ΠΤΥΧΕΣ

Περπατάς βυθισμένος στις σκέψεις σου και το χάσμα από μια κατεδάφιση προβάλλεται αίφνης σαν κρατήρας. Ημουν στην οδό Κουμουνδούρου και βάδιζα προς την Πειραιώς, με τα ίχνη όσων είχα ήδη προσπεράσει να σχηματίζουν χάρτη στο μυαλό μου. 

Στα στενά της παλιάς συνοικίας Κυνοσάργους, στα όρια με τον Νέο Κόσμο, η περιπλάνηση τυλίγεται συχνά από έναν αέρα απόκοσμο. Ιδίως αν είναι αργία και τα σπίτια μοιάζουν βουβά σαν από καιρό, εκτός κι αν είναι νύχτα, οπότε όλα χλωμιάζουν στο κίτρινο φως των δρόμων με τις μεγάλες σκιές.

Δεν υπάρχει πιο αθηναϊκή διεύθυνση από ένα δρόμο της Πλάκας. Διαγωνίως απέναντι από τον ναό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στην οδό Κυδαθηναίων, αν κοιτάξει κανείς αριστερά, προς την οδό Νίκης, θα δει το μεσοπολεμικό αρχοντικό Σεφεριάδη στον αριθμό 9. 

Στέκομαι στην πλατεία Κλαυθμώνος και έχω μόλις αφήσει πίσω μου το εκκλησάκι των Αγίων Θεοδώρων. Στα δεξιά είναι το Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών, αριστερά είναι η οδός Δραγατσανίου, όπου βρισκόταν έως το 1936 ένα από τα ευγενέστερα νεοκλασικά κτίρια της Αθήνας: η οικία Αμβροσίου Ράλλη, μετέπειτα βρετανική πρεσβεία, έργο του Σταμάτη Κλεάνθη.

Σαν ένας μίσχος που ρουφάει το φως, το σπίτι της οδού Προύσης αναπνέει τον αέρα μιας ιδιαίτερης Αθήνας. Εχει εκείνο το χρώμα, του λερωμένου λευκού, με τόνους αστικής «ζάχαρης» που θολώνουν τη λαμπρότητά του. Συνδυάζεται με εκείνο το σκιασμένο θαλασσί που βλέπει κανείς στα παραθυρόφυλλα και στην εξώθυρα τη στεφανωμένη από μαύρη, μαντεμένια γιρλάντα.

Συνάντησα έναν κύριο, στην οδό Αλκαμένους, την ώρα που ήμουν πλήρως απορροφημένος από όσα ήθελα να φωτογραφίσω. Δεν είχε πολλούς διαβάτες εκείνη την ώρα, είχα προσπεράσει πολλούς, οι περισσότεροι μετανάστες.

Από το άνοιγμα μιας εγκαταλελειμμένης ισόγειας κατοικίας, σε έναν από τους δρόμους στον Λόφο Σκουζέ, είχα μπροστά μου ένα θέαμα που θα μπορούσε να είναι εικαστική εγκατάσταση. Μισάνοιχτες οι πόρτες, έκρυβαν μυστικά, ένα σκουπόξυλο έγερνε σε έναν ξεφλουδισμένο γαλάζιο τοίχο, η πέτρινη σκάλα ανέβαινε ανάμεσα σε βεραμάν μπορντούρες και, δεξιά, σε ένα πορτ μαντό κρέμονταν μερικά πουκάμισα και πανωφόρια.

Γωνία Φιλαρέτου και Λασκαρίδου, στην Καλλιθέα, εκεί όπου υπήρχε η γέννηση του «προαστίου» στα τέλη του 19ου αιώνα, προσπαθώ να φανταστώ τα μποστάνια και τους αγρούς, τα κριθάρια και τις παπαρούνες μιας άλλης εποχής. 

Πόσες φορές δεν έχει τύχει εκεί που ολοκληρώνεις έναν ανιχνευτικό περίπατο και εκεί που έχεις αρχίσει να υποστέλλεις τη σημαία του ενθουσιασμού με εκείνη την ικανοποίηση που σου έχουν δώσει όσα έχεις εντοπίσει, να πέφτεις σε ένα ωραίο και αναπάντεχο εύρημα…

Είναι βαρύ και παλιομοδίτικο. Ενα μακρύ θρησκευτικό ποίημα-βιβλίο σε τέσσερα μέρη, για τον πειρασμό του Ιησού από τον Σατανά στην έρημο, γραμμένο τον 17ο αιώνα από έναν πουριτανό Αγγλο ποιητή. Κάθε λίγες λέξεις υπάρχει αναφορά σε κάποιο ιερό κείμενο, στα Ευαγγέλια, στους Ψαλμούς, ενώ προϋποθέτει και βαθιά γνώση της κλασικής ελληνικής και ρωμαϊκής γραμματείας.

Από το πρωί, εκείνη την ημέρα, είχα πει ότι θα περπατήσω στα στενά του Φιλοπάππου. Ηταν μια παρόρμηση που εκφράστηκε περισσότερο από την έλλειψη του άστεως, από την επιθυμία για εκείνη τη γλυκύτητα που έχει αυτή η γειτονιά της Αθήνας, εκεί που το Κουκάκι γλιστράει στου Φιλοπάππου και που, αν έχεις δύναμη να προχωρήσεις, θα φτάσεις ώς τα Πετράλωνα.

Η ερωτική επιθυμία, ο θάνατος, η αγάπη, στην πιο ιδεατή και απόλυτη έκφανσή της, και πάνω απ’ όλα η μητρική μορφή, προεξάρχουν στην πεζογραφία του Κορτώ. Ολα του τα βιβλία είναι παραλλαγές αυτών των σταθερών μοτίβων.