Η Γκραζίνα Τζούρσακ έζησε για 42 χρόνια στο τριώροφο κτίριο που βλέπει σε έναν πρώην θάλαμο αερίων στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Αουσβιτς. Κάποια βράδια αδυνατούσε να κοιμηθεί σκεπτόμενη τι συνέβαινε κάποτε στην άλλη μεριά του φράκτη της. Ομως, το σπίτι του Ρούντολφ Ες, πρώην διοικητή του στρατοπέδου του θανάτου, ήταν ένα «υπέροχο μέρος για να μεγαλώνουν παιδιά», λέει η 62χρονη Πολωνή, που μεγάλωσε εκεί τους δύο γιους της.
Το σπίτι έγινε πέρυσι αντικείμενο της ταινίας «Ζώνη ενδιαφέροντος», που βραβεύτηκε με Οσκαρ. Πρόκειται για ένα ήσυχο σπίτι με όμορφο κήπο, που έχει εύκολη πρόσβαση στο ποτάμι και χώρο για πατινάζ τους χειμερινούς μήνες.
Το καλοκαίρι η Τζούρσακ συμφώνησε να πουλήσει το σπίτι στη ΜΚΟ Counter Extremist Project που εδράζεται στη Νέα Υόρκη και θέλει να ανοίξει τον χώρο στους επισκέπτες. Οι νέοι ιδιοκτήτες αφαίρεσαν από το σπίτι ταπετσαρίες και άλλα πράγματα που είχαν προστεθεί μεταπολεμικά και πλέον μοιάζει με το εσωτερικό που είχε όταν η οικογένεια Ες κατοικούσε εκεί από το 1941 έως το 1944. Πλέον είναι έτοιμο να δεχθεί τους πρώτους επισκέπτες, που θα φτάσουν στις 27 Ιανουαρίου στο πλαίσιο της 80ής επετείου από την ημέρα που ο σοβιετικός στρατός απελευθέρωσε το Αουσβιτς.
Μετά τον πόλεμο ο Ες είχε πει πως η πρώτη πετυχημένη εφαρμογή των θανατηφόρων αερίων σε Σοβιετικούς αιχμαλώτους πολέμου «μου ηρέμησε το μυαλό, γιατί ήξερα ότι η μαζική εξόντωση των Εβραίων θα ξεκινούσε σύντομα». Το 1947 απαγχονίστηκε σε ικρίωμα που στήθηκε ανάμεσα στο σπίτι του και ένα κρεματόριο.
Σε ένα τραπέζι του υπογείου, που ο Ες χρησιμοποιούσε ως γραφείο, φυλάσσονται αποκόμματα εφημερίδων από τη ναζιστική εποχή, μία κούπα με το έμβλημα των Ες Ες και γερμανικά μπουκάλια μπίρας.
Ο νέος χώρος θα περιλαμβάνει ολόκληρη την ιδιοκτησία της οικογένειας κατά την περίοδο του πολέμου, συμπεριλαμβανομένου ενός κομματιού του κήπου που παραμένει σφραγισμένο εδώ και σχεδόν 80 χρόνια και στο οποίο ο Ρούντολφ Ες συναντούσε τον υπεύθυνο ασφαλείας του Χίτλερ, Χάινριχ Χίμλερ, καθώς και τον γιατρό Γιόζεφ Μένγκελε, γνωστό και ως «άγγελο του θανάτου», για να σχεδιάσουν τον αφανισμό των κρατουμένων.
Περισσότεροι από 2 εκατ. άνθρωποι επισκέπτονται κάθε χρόνο το πρώην στρατόπεδο συγκέντρωσης Αουσβιτς – Μπίρκεναου στη νότια Πολωνία και φεύγουν τρομαγμένοι και άφωνοι από την ανάμνηση του θανάτου. Ομως, όπως σχολιάζει ο Αμερικανός αρχιτέκτονας Ντάνιελ Λίμπεσκιντ, που ανέλαβε την ανακαίνιση της οικίας Ες, «υπάρχει μεγάλη ανάγκη να μιλήσουμε παράλληλα και για τον εξτρεμισμό στη σύγχρονη πολιτική κουλτούρα».
Ο Πιοτρ Τσιβίνσκι, διευθυντής του μουσείου, δηλώνει ευχαριστημένος για τη συνεργασία με τον αμερικανικό οργανισμό σε μια κοινή προσπάθεια καταπολέμησης του εξτρεμισμού: «Δυστυχώς δεν πρόκειται για κάποια διανοητική ασθένεια», λέει. «Είναι μία μέθοδος που εκμεταλλεύεται το συναίσθημα της οργής και της απόγνωσης όταν αυτά αποκτούν μεγάλη έκταση». Στην εποχή των ναζί είδαμε κανονικούς ανθρώπους με συνηθισμένες φιλοδοξίες να μετατρέπονται σε τέρατα. «Ο Ες ήταν ένας εξαιρετικός πατέρας, ενώ ταυτόχρονα ήταν ο οργανωτής μιας από τις πιο βάρβαρες δολοφονίες στην ανθρώπινη Ιστορία», λέει ο Τσιβίνσκι.
