Σε κλίμα βαθιάς συγκίνησης και αναστοχασμού πραγματοποιήθηκε η τελετή μνήμης για την 80η επέτειο της απελευθέρωσης του ναζιστικού στρατοπέδου συγκέντρωσης του Αουσβιτς από τον σοβιετικό στρατό στις 27 Ιανουαρίου 1945. Η απελευθέρωση του στρατοπέδου έχει κηρυχθεί από τα Ηνωμένα Εθνη ως Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος.
Το στρατόπεδο του Αουσβιτς-Μπιρκενάου έγινε το σύμβολο της γενοκτονίας που διαπράχθηκε από τη ναζιστική Γερμανία εναντίον έξι εκατομμυρίων Εβραίων, από τους οποίους ένα εκατομμύριο έχασαν τη ζωή τους στον χώρο αυτό από το 1940 έως το 1945. Ακόμα 100.000 άνθρωποι (πολιτικοί κρατούμενοι, Ρομά, ομοφυλόφιλοι και άλλοι) θανατώθηκαν στο ναζιστικό στρατόπεδο την ίδια περίοδο.
Στις τελετές που πραγματοποιήθηκαν στον χώρο του πρώην ναζιστικού γερμανικού στρατοπέδου συγκέντρωσης συμμετείχαν ανάμεσα σε διεθνείς αντιπροσωπείες και περίπου 50 επιζώντες. Σύμφωνα με τους οργανωτές, μπορεί να είναι η τελευταία μεγάλη επέτειος στην οποία συμμετέχει μια τόσο μεγάλη ομάδα επιζώντων.
Ανάμεσα στους κορυφαίους αξιωματούχους που έδωσαν το παρών ήταν ο Γερμανός καγκελάριος, Ολαφ Σολτς, ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο βασιλιάς της Βρετανίας, Κάρολος, ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν και ο Πολωνός πρόεδρος, Αντρέι Ντούντα. Κανένας ηγέτης χώρας δεν εκφώνησε ομιλίες, αφήνοντας το βήμα κυρίως σε επιζώντες που βίωσαν μια από τις μεγαλύτερες βαρβαρότητες της ανθρωπότητας.
«Εχουμε υποχρέωση να θυμόμαστε»
«Είμαι εδώ για να μιλήσω για εκείνους που δεν είναι εδώ. Θυμάμαι ως παιδί πεντέμισι ετών, να παρακολουθώ από την κρυψώνα μου καθώς όλοι οι μικροί μου φίλοι μαζεύονταν και οδηγούνταν στο θάνατο, ενώ τα σπαρακτικά ουρλιαχτά των γονιών τους έπεφταν στο κενό. Αφού έφυγαν όλα τα παιδιά και η αυλή άδειασε, σκέφτηκα: Είμαι η μόνη Εβραία που έχει απομείνει στον κόσμο; Είναι ο στρατώνας μου ο επόμενος; Αναρωτήθηκα σιωπηλά. Νόμιζα ότι όλοι πρέπει να πεθάνουμε, ότι ήταν φυσιολογικό», είπε η συγγραφέας και επιζήσασα του Αουσβιτς, Τόβα Φρίντμαν.
«Σήμερα, ωστόσο, όλοι μας έχουμε την υποχρέωση όχι μόνο να θυμόμαστε, αλλά και να προειδοποιούμε και να διδάσκουμε ότι το μίσος γεννά μόνο περισσότερο μίσος, και σκοτώνοντας έρχονται περισσότεροι σκοτωμοί», είπε σε άλλο σημείο.
Η 98χρονη, Μαριάν Τούρσκι, η οποία στάλθηκε στο Αουσβιτς το 1944 και επέζησε από τη λεγόμενη πορεία του θανάτου προς τα δυτικά στο Μπούχενβαλντ το 1945 είπε με τη σειρά της ότι «βλέπουμε στον σύγχρονο κόσμο σήμερα μια μεγάλη άνοδο του αντισημιτισμού, και ο αντισημιτισμός ήταν αυτός που οδήγησε στο Ολοκαύτωμα. Ας μη φοβόμαστε να πείσουμε τους εαυτούς μας ότι τα προβλήματα μεταξύ γειτόνων μπορούν να λυθούν».
«Πάρτε στα σοβαρά τους εχθρούς της δημοκρατίας»
Μιλώντας στη συνέχεια, ο επιζών του Αουσβιτς, Λέον Βάιντραουμπ προέτρεψε «τους νέους να ευαισθητοποιηθούν ενάντια σε όλες τις εκφράσεις μισαλλοδοξίας και μνησικακίας σε όσους είναι διαφορετικοί», ενώ προειδοποίησε ρητά για την άνοδο των «εχθρών της δημοκρατίας».
«Ας πάρουμε στα σοβαρά αυτά που κηρύττουν οι εχθροί της δημοκρατίας. Επιδιώκουν να εφαρμόσουν τη συνθηματολογία τους αν καταφέρουν και πάρουν την εξουσία. Πρέπει να αποφύγουμε το λάθος της δεκαετίας του 1930, όταν ο κόσμος δεν πήρε στα σοβαρά το ναζιστικό καθεστώς και υποτιμήθηκαν τα σχέδιά του να δημιουργήσει ένα κράτος απαλλαγμένο από τους Εβραίους, τους Ρομά και τους ανθρώπους με διαφορετικές απόψεις ή τους αρρώστους ή όσους θεωρούνταν ακατάλληλοι για να ζήσουν», σημείωσε.
Ο Βάιντραουμπ μίλησε επίσης για «την άνοδο ακροδεξιών εθνικιστικών κινημάτων στην Πολωνία και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες».
«Με θλίβει βαθύτατα να βλέπω σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και στη χώρα μας [Πολωνία], ναζιστικού τύπου στολές και συνθήματα σε πορείες. Με θλίβει να δηλώνουν περήφανα εθνικιστές και να ταυτίζονται με τις ναζιστικές ιδέες, μια ιδεολογία που δολοφόνησε εκατομμύρια ανθρώπους που θεωρούνταν υπάνθρωποι. Πρόκειται για μια ιδεολογία που διακηρύσσει την εχθρότητα και το μίσος προς τους άλλους ενώ βλέπει τον ρατσισμό, τον αντισημιτισμό και την ομοφοβία ως αρετές», πρόσθεσε.
Ο Βάιντραουμπ ολοκλήρωσε την ομιλία του με την έκκληση η σημερινή εκδήλωση μνήμης «να χρησιμεύσει ως υπενθύμιση της απάνθρωπης μεταχείρισης του ατόμου, αλλά και ως προειδοποίηση ενάντια στα ολοένα και πιο ισχυρά κινήματα της αντιδημοκρατικής δεξιάς».
«Χωρίς μνήμη, δεν έχεις ιστορία»
Κλείνοντας την εκδήλωση, ο διευθυντής του μουσείου του Αουσβιτς, Πιότρ Σιβίνσκι απηύθυνε έκκληση για την προστασία της μνήμης του Ολοκαυτώματος και του Αουσβιτς.
«Η μνήμη πονάει. Η μνήμη βοηθάει. Η μνήμη καθοδηγεί. Η μνήμη προειδοποιεί. Η μνήμη ευαισθητοποιεί. Η μνήμη υποχρεώνει. Ποιος είσαι χωρίς μνήμη; Χωρίς μνήμη, δεν έχεις ιστορία. Αν δεν έχετε μνήμη, μπορεί να μην ξέρετε ποιο μονοπάτι να επιλέξετε. Και αν πραγματικά δεν έχετε μνήμη, να είστε σίγουροι: οι εχθροί σας θα σχεδιάσουν μία για εσάς», είπε χαρακτηριστικά.
Μετά την ομιλία του το επίσημο μέρος της τελετής ολοκληρώθηκε ενώ ακολούθησαν προσευχές, με επιζώντες και ηγέτες χωρών να ανάβουν κεριά στη μνήμη των εκατομμυρίων θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας.
