ΠΤΥΧΕΣ

Σε όλους τους εραστές της ομορφιάς, εκείνης της ειδικής κατηγορίας που δεν πρωταγωνιστεί πια, θα μιλήσει στην ψυχή το σπίτι στη μικρή οδό Ευμορφοπούλου 5. Τις προάλλες, επιβράδυνα τον βηματισμό μου καθώς λοξοδρόμησα από αυτόν τον μικρό δρόμο του Ψυρρή, που περικλείεται από τις οδούς Ευριπίδου, Επικούρου, Σαρρή και Σαχτούρη.

Ξεφυλλίζοντας περιοδικά του 1960, πρόσεξα πόσο λαμπερά ήταν τα καινούργια κτίρια. Ελαμπαν πεντακάθαρα και αστραφτερά, έφερναν το νέο, ήταν σπόροι μιας ελπίδας. Δεν ξέρω αν μπορεί να γεννηθεί ποίηση σε ένα σπίτι απαστράπτον, αλλά δίχως αμφιβολία υπάρχει πολύς ρομαντισμός στην εικόνα του ίδιου κτιρίου μερικές δεκαετίες αργότερα.

Υπάρχουν σπίτια που στοιχειώνουν τη φαντασία, που καλούν το βλέμμα του διαβάτη να γαντζωθεί πάνω τους και να μείνει εκεί ώρα πολλή. Κάθε φορά που στέκομαι απέναντι από το ψηλό σπίτι στην Ζωοδόχου Πηγής 9, και το δικό μου βλέμμα σκαρφαλώνει στα δύο καφασωτά παράθυρα, αριστερά και δεξιά του εξώστη, αιωρείται στην πρόσοψη, εστιάζει στο κεντρικό παράθυρο του τρίτου ορόφου, κλειστό και αυτό, έρκερ τρίφατσο, προεξοχή γεωμετρημένη.

Την ερχόμενη Πέμπτη, 20 Ιουνίου, το Μουσείο Ακρόπολης έχει γενέθλια. Στα 10 χρόνια λειτουργίας του 14.500.000 επισκέπτες έχουν περάσει το κατώφλι του, το ICOM (Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων) το κατέταξε φέτος στην πρώτη πεντάδα των σημαντικότερων μουσείων του κόσμου, ό,τι στόχους έβαλε μπόρεσε να τους επιτύχει, η διαδρομή του, υπό την προεδρία του καθηγητή Δημήτρη Παντερμαλή, και μόνο στους αριθμούς να στηριχθεί κανείς, κρίνεται ως υποδειγματική.

Μια ανάσα από το Πεδίον του Αρεως, η απόληξη της Σπυρίδωνος Τρικούπη, που πλέον λέγεται Σπύρου Τρικούπη σύμφωνα με τις πινακίδες, είναι σαν μια αστική ενδοχώρα του πάρκου. Από ένα μπαλκόνι στον τρίτο όροφο μιας παλιάς πολυκατοικίας (με ρετιρέ ήδη από τον δεύτερο όροφο) έβλεπα πλαγίως το πράσινο ξέφωτο, που από εκείνη τη γωνία φαινόταν μικρό. 

Ισως να μην υπάρχει βαθύτερη αίσθηση γλυκιάς Αθήνας στα δρομάκια που γεφυρώνουν τα Εξάρχεια με τη Νεάπολη. Ας πούμε, μια που τα όρια είναι για πολλούς θολά, ότι οι μεγάλοι κάθετοι δρόμοι, Εμμανουήλ Μπενάκη, Ζωοδόχου Πηγής, Χαριλάου Τρικούπη, Μαυρομιχάλη, Ιπποκράτους και Ασκληπιού, και όλα τα ενδιάμεσα στενά συγκροτούν αυτό το θαυμαστό αθηναϊκό σώμα από τα Εξάρχεια ώς τη Νεάπολη.

Λίγες μέρες αφού είχα περπατήσει την οδό Απόλλωνος, όχι ως περαστικός αλλά ως «ανασκαφέας», βρέθηκα να περιεργάζομαι τις φωτογραφίες που είχε τραβήξει από τον ίδιο δρόμο ο Κωνσταντίνος Τρίπος (1880-1977), μερικά χρόνια πίσω, το 1938.

Μερικές φορές σκέφτομαι πώς θα ήταν να ξεναγούσα έναν παλιό Αθηναίο στη σύγχρονη Αθήνα. Να περπατούσαμε προσεκτικά και αργά, γιατί η κίνηση των οχημάτων μπορεί να τον φόβιζε, αλλά και για να του δώσω διακριτικά τον χρόνο να ρουφήξει όλες τις εικόνες που θα του ζάλιζαν τις αισθήσεις.

Από το Πολυτεχνείο, η απέναντι σειρά των σπιτιών φαντάζει σαν ένα σπάνιο κάδρο. Μια παλέτα της Αθήνας από το 1910 ώς το 1960, βαθιά χωνεμένη στους πόρους της πόλης. Σαν ατμοί από τον χρόνο, μεγαλώνουν οι σκιές των ανθρώπων. Πρόσφατα έμαθα για τον ακτινολόγο Βασίλη Χρονόπουλο, που πριν από τον πόλεμο άνοιξε το ιατρείο του εκεί, απέναντι από το Πολυτεχνείο, δεξιά του Ιταλικού Ινστιτούτου, της Casa d' Italia, όπως λέγαμε παλιά. Ενας άνθρωπος μιας ηρωικής γενιάς.

Σε μια ρωγμή του προσωπικού χρόνου, εμφανίζεται σαν οπτασία το παλιό σινεμά. Στην πλατεία Αμερικής, το «Αττικα», μυθική αίθουσα ονείρων, έχει αφήσει το σκάμμα του. Σαν ρήγμα μιας δόνησης ή σαν πληγή ενός αστικού λατομείου, το «Αττικα» επιζεί ως αέρας.

Καθώς παρατηρούσα ορισμένες, ομολογουμένως, πολύ ενδιαφέρουσες πολυκατοικίες της δεκαετίας του ’60, πίσω από τον ναό του Προφήτη Ηλία στην Υμηττού, σκεφτόμουν τι συνέβαινε εκείνα τα χρόνια σε διάφορες συνοικίες της Αθήνας.

Υπάρχουν εκείνες οι στιγμές που οι εκλάμψεις της τσαρουχικής Αθήνας σε αιφνιδιάζουν. Σκέφτομαι συχνά πως εκείνος ο ολόκληρος κόσμος που μας κληροδότησε ο Γιάννης Τσαρούχης, μέσα από τους νευρώνες της Αθήνας, ανάμεσα σε σκιές και ημίφωτα, με εκείνο το χοντροκόκκινο και το λουλακί, που έβαφε θριγκούς και μετόπες, επιζεί περισσότερο στη φαντασία. Ωστόσο, υπάρχουν τα σημεία συνάντησης, οι αφανείς σκιές.