ΣΕ ΜΙΑ ΓΩΝΙΑ του τοίχου στο σαλόνι του σπιτιού της, η Χαϊγκουή Κουντακτζιάν έχει κρεμάσει μια ασπρόμαυρη φωτογραφία από τη δεκαετία του ’40. Σε αυτήν, ο Αρμένιος παππούς της Ονίκ Κουντακτζιάν ποζάρει με την οικογένειά του στο σπίτι τους στην Κοκκινιά, λίγο προτού συλληφθεί από τους ναζί κατά τη διάρκεια της Αντίστασης και οδηγηθεί στα στρατόπεδα θανάτου στη Γερμανία.
Τη φωτογραφία, όπως και κάποια άλλα έγγραφα με τη σφραγίδα του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, η Χαϊγκουή, τα ανακάλυψε πρόσφατα σε μια κούτα, καθώς ανακαίνιζε το σπίτι της στον Νέο Κόσμο. Διαβάζοντας τα απαντητικά έγγραφα του ΕΕΣ για τα χαμένα ίχνη του παππού της, θυμήθηκε την ιστορία που κάποτε της αφηγήθηκε ο μπαμπάς της για εκείνον: ο Ονίκ είχε επιβιώσει από την Αρμενική Γενοκτονία στην Καισάρεια και ήρθε στην Ελλάδα με τη μητέρα του το 1922. Σε ηλικία 29 ετών, το 1944, συνελήφθη από τους Γερμανούς και μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο του Νόιενγκαμε, κοντά στο Αμβούργο. Από εκεί και μετά, η οικογένειά του δεν έμαθε ποτέ τι απέγινε, ωστόσο η εγγονή του, οκτώ δεκαετίες μετά, αποφάσισε να αναζητήσει τα ίχνη του.
Η οικογένεια του Ονίκ δεν έμαθε ποτέ τι απέγινε, ωστόσο η εγγονή του, οκτώ δεκαετίες μετά, αποφάσισε να αναζητήσει τα ίχνη του.
«Οταν βρήκα αυτά τα χαρτιά, σκέφτηκα να επικοινωνήσω απευθείας με το Μουσείο του Νόιενγκαμε για να μάθω οτιδήποτε παραπάνω μπορεί να γνώριζαν. Και τότε μού έδωσαν πληροφορίες που ήταν πραγματικά αποκαλυπτικές, διότι όπως είπαν ο παππούς μου, οκτώ μήνες μετά την άφιξή του εκεί, φαίνεται ότι μεταφέρθηκε σε ένα άλλο στρατόπεδο στη Γερμανία, στο Βεμπελίν, μαζί με άλλους 499 κρατούμενους. Βρήκα όλα τα χαρτιά της μεταφοράς του και άρχισα, μέσα από τα αρχεία του Βεμπελίν, να αναζητώ πλέον τα επόμενα βήματα του παππού», λέει στην κάμερα της «Κ».
ΤΟ ΝΟΥΜΕΡΟ 460
Κάθε χρόνο, στις 2 Μαΐου, η απελευθέρωση του στρατοπέδου από τους Αμερικανούς τιμάται από τους συγγενείς των ανθρώπων που πέρασαν από εκεί ως αιχμάλωτοι, βιώνοντας συνθήκες εξαθλίωσης. Η Χαϊγκουή Κουντακζιάν βρέθηκε για πρώτη φορά φέτος στον χώρο που κάποτε λειτούργησε ως στρατόπεδο στο Βεμπελίν, για την επέτειο των 80 χρόνων από την απελευθέρωση. Στάθηκε μπροστά στο πλήθος και μίλησε με περηφάνια για τον παππού της, για τον οποίο η οικογένειά του δεν έμαθε ποτέ αν κατάφερε να επιζήσει ή αν αυτός ο χώρος υπήρξε ο τάφος του. Στο αντίγραφο του ημερολογίου του στρατοπέδου που κατάφερε να εξασφαλίσει από το ομώνυμο μουσείο φαίνεται πως οι ναζί κατέγραφαν τα ονόματα και τους αριθμούς των κρατουμένων, τη χώρα προέλευσής τους, τους θανάτους και κάποιες κωδικοποιημένες σημειώσεις. Από τα στοιχεία αυτά –τουλάχιστον μέχρι και μία εβδομάδα πριν από την απελευθέρωση του στρατοπέδου– δεν προκύπτει ότι ο παππούς της, το νούμερο 460, ήταν ανάμεσα στα θύματα των Γερμανών.
Η σκέψη μου, ίσως και η ελπίδα μου, είναι να αποφάσισε να ξαναφτιάξει τη ζωή του στην Αμερική, κι ας άφησε πίσω την οικογένειά του. Θα ήθελα να φαντάζομαι ότι η ιστορία του Ονίκ Κουντακτζιάν έχει ένα αίσιο τέλος μετά από τόσα δεινά που πέρασε.
«Σε αυτό το ημερολόγιο έως τις 23 Απριλίου δηλώνουν θανάτους και ο παππούς μου δεν είναι δηλωμένος ανάμεσα σε αυτούς. Αυτό που γνωρίζω είναι ότι όταν οι αμερικανικές δυνάμεις βοήθησαν στην επανένταξη, αρκετοί πήγαν στην Αμερική. Σκέφτομαι λοιπόν μήπως ο παππούς μου κατάφερε τελικά να επιβιώσει εκείνη την τελευταία εβδομάδα και να βρέθηκε σε αμερικανικό έδαφος», λέει η Χαϊγκουή, καθώς περιμένει απαντήσεις από την Υπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες στην αναζήτηση πιθανού αρχείου με το όνομά του.
«Η σκέψη μου, ίσως και η ελπίδα μου, είναι να αποφάσισε να ξαναφτιάξει τη ζωή του στην Αμερική, κι ας άφησε πίσω την οικογένειά του. Θα ήθελα να φαντάζομαι ότι η ιστορία του Ονίκ Κουντακτζιάν έχει ένα αίσιο τέλος μετά από τόσα δεινά που πέρασε».
Βίντεο: Μαρία Σιδηροπούλου
Δημοσιογραφική επιμέλεια: Βίκυ Κατεχάκη
Αρχισυνταξία: Ιωάννα Μπρατσιάκου
Αρχειακό υλικό: Χαϊγκουή Κουντακτζιάν, US Holocaust Memorial Museum, Mahn und Gedenkstätten Wöbbelin, KZ-Gedenkstätte Neuengamme
