ΚΡΙΤΙΚΗ

Τo συμφωνικό ποίημα «Τάδε έφη Ζαρατούστρα» του Ρίχαρντ Στράους και η 3η Συμφωνία του Μάλερ ολοκληρώθηκαν την ίδια χρονιά, το 1896. Ενα δεύτερο, πιο ουσιαστικό κοινό στοιχείο είναι ότι και τα δύο έργα αντλούν έμπνευση από τη φιλοσοφική νουβέλα «Τάδε έφη Ζαρατούστρα» του Νίτσε.

Να φανταστούν τη ζωή τους σε ένα διαφορετικό τοπίο. Γι’ αυτό παλεύουν οι ήρωες της Αθανασίας Δρακοπούλου. Θέλουν να διαρρήξουν τις συντεταγμένες της ύπαρξής τους και να διαφύγουν κάπου αλλού, όπου θα ξαναγίνουν άλλοι. «Προβληματικά» παιδιά βιώνουν μια προσομοίωση κοινωνικής πρόνοιας, σε ένα εντευκτήριο που τους γλιτώνει παροδικά από την ανεστιότητα.

Ασφαλής και αναμενόμενη επιλογή, το «Ορατόριο των Χριστουγέννων» του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ πέτυχε τον στόχο του και γέμισε την πρώην αίθουσα «Φίλων της Μουσικής» στις 21 Δεκεμβρίου. Κατά τη συγκεκριμένη βραδιά, βέβαια, παρουσιάστηκαν μονάχα οι πρώτες τρεις από τις συνολικά έξι καντάτες.

Εξαιτίας μιας περίεργης διένεξης μέσα σε ασανσέρ, δύο άνδρες καταλήγουν σοβαρά τραυματισμένοι. Εκείνος που έφερε τα περισσότερα τραύματα υποστήριζε πως «η κόλαση είναι οι άλλοι», ενώ ο άλλος πίστευε πως «η κόλαση είναι ο εαυτός μας».

Την εποχή που ο Πολωνός Βίτολντ Γκομπρόβιτς έγραψε την «Υβόννη, πριγκίπισσα της Βουργουνδίας» (1937-8) δεν είχε αναπτυχθεί εκτενώς και επαρκώς η έννοια της ετερότητας – γι’ αυτό και παλαιότερα το ενδιαφέρον για το έργο περιοριζόταν στα υπερρεαλιστικά στοιχεία της δραματουργίας ή και στον τρόπο που ο σπουδαίος συγγραφέας χρησιμοποίησε γνωστά είδη για να μιλήσει για μία βασική και πολυεπίπεδη έννοια της σκέψης του, τη Μορφή.

Πράγματα που μας φαίνονται αυτονόητα σήμερα, όπως το να γράφουν οι γυναίκες λογοτεχνία, στις αρχές του 20ού αι. ήταν ακόμη ζητήματα προς διερεύνηση και διεκδίκηση.

Καμία ρουτίνα, μόνο απόλαυση στις 25 Νοεμβρίου στην πρώην αίθουσα «Φίλων της Μουσικής»: ένα από τα διασημότερα μουσικά σύνολα της σοβιετικής εποχής, η Κρατική Ακαδημαϊκή Συμφωνική Ορχήστρα που σχετικά πρόσφατα πήρε το όνομα του Γεβγκένι Σβετλάνοφ, του μακροβιότερου μουσικού της διευθυντή, ερμήνευσε έργα Τσαϊκόφσκι.

Ενα ουρανοκατέβατο πτώμα, που σωριάζεται στην ταράτσα της πολυκατοικίας, διαλύει τον έγγαμο βίο ενός ζευγαριού που μόλις έχει μεταναστεύσει στην Πολωνία.

Ο Θωμάς Μοσχόπουλος δεν επέλεξε τυχαία να παρουσιάσει φέτος στο θέατρο Πόρτα το «Τop Girls» (1982), ένα από τα καλύτερα έργα της Κάριλ Τσέρτσιλ (γενν. 1938). Ανησυχεί, όπως και πολλοί άλλοι μετριοπαθείς, δημοκρατικοί πολίτες για τις υπερβολές και τις παρεκτροπές των οπαδών της πολιτικής ορθότητας, που στο όνομα των μειονοτήτων, των αδυνάμων, των «διαφορετικών», δικαιολογούν φαινόμενα μισαλλοδοξίας, έλλειψης ανεκτικότητας (έναντι των μη ανεκτικών…), ποινικοποίησης φυσικών ανθρώπινων αντιδράσεων.

Δύο από τις δημοφιλέστερες Συμφωνίες του Μπετόβεν, την «Ποιμενική» και την «Εβδόμη», διηύθυνε ο Γιώργος Πέτρου στην αίθουσα Σταύρος Νιάρχος στις 4 Νοεμβρίου. Σύμφωνα με το μονόφυλλο πρόγραμμα, η ορχήστρα που ακούστηκε δεν ήταν οι «Μουσικοί της Καμεράτας» όπως έχουμε συνηθίσει τα τελευταία χρόνια, αλλά η ίδια η «Καμεράτα – Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής», έστω κι αν από τους περίπου σαράντα μουσικούς επί σκηνής οι μόλις οκτώ προέρχονταν από την ορχήστρα με το συγκεκριμένο όνομα.

Η διηγηματογραφική συλλογή του Δημήτρη Πετσετίδη (1940-2017) πρέπει να είναι ένα από τα τελευταία έργα Ελλήνων πεζογράφων που υπήρξαν (έστω και σε παιδική ηλικία) μάρτυρες της απαίσιας βίας των Γερμανών στην Κατοχή και των συγκρούσεων του ελληνικού εμφυλίου.

Οταν ο Λευτέρης Βογιατζής ανέβασε το 1991, πρώτη φορά στη χώρα μας, έργο του Τόμας Μπέρνχαρντ –το «Ρίτερ, Ντένε, Φος» (1984)–, φρόντισε την παράσταση να συνοδεύει ένα βιβλίο/πρόγραμμα που ακόμη και σήμερα εντυπωσιάζει με την ποιότητα του περιεχομένου του (επιμέλεια Ειρήνης Λεβίδη).