«Σε λίγα χρόνια δεν θα έχει μείνει ούτε ένα χταπόδι. Ο ελληνικός τουρισμός είναι συνυφασμένος με το είδος, αλλά σε λίγο θα τα βλέπουμε μόνο σε φωτογραφίες», λέει κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου ο καπετάνιος Αλεξ Κορνέλισεν, ακτιβιστής και CEO της περιβαλλοντικής οργάνωσης Sea Shepherd. Μας μιλάει εν μέσω πολλών παρεμβολών με αδύναμο σήμα στο κινητό του, από τον Θερμαϊκό Κόλπο, όπου αυτές τις μέρες ολοκληρώνεται μια μεγάλη επιχείρηση ανάσυρσης παράνομων παγίδων χταποδιών από τις ελληνικές θάλασσες. Σε αυτή την εκστρατεία της δυναμικής οργάνωσης, που έχει σταθεί απέναντι από κυβερνήσεις και ψαράδες στη Μεσόγειο ως και γιγαντιαία αλιευτικά σκάφη σε μακρινούς ωκεανούς, ο ακτιβιστής διαπίστωσε πως η αλιεία χταποδιών στη χώρα μας παραμένει ανεξέλεγκτη τόσο στο Θρακικό Πέλαγος όσο και στον Θερμαϊκό Κόλπο απ’ όπου προέρχεται το μεγαλύτερο μέρος των χταποδιών που καταλήγουν στην ελληνική αγορά.
«Η θάλασσα είναι γεμάτη με δεκάδες χιλιάδες “παγίδες”, πλαστικά δοχεία στα οποία τα χταπόδια φωλιάζουν μέχρι να ανασυρθούν από αλιευτικά σκάφη», λέει στην «Κ». «Το 10% των παγίδων που ανασύραμε είχαν χταπόδια μέσα, αυτοί είναι οι αριθμοί που έχουμε δει και στην Ιταλία. Τα δεδομένα που συλλέξαμε θα τα αξιολογήσουμε μετά την καμπάνια και στη συνέχεια θα τα συγκρίνουμε με τα αντίστοιχα του περασμένου έτους», εξηγεί ο Κορνέλισεν έχοντας στην πλάτη του και την εμπειρία της Ιταλία, όπου η οργάνωση τρέχει παρόμοιες καμπάνιες με επιτυχία εδώ και αρκετά χρόνια. «Είμαστε ήδη σε επικοινωνία με τις ελληνικές αρχές για να επιστρέψουμε του χρόνου», δηλώνει με σιγουριά. «Ακόμη πιο οργανωμένοι και με σκοπό να καταλήξουμε και σε κάποιους αριθμούς, και να δούμε πόσα τελικά χταπόδια υπάρχουν εκεί μέσα; Θέλουμε να χαρτογραφήσουμε επίσης την έκταση της παράνομης αλιείας και να δούμε πώς αυτή επηρεάζει τον πληθυσμό των χταποδιών».
Φέτος ο αριθμός των παγίδων ξεπερνά κάθε φαντασία, οπως μοιράζεται μαζί μας η Βάλια Στεφανουδάκη, υπεύθυνη Εκστρατειών της Sea Shepherd Greece. Κατά την πρόσφατη επιχείρηση 40 ημερών που μόλις ολοκλήρωσε η οργάνωση στις ελληνικές θάλασσες συνελέγησαν 32.654 παράνομες παγίδες και απελευθερώθηκαν εκατοντάδες χταπόδια. Η επιχείρηση πραγματοποιήθηκε με τη στήριξη της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, της Kεντρικής Μακεδονίας, και σε συνεργασία με τα Τμήματα Αλιείας Περιφερειακών Ενοτήτων, τον Πανελλήνιο Σύλλογο Ιχθυολόγων Δημοσίου και τα Λιμεναρχεία των περιοχών.
«Ξεκίνησε την καμπάνια το 2024 έχοντας ακούσει πως υπήρχαν χιλιάδες παγίδες στο Θρακικό Πέλαγος. Στην αρχή νομίσαμε ότι το νούμερο αυτό ήταν υπερβολή, αλλά εντέλει δεν ήταν. Πέρυσι μέσα σε 17 ημέρες συλλέξαμε 6.500 παγίδες, ενώ σε αυτή την αποστολή 40 περίπου ημερών έχουμε φτάσει τις 33.000 παγίδες», λέει η κυρία Στεφανουδάκη. «Ο σκοπός ήταν να μαζέψουμε όσο περισσότερες παγίδες μπορούσαμε. Αλλά ο απώτερος σκοπός είναι να αναδείξουμε την έκταση του προβλήματος. Διότι ξεκινήσαμε από τη Σαμοθράκη και φτάσαμε μέχρι την Κατερίνη. Ολος ο χάρτης λοιπόν, Σαμοθράκη, Αλεξανδρούπολη, Καβάλα, Πόρτο Λάγος, Θεσσαλονίκη, “δείχνει” χιλιάδες πλαστικά κουτιά σπαρμένα στα πελάγη. Σκοπός του εγχειρήματος είναι να πάρουμε όλα αυτά τα δεδομένα μαζί με τα περυσινά και να ζητήσουμε αλλαγές στη νομοθεσία και την αστυνόμευση», καταλήγει.
«Ενα φθηνό καταστροφικό εργαλείο»
Εμπνευστής της επιχείρησης είναι ο κύριος Δημήτρης Τσιάνης, βιολόγος-ιχθυολόγος στο Τμήμα Αλιείας Ξάνθης και πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου Ιχθυολόγων Δημοσίου. Οπως εξηγεί στην «Κ» σήμερα η αλιεία χταποδιών με «παγίδες» πραγματοποιείται με τρεις τρόπους: με βωλκούς (δικτυωτοί σάκοι), με πλαστικές παγίδες (πλαστικά δοχεία για ελιές, δεμένα σε σειρές) και με κιούρτους (παγίδες από σύρμα). Κατά τους μήνες Ιούλιο, Αύγουστο και Σεπτέμβριο οι πλαστικές παγίδες απαγορεύονται και πρέπει να βγαίνουν από το νερό.
Πρόκειται για ένα αλίευμα το οποίο είναι και άξιο και συνδεδεμένο με τη χώρα μας και τον τουρισμό μας. Για να συνεχίσουμε να το έχουμε, πρέπει να το μεταχειριζόμαστε με λογική, με σύνεση και με όρους βιώσιμης διαχείρισης. Ολα αυτά, αν θέλουμε να απολαμβάνουμε και εμείς και οι τουρίστες ούζο με χταποδάκι.
Επιπλέον, ο κάθε επαγγελματίας ψαράς επιτρέπεται να έχει έως 1.500 πλαστικές παγίδες ανά σκάφος, οι οποίες πρέπει να φέρουν σήμανση σε ποιον ανήκουν και να μην τις ποντίζει σε βάθος μικρότερο των 10 μέτρων. «Γιατί αυτό το εργαλείο;», διερωτάται ο καθηγητής. «Επειδή είναι πολύ φθηνό και δεν απαιτεί ιδιαίτερες αλιευτικές γνώσεις. Εχει λοιπόν αυτά τα θεωρητικά πλεονεκτήματα, τα οποία όμως γίνονται μειονεκτήματα γιατί είναι πολύ δύσκολη η παρακολούθησή του καθώς και ο έλεγχός του. Ο κάθε ψαράς έχει ποντίσει δεκάδες χιλιάδες πλαστικά δοχεία, με αποτέλεσμα να γίνεται υπεραλίευση των χταποδιών» σημειώνει για να εξηγήσει στη συνέχεια τη λογική του προγράμματος.
Σχετικά Αρθρα
«H λογική μας λοιπόν είναι πρώτον να απομακρύνουμε μεγάλη ποσότητα ιχθυοπαγίδων που παραμένουν στη θάλασσα. Και δεύτερον να αποκτήσουμε δεδομένα ώστε να στοιχειοθετήσουμε μία εισήγηση. Μία έκθεση η οποία θα ανοίξει τον διάλογο για την τροποποίηση της νομοθεσίας, ένα Προεδρικό Διάταγμα του 2004, το οποίο δεν είναι πια εφαρμόσιμο. Πρέπει να βρεθούν νέοι τρόποι ελέγχου του εργαλείου, η κατάσταση είναι εξαιρετική κρίσιμη», τονίζει. «Πρόκειται για ένα αλίευμα το οποίο είναι και άξιο και συνδεδεμένο με τη χώρα μας και τον τουρισμό μας. Για να συνεχίσουμε να το έχουμε, πρέπει να το μεταχειριζόμαστε με λογική, με σύνεση και με όρους βιώσιμης διαχείρισης. Ολα αυτά, αν θέλουμε να απολαμβάνουμε και εμείς και οι τουρίστες ούζο με χταποδάκι».
Χωρίς απογόνους
Πέρα από την υπεραλίευση των ίδιων των χταποδιών ο συγκεκριμένος τρόπος αλίευσης εμποδίζει και την αναπαραγωγή τους. Ο κύριος Κορνέλισεν τονίζει πως αυτή είναι η αναπαραγωγική περίοδος των χταποδιών και για αυτόν τον λόγο στην εκστρατεία ειδικά τις τελευταίες μέρες εντόπιζαν όλο και περισσότερα αυγά στις παγίδες. «Αυτή είναι η περίοδος που τα χταπόδια εισέρχονται στις παγίδες. Γεννούν τα αυγά τους εκεί και οι ψαράδες τα απομακρύνουν. Τότε όχι μόνο σκοτώνουν το χταπόδι, αλλά σκοτώνουν και τους απογόνους, κάτι που θα επηρεάσει όχι μόνο αυτόν τον πληθυσμό αλλά και τον μελλοντικό. Στόχος μας είναι η διάσωση της άγριας ζωής. Ακόμη και η κοινή λογική για τους ψαράδες θα έλεγε ότι αν σας ενδιαφέρει το ψάρεμα, θα τα αφήσετε στην ησυχία τους εκείνη την εποχή, επειδή τότε αναπαράγονται. Για να υπάρχει ένα μέλλον», παραθέτει και το οξύμωρο του φαινομένου.
Πρόβλημα όμως δεν είναι μόνο η υπεραλίευση των χταποδιών, αλλά και η πλαστική ρύπανση. «Το 80% των παγίδων που μαζέψαμε ήταν τόσο κατεστραμμένες που θρυμματίστηκαν στα χέρια μας. Οι θάλασσες είναι γεμάτες με αυτά τα πλαστικά δοχεία, τα οποία κατά τη γνώμη μας πρέπει να απαγορευτούν», καταλήγει ο Κορνέλισεν.
Mε την ελπίδα αυτή η επιχείρηση να φέρει μια μεγάλη αλλαγή κλείνει τη συζήτηση και η Βάλια Στεφανουδάκη. «Ελπίζουμε με συγκεντρωμένα όλα τα αποτελέσματα και ευρήματά μας να μπορέσουμε να απευθυνθούμε τόσο στην Περιφέρεια όσο και στην κεντρική διοίκηση και να αναδείξουμε το πρόβλημα, ώστε να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα».
Η χαρά της στιγμής που τα αφήνεις και φεύγουν ελεύθερα δεν περιγράφεται. Εχουμε και πάρα πολλά μωρά φέτος και αυτός ήταν ο σκοπός. Θα συνεχίσουμε και του χρόνου και για όσο ακόμα χρειαστεί.
«Για εμας προσωπικά θα έπρεπε να μην αλιεύεται το χταπόδι καθόλου κατά τους μήνες του καλοκαιριού. Και η μεγάλη μας χαρά φυσικά είναι που ελευθερώθηκαν τόσο πολλά χταπόδια. Πάνω από 1.700 πέρυσι και φέτος. Η χαρά της στιγμής που τα αφήνεις και φεύγουν ελεύθερα δεν περιγράφεται. Εχουμε και πάρα πολλά μωρά φέτος και αυτός ήταν ο σκοπός. Θα συνεχίσουμε και του χρόνου και για όσο ακόμη χρειαστεί. Θα είμαστε εδώ για να βοηθήσουμε αυτό το θαυμάσιο πλάσμα, γιατί πρόκειται περί θαυμάσιου πλάσματος, να ανακάμψει. Δεν μπορούμε να συνεχίζουμε να αλιεύουμε με αυτόν τον τρόπο. Μέχρι πότε; Μέχρι να μην υπάρχει τίποτα πια, να είναι όλα νεκρά;».
