ΜΕΣΑ ΣΕ ΔΑΣΗ, σε σπηλιές, σε παλιά πέτρινα σπίτια που λέγεται πως έκρυψαν κάποτε λίρες, ομάδες χρυσοθήρων σαρώνουν το ελληνικό τοπίο με ανιχνευτές μετάλλων. Κάποτε ήταν ελάχιστοι, οι περισσότεροι γνωστοί μεταξύ τους. Τώρα, είναι χιλιάδες. Και όσο η τιμή του χρυσού σκαρφαλώνει σε νέα ύψη, τόσο η κοινότητά τους μεγαλώνει.
Από περίπου 1.450 € ανά ουγγιά (περίπου 31 γραμμάρια) στις αρχές του 2020, η τιμή του χρυσού εκτινάχθηκε σε ιστορικά υψηλά, φτάνοντας κοντά στα 4.000 € τον Οκτώβριο του 2025. Για έναν ερασιτέχνη χρυσοθήρα, αυτό σημαίνει ότι, αν βρει μία με δύο χρυσές αγγλικές λίρες, έχει κάνει απόσβεση τον ανιχνευτή του. Αν βρει έναν τενεκέ, όπως ονειρεύονται άλλωστε οι περισσότεροι, η ζωή του αλλάζει.
Ο Γιώργος Πολατίδης που εμπορεύεται ανιχνευτές μετάλλων επιβεβαιώνει στην «Κ» πως τον τελευταίο 1,5 χρόνο το ενδιαφέρον του κόσμου έχει αυξηθεί θεαματικά. «Δεν έρχονται μόνο μεσήλικες άνδρες, όπως παλιά. Στην πλειονότητά τους πλέον είναι 30άρηδες, πολλές φορές φίλοι μεταξύ τους, αλλά και πολλές γυναίκες. Δεν υπάρχει συγκεκριμένο κοινωνικό προφίλ: ελεύθεροι επαγγελματίες, παπάδες, αγρότες, αστυνομικοί, όλα τα επαγγέλματα, από όλες τις πόλεις της Ελλάδας. Και όλοι τους έχουν ακούσει κάποια ιστορία. Αυτές οι ιστορίες είναι ο κοινός τους παρονομαστής».
Πίσω από κάθε ανιχνευτή μετάλλων που χτυπάει σε ένα χωράφι ή σε μια πλαγιά, υπάρχει κάποιος που ελπίζει πως θα αλλάξει τη ζωή του.
Οι πιο πολλοί ξεκινούν από ένα οικογενειακό αφήγημα – ένας παππούς που είχε λίρες, ένα σπίτι που ανήκε σε πλούσιο, μια παλιά πηγή, ένας νερόμυλος με «σημάδια». Οι ιστορίες αυτές κυκλοφορούν από στόμα σε στόμα εδώ και δεκαετίες. Τώρα, όμως, σχηματοποιούνται και αποθηκεύονται στα κινητά τους μέσα από νέα εργαλεία: Google Maps, YouTube, ομάδες στο Facebook. «Οι περισσότεροι θέλουν να πιστέψουν πως υπάρχουν τεράστιοι θησαυροί: οι λίρες του Αλή Πασά, χρυσά που άφησαν πίσω τους οι Βούλγαροι, κρυμμένα αντικείμενα από τη βυζαντινή εποχή. Στην πραγματικότητα, ο χρυσός δεν βρίσκεται έτσι. Δεν θα βρεις ένα βουνό χρυσό. Μπορείς όμως να βρεις κόκκους», σχολιάζει ο κύριος Πολατίδης.
ΕΝΑ ΧΟΜΠΙ ΠΟΥ ΔΙΝΕΙ ΕΛΠΙΔΑ
Η φαντασία βέβαια δεν δουλεύει με ορθολογισμό. Το όνειρο των περισσοτέρων μπορεί να μην περιλαμβάνει ένα βουνό χρυσού, σίγουρα όμως περιλαμβάνει έναν ξέχειλο τενεκέ με λίρες. Πίσω από κάθε ανιχνευτή μετάλλων που χτυπάει σε ένα χωράφι ή σε μια πλαγιά, υπάρχει κάποιος που ελπίζει πως θα αλλάξει τη ζωή του.
Στην πραγματικότητα, λίγοι βρίσκουν χρυσό. Οι περισσότεροι βρίσκουν κάτι άλλο: μια κοινότητα, ένα χόμπι, μια ελπίδα πως κάτι μπορεί να αλλάξει. Η Βάσω ασχολείται με τη χρυσοθηρία εδώ και τέσσερα χρόνια. Η ίδια δηλώνει πως δεν ψάχνει για θησαυρούς, ή τουλάχιστον δεν είναι αυτή η μοναδική της κινητήριος δύναμη. Οπως λέει, την ελκύει το ενδεχόμενο της ανακάλυψης και η επαφή με τη φύση.
Το τελευταίο διάστημα δεχόμαστε διαρκώς αιτήματα από νέα μέλη. Το βλέπω και εγώ ότι μαζί με την τιμή του χρυσού εκτοξεύτηκε και η φαντασία του κόσμου. Είναι άνθρωποι, συνήθως από 30 και πάνω, που ψάχνουν να βρουν έναν τρόπο για να φτιάξουν τις ζωές τους.
«Φυσικά και το ενδεχόμενο ενός κρυμμένου θησαυρού είναι πάντα μέσα στο μυαλό μου. Δεν είναι όμως αυτό το μοναδικό μου κίνητρο. Μου αρέσει να βρίσκομαι μέσα στη φύση και να ψάχνω για χαμένα σημάδια. Με γοητεύει η διαδικασία της έρευνας και της εξερεύνησης». Η ίδια έχει φτιάξει μια ομάδα στο Facebook με περισσότερα από 2.000 μέλη. Ανταλλάσσουν συμβουλές, οργανώνουν εξορμήσεις, προτείνουν μηχανήματα. «Το τελευταίο διάστημα δεχόμαστε διαρκώς αιτήματα από νέα μέλη. Το βλέπω και εγώ ότι μαζί με την τιμή του χρυσού εκτοξεύτηκε και η φαντασία του κόσμου. Είναι άνθρωποι, συνήθως από 30 και πάνω, που ψάχνουν να βρουν έναν τρόπο για να φτιάξουν τις ζωές τους. Οι συνθήκες μάς οδηγούν να έχουμε ένα όνειρο. Κάτι που να σου δίνει ελπίδα. Και αυτό το χόμπι σ’ το δίνει».
 |
 |
ΧΡΥΣΟΘΗΡΕΣ ΝΕΑΣ ΓΕΝΙΑΣ
Σύμφωνα με τη Βάσω, οι χρυσοθήρες της νέας γενιάς δεν εμπιστεύονται τόσο εύκολα όσο οι παλιότεροι. Γνωρίζουν πως κυκλοφορούν ψεύτικοι χάρτες και αναζητούν πιο χειροπιαστά στοιχεία προκειμένου να ξεκινήσουν μια μεγάλη εξόρμηση. «Ιστορίες λέγονται πάρα πολλές, ελάχιστες αληθεύουν, αυτό το γνωρίζουμε πολύ καλά. Στο πίσω μέρος του μυαλού σου όμως πάντα παραμονεύει η ελπίδα. Επίσης, αν έχεις ενδείξεις πως σε κάποιο σημείο υπάρχει ένας θησαυρός δεν θα το πεις, παρά μόνο σε πολύ δικούς σου ανθρώπους. Εμείς είμαστε τρεις τέσσερις φίλοι πολύ κοντινοί που θα πάμε μαζί για συντονισμένη εξόρμηση».
Μέσα από μια εκπομπή στο YouTube, ο Δημήτρης άκουσε μια ιστορία για έναν «σημαντικό» θησαυρό. Οι εικόνες ήταν θολές, τα στοιχεία ασαφή. Κι όμως, κάτι σκίρτησε μέσα του.
Ο Δημήτρης είναι 35 ετών και ξεκίνησε τη χρυσοθηρία πριν από λίγους μήνες. Δεν είχε καμία σχέση με το αντικείμενο, ούτε είχε ακούσει οικογενειακές ιστορίες, ούτε κάποιον φίλο στον χώρο. Δεν μεγάλωσε με αφηγήσεις για λίρες θαμμένες από τον παππού ή θησαυρούς που δεν πρόλαβαν να ξεθάψουν. Αλλά κάποια στιγμή, μέσα από μια εκπομπή στο YouTube, άκουσε μια ιστορία για έναν «σημαντικό» θησαυρό. Οι εικόνες ήταν θολές, τα στοιχεία ασαφή. Κι όμως, κάτι σκίρτησε μέσα του.
Αν βρω κάτι, μπορεί να είναι η διαφορά ανάμεσα στο “τα βγάζω δεν τα βγάζω” και στο “πάμε διακοπές”.
«Δεν το βλέπω σαν τζόγο, αλλά σαν ευκαιρία», λέει σήμερα. «Περνάμε δύσκολα όλοι. Αν έχεις λίγη φαντασία, λίγη υπομονή και έναν καλό ανιχνευτή, ποτέ δεν ξέρεις». Δεν περιμένει να βρει έναν ολόκληρο θησαυρό. Αλλά ένα νόμισμα, ένα σημάδι, μια στιγμή επιβεβαίωσης είναι αρκετή. «Αν βρω κάτι, μπορεί να είναι η διαφορά ανάμεσα στο “τα βγάζω δεν τα βγάζω” και στο “πάμε διακοπές”». Συμφωνεί με τη Βάσω πως πιο πολύ τον ενδιαφέρει η διαδικασία της εξόρμησης. Το να βγει από την πόλη, να βρεθεί με άλλους σε ένα βουνό ή σε μια παλιά αυλή, να ακούσει τις ιστορίες που λένε οι μεγαλύτεροι. Να γίνει, έστω και για λίγες ώρες, κάποιος άλλος: εξερευνητής, κυνηγός, ερευνητής. «Είναι και λίγο σαν ψυχοθεραπεία. Αντί να πνίγεσαι στο άγχος, πιάνεις έναν ανιχνευτή και βγαίνεις στη φύση. Μπορεί να μη βρεις τίποτα. Αλλά δεν έχεις μείνει στάσιμος, έχεις ψάξει».
ΣΤΑ ΟΡΙΑ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ
Το αυξανόμενο ενδιαφέρον για «κυνήγι θησαυρού» όμως φαίνεται να έχει προκαλέσει έξαρση και στις παράνομες ανασκαφές. Η άφιξη των χρυσοθήρων, συχνά με φτυάρια, ανιχνευτές και ιστορίες για θαμμένα νομίσματα, είναι ικανή να δημιουργήσει εντάσεις στις τοπικές κοινωνίες. Και σε κάποιες περιπτώσεις, όχι άδικα. Στη Θεσσαλονίκη, επτά άτομα συνελήφθησαν τον Ιανουάριο του 2024 να σκάβουν χωρίς άδεια, βασισμένα σε φήμες για θαμμένο θησαυρό. Παρόμοια περιστατικά έχουν καταγραφεί σε Σέρρες και Ηπειρο, ακόμη και μέσα σε προστατευόμενες περιοχές.
Το πιο σοβαρό περιστατικό των τελευταίων μηνών σημειώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2025 σε σπηλιά κοντά στη Λάρισα, όταν ένας 53χρονος έχασε τη ζωή του μέσα σε αυτοσχέδιο τούνελ, σε περιοχή όπου φημολογείται ότι έχουν θαφτεί λίρες.
Η πολιτεία παρακολουθεί το φαινόμενο και από το 2024 έχει ενισχύσει το θεσμικό πλαίσιο. Πλέον ένας ερασιτέχνης που θέλει νόμιμα να σκάψει πρέπει να βγάλει τρεις άδειες: άδεια κατοχής ανιχνευτή, άδεια ερευνών και άδεια ανασκαφής, ενώ, για να είναι νόμιμη η ανασκαφή, πρέπει να παρίσταται αρχαιολόγος, εισαγγελέας και εφοριακός. Το ρίσκο ωστόσο δεν είναι μόνο νομικό. Το πιο σοβαρό περιστατικό των τελευταίων μηνών σημειώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2025 σε σπηλιά κοντά στη Λάρισα, όταν ένας 53χρονος έχασε τη ζωή του μέσα σε αυτοσχέδιο τούνελ, σε περιοχή όπου φημολογείται ότι έχουν θαφτεί λίρες. Οι διασώστες της ΕΜΑΚ τον ανέσυραν χωρίς τις αισθήσεις του και λίγο αργότερα υπέκυψε. Οι Αρχές έκαναν λόγο για παράνομη ανασκαφή, με «σαφή στοιχεία» χρυσοθηρίας.
Οσο η φαντασία συναντά την ανάγκη, η αναζήτηση συνεχίζεται. Νόμιμα ή όχι, ρεαλιστικά ή μη, για κάποιους είναι ελπίδα, για άλλους μια μορφή φυγής. Το μόνο βέβαιο είναι ότι πίσω από κάθε ανιχνευτή υπάρχει μια ιστορία. Και κάποιος που έχει ανάγκη να την πιστέψει.
