός κάθεται έως και 9 ½ ώρες την ημέρα. Μελέτες δείχνουν ότι οι γυναίκες περνούν λιγότερο χρόνο καθιστές σε σύγκριση με τους άνδρες, ενώ παράλληλα επιβεβαιώνουν πως όλοι καθόμαστε περισσότερο από τις προηγούμενες γενιές.
Οι συνέπειες μπορεί να είναι σοβαρές. Για παράδειγμα, μια πρόσφατη μελέτη στην Ταϊβάν παρακολούθησε 480.000 άτομα ηλικίας 13 ετών και άνω και έδειξε ότι όσοι περνούν το μεγαλύτερο μέρος της εργάσιμης ημέρας καθιστοί διατρέχουν 34% υψηλότερο κίνδυνο θανάτου από καρδιαγγειακά νοσήματα και έχουν 16% μεγαλύτερο συνολικό κίνδυνο θνησιμότητας σε σύγκριση με εκείνους που ασκούν λιγότερο καθιστικές εργασίες. Eνας τρόπος για να μειωθεί ο κίνδυνος είναι να προσθέσετε 15 έως 30 λεπτά σωματικής δραστηριότητας την ημέρα στην υπάρχουσα ρουτίνα σας. Aλλες μελέτες πηγαίνουν ένα βήμα παραπέρα, λέγοντας ότι όσοι κάνουν καθιστική ζωή πρέπει να διπλασιάσουν τις συνήθεις συστάσεις για εβδομαδιαία άσκηση.
«Το συμπέρασμα είναι ότι η καθιστική ζωή αποτελεί έναν νέο, σοβαρό κίνδυνο για την υγεία», λέει ο Νέβιλ Oουεν, ανώτερος επιστήμονας στο Καρδιολογικό και Διαβητολογικό Ινστιτούτο Baker στη Μελβούρνη της Αυστραλίας.
Σύμφωνα με την Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία, η παρατεταμένη καθιστική ζωή αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρδιακών παθήσεων ή εγκεφαλικού, ακόμη και για άτομα που ασκούνται τακτικά. Αρκούν μόλις 30 λεπτά παραμονής σε καθιστή θέση για να επηρεαστεί ο τρόπος λειτουργίας των αιμοφόρων αγγείων. Και όσο περισσότερο κάθεστε, τόσο αυξάνονται οι κίνδυνοι για το καρδιαγγειακό σύστημα, ειδικά αν κάθεστε για περισσότερο από 10 ώρες. Η παραμονή σε καθιστή θέση για μεγάλα χρονικά διαστήματα έχει επίσης συνδεθεί με πόνους στην πλάτη. Mελέτες δείχνουν ότι η καθιστή στάση για πάνω από τέσσερις ώρες χωρίς διακοπή μπορεί να συμπιέσει το ύψος του οσφυϊκού δίσκου.
Επιπλέον, οι μεγάλοι μύες των ποδιών και των γλουτών μπορεί να αδρανοποιηθούν ύστερα από μόλις 30 λεπτά σε καθιστή θέση, σύμφωνα με τον Oουεν. Μακροπρόθεσμα, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μυϊκή αδυναμία και να προκαλέσει πόνους στη μέση ή στα γόνατα.
Επίσης, όταν καθόμαστε καταναλώνουμε ελάχιστη ενέργεια. Με την πάροδο του χρόνου, η καθιστική ζωή μπορεί να επηρεάσει τη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα και τη διάσπαση του λίπους, αυξάνοντας την πιθανότητα αύξησης βάρους και εμφάνισης διαβήτη τύπου 2. Σήμερα, οι Αμερικανοί εργαζόμενοι καίνε περίπου 100 θερμίδες λιγότερες την ημέρα από ό,τι πριν από 50 χρόνια. Αυτό ισοδυναμεί περίπου με 30 λεπτά περπάτημα, τονίζει ο Τομ Ρικ, ειδικός σε θέματα άσκησης στο Mayo Healthy Living Program στο Ρότσεστερ της Μινεσότα. Τέλος, το καθισιό επηρεάζει αρνητικά τη διάθεση και τη γνωστική λειτουργία, αυξάνοντας την πιθανότητα κατάθλιψης και άγχους.
Πώς να σηκωθείτε
Αν η δουλειά σας απαιτεί να είστε καθιστοί, είναι απαραίτητο να ενσωματώσετε περισσότερη κίνηση στην καθημερινότητά σας. Για όσους περνούν πολλές ώρες καθιστοί, τα 150 λεπτά μέτριας αερόβιας άσκησης και προπόνησης δύναμης που συνιστώνται εβδομαδιαίως μπορεί να μην επαρκούν, λέει ο Τζέφρι Γουίτφιλντ, επιδημιολόγος στα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων. Oσο περισσότερο κάθεστε, τόσο περισσότερη άσκηση χρειάζεστε. Ορισμένα στοιχεία δείχνουν ότι πρέπει να τριπλασιάσετε αυτό τον χρόνο, δηλαδή να κάνετε περίπου 60 λεπτά άσκησης ημερησίως, προσθέτει ο Γουίτφιλντ. Αν δεν μπορείτε να προσθέσετε τόση δραστηριότητα στην ημέρα σας, δοκιμάστε να κάνετε μικρά διαλείμματα κίνησης σε όλη τη διάρκεια της ημέρας.
Oταν δεν είναι δυνατό να σηκωθείτε –όπως κατά τη διάρκεια μιας μεγάλης διαδρομής με το αυτοκίνητο– τουλάχιστον θα πρέπει να αλλάζετε τη θέση του σώματός σας, ιδανικά κάθε 15 έως 30 λεπτά, σημειώνει η δρ Μπάρον Γκιμπς. Μπορείτε να κάνετε και μικρές κινήσεις, όπως να χτυπάτε ή να κουνάτε νευρικά τα πόδια κάθε λίγα λεπτά.
Ωστόσο, αυτές οι μικρές συνεχείς κινήσεις δεν είναι από μόνες τους αρκετές για τη διατήρηση της υγείας. Για να αποφύγετε τις σοβαρές επιπτώσεις της καθιστικής ζωής, προσθέστε περισσότερα διαλείμματα κίνησης και επιπλέον άσκηση στην καθημερινότητά σας, συμβουλεύει ο Γουίτφιλντ.
