«Φοβόμαστε πλέον να κάνουμε τα αυτονόητα, να κορνάρουμε όταν παρκάρουν στη στάση του λεωφορείου. Εκεί έξω καθημερινά είναι ένας πόλεμος», μεταφέρει στην «Κ» ο 50χρονος οδηγός του τρόλεϊ Ακίνδυνος Κανιαμός, καθώς περιγράφει τις στιγμές τρόμου που έζησε πριν από τρεις εβδομάδες στον Πειραιά, όταν εκτελούσε το δρομολόγιο της γραμμής 16.
Οι επιθέσεις εναντίον οδηγών έχουν γίνει, σύμφωνα και με πηγές των ΟΣΥ, όλο και πιο συχνές τα τελευταία 2-3 χρόνια. Ετσι, το επιχειρησιακό σχέδιο «Αριάδνη», που ξεκίνησε δειλά το 2021 για την «περιπολία» του μετρό και του ΗΣΑΠ με σκοπό τη μείωση της παραβατικότητας, επεκτάθηκε στις αρχές του 2025 στον προαστιακό και στα αστικά λεωφορεία.
«Πλέον ο κόσμος εύκολα τσακώνεται», διαπιστώνει ο Ακίνδυνος Κανιαμός, ο οποίος μετά τον ξυλοδαρμό του σκέφτεται σοβαρά να αλλάξει ειδικότητα έπειτα από 32 χρόνια στο επάγγελμα.
«Πλέον ο κόσμος εύκολα τσακώνεται, φανταστείτε ότι μου έχουν πετάξει μέχρι και πτυσσόμενο τραπεζάκι», εξηγεί ο κ. Κανιαμός, καθώς ανακαλεί στη μνήμη του επικίνδυνα περιστατικά. Το πρόσφατο με πρωταγωνιστή τον ίδιο συνέβη, σύμφωνα με όσα υποστηρίζει, γύρω στις 13.50 στη στάση «Παναγίτσα», όταν σταθμευμένο όχημα εμπόδισε τη δυνατότητα επιβίβασης και αποβίβασης. Καθώς κόρναρε προκειμένου να έρθει ο οδηγός να πάρει το όχημα, εμφανίστηκε από ένα μαγαζί ένας άνδρας, ο οποίος του έριξε μπουνιά στον λαιμό.
«Μου είπε πάρ’ το και φύγε», βρίζοντάς τον· του απαντώ «πώς μιλάς έτσι; Και μου λέει “μπορώ και χειρότερα”. Αμέσως μετά, “ένας άλλος μού ρίχνει δύο γροθιές στο κεφάλι”. Ετσι, για 48 ώρες κατέληξε να φοράει κολάρο, ενώ, όπως λέει, για το επόμενο διάστημα μεταφέρθηκε σε άλλο δρομολόγιο. «Αντιμετωπίζουμε περιστατικά σχεδόν καθημερινά», τονίζει. Κάποια από αυτά δεν γνωστοποιούνται. «Είμαι 50 χρόνων και 32 χρόνια επαγγελματίας οδηγός, πραγματικά έχω σκεφτεί σοβαρά, άμα τα καταφέρω, να αλλάξω ειδικότητα. Να πάω π.χ. ελιγμοδηγός». Ο ξυλοδαρμός του κ. Κανιαμού δεν είναι το μοναδικό περιστατικό το τελευταίο διάστημα. Στις 25 Σεπτεμβρίου, έγινε γνωστό ότι επιβάτης στο δρομολόγιο 500 στα Πατήσια χτύπησε τον οδηγό σπάζοντάς του τη γνάθο.
«Επιθέσεις κατά των οδηγών γίνονταν και στο παρελθόν, αλλά πλέον το φαινόμενο έχει ενταθεί. Παλαιότερα, πετούσαν πέτρες στα λεωφορεία, αυτά δεν θα εκλείψουν. Ομως, στην περίπτωση του ξυλοδαρμού οδηγού στη γραμμή 500, ο δράστης χωρίς να προηγηθεί κάτι, του έριξε μπουνιά», υποστηρίζει στην «Κ» ο Μάκης Παναγόπουλος, οδηγός των ΟΣΥ, ο οποίος μέχρι στιγμής έχει βρεθεί αντιμέτωπος κατά καιρούς με φραστικές επιθέσεις.
«Είμαστε εύκολος στόχος και το επάγγελμα δεν είναι εύκολο. Εκτός από τον κόσμο που έχεις να διαχειριστείς, υπάρχει η κίνηση, το κυκλοφοριακό, αλλά και το σοβαρό πρόβλημα της κατάληψης των λεωφορειολωρίδων από τα Ι.Χ.». Ο ίδιος επισημαίνει πως οι οδηγοί χρειάζονται καμπίνα που να τους απομονώνει από το επιβατικό κοινό, κάτι που βέβαια υπάρχει στα καινούργια λεωφορεία, τα οποία αντικαθιστούν παλαιότερα.
«Στη γραμμή 706, όπου εκτελώ δρομολόγιο σήμερα, υπάρχει ένα μικρό υποτυπώδες τζαμάκι. Σε άλλα δεν υπάρχει καθόλου. Θα έπρεπε όμως να έχει προβλεφθεί μια κατασκευή πλήρους προστασίας και στα παλαιότερα οχήματα», υπογραμμίζει.
Κατά τον Στέλιο Ινεπέκογλου, πρόεδρο της ένωσης εργαζομένων ΟΣΥ-ΗΛΠΑΠ, το μεγαλύτερο πρόβλημα εντοπίζεται σε περιοχές της Δυτικής Αθήνας, όπως σε Λιόσια, Μενίδι, Καματερό, με το φαινόμενο να έχει ενταθεί ήδη από τα χρόνια των μνημονίων.
Στα τρόλεϊ, όπως υπογραμμίζει, οι οδηγοί είναι εκτεθειμένοι. «Εχουμε ζητήσει στα τρόλεϊ να απομονωθεί ο οδηγός από το επιβατικό κοινό, κάτι που εφαρμόστηκε προσωρινά μέσα στην πανδημία. Ο οδηγός τότε εργαζόταν χωρίς ψυχολογική φόρτιση, ενώ είχαν μειωθεί οι προπηλακισμοί και οι επιθέσεις», εξηγεί στην «Κ».
Πρόγραμμα εκπαίδευσης
Στον μακρύ κατάλογο των περιστατικών προστέθηκε και εκείνο που σημειώθηκε πριν από μία εβδομάδα στο λεωφορείο 719 στο Ιλιον. Οδηγός και νεαρός επιβάτης συνεπλάκησαν με αποτέλεσμα, σύμφωνα με όσα έκανε γνωστά ο οδηγός, ο νεαρός να του σπάσει τα γυαλιά και ένα δόντι. Εξαιτίας του γεγονότος ότι ο εμπλεκόμενος ήταν ανήλικος, όμως, εξετάζεται η πιθανότητα να τεθεί ο οδηγός σε διαθεσιμότητα.
Πάντως, όπως αναφέρουν από την εταιρεία, πρόκειται να ξεκινήσει πρόγραμμα εκπαίδευσης της συμπεριφοράς των οδηγών των ΟΣΥ ενώ έρχονται και μαθήματα αυτοάμυνας. Ανάμεσα στους περίπου 3.500 οδηγούς, υπάρχουν και εκείνοι, σύμφωνα και με μαρτυρίες επιβατών, που δεν επιδεικνύουν τον δέοντα επαγγελματισμό, ούτε καν τη στοιχειώδη ευγένεια να απαντήσουν στις ερωτήσεις τους. «Χρειάζεται μια ολιστική προσέγγιση από την πολιτεία. Ελεγχος της λεωφορειολωρίδας, ενίσχυση της αστυνομίας, καμπίνα για τον οδηγό και σεμινάρια διαχείρισης θυμού για όσους πιάνουν τιμόνι. Το φωνάζω χρόνια», λέει ο κ. Ινεπέκογλου.
Τα περιστατικά τρόμου που βιώνουν κατά καιρούς στον δρόμο οι οδηγοί έρχονται και σε μια περίοδο όπου οι αστικές συγκοινωνίες πλήττονται από την έλλειψη οδηγών. Η δυσκολία να επανδρώσουν τα λεωφορεία, μεταφράζεται σε ταλαιπωρία για τους επιβάτες, που συχνά βλέπουν τα δρομολόγιά τους να περιορίζονται ή να καθυστερούν.
Κύκλοι από την πλευρά του υπουργείου Μεταφορών εκτιμούν πως λείπουν περίπου 450 οδηγοί προκειμένου να εκτελείται στο 100% το συγκοινωνιακό έργο. Εάν και πρόκειται για πανευρωπαϊκό φαινόμενο, οι ελλείψεις οδηγών στην Ελλάδα είναι συνέπεια πολλών παραγόντων. Τα προηγούμενα χρόνια, οι αστικές συγκοινωνίες ήρθαν αντιμέτωπες με συνταξιοδοτήσεις, μετατάξεις, αλλά και «πάγωμα» προσλήψεων. Κατά τη διάρκεια της κρίσης, μέχρι και το 2021, ουσιαστικά δεν είχαν γίνει προσλήψεις, ενώ πλέον η εταιρεία έρχεται αντιμέτωπη και με αποχωρήσεις εργαζομένων λόγω συνταξιοδότησης. Υπολογίζεται ότι αποχωρούν περίπου 150 άτομα κάθε χρόνο, εκ των οποίων οι περισσότεροι οδηγοί.
Παράλληλα, υπάρχει και αριθμός οδηγών που είναι εκτός υπηρεσίας με χαρτί γιατρού, διότι η αρμόδια δευτεροβάθμια υγειονομική επιτροπή του υπουργείου Μεταφορών που εξετάζει την ικανότητα οδήγησης έχει ατονήσει. Τελευταία, πάντως, έχουν γίνει επανειλημμένως προκηρύξεις για οδηγούς, ενώ σύντομα θα επαναπροκηρυχθούν όσες θέσεις δεν έχουν καλυφθεί τόσο σε οδηγούς όσο και σε τεχνίτες. Υπολογίζεται πως ιδανικά οι ΟΣΥ έχουν ανάγκη να προσλάβουν περίπου 600 οδηγούς.
Μεγάλη πρόκληση ωστόσο πέραν της εξεύρεσης οδηγών είναι και η παραμονή τους στις αστικές συγκοινωνίες. Για αρκετούς νεοπροσληφθέντες αποτρεπτικά δρα η μη αναγνώριση της προϋπηρεσίας τους στον ιδιωτικό τομέα, με αποτέλεσμα τελικά να υποβάλλουν οικειοθελή παραίτηση και να αποχωρούν. Ετσι, πληροφορίες αναφέρουν ότι στο τραπέζι βρίσκονται μέτρα για να γίνει το επάγγελμα πιο ελκυστικό. Δεν αποκλείεται, κατά πληροφορίες, να αξιοποιηθεί η δυνατότητα που δίνει ο νόμος, ώστε ανάλογα με την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων (ποσοτικοί και ποιοτικοί) το προσωπικό να λαμβάνει «μπόνους».
Περιπολίες
Σε περίπου 91.610 ελέγχους στα μέσα μεταφοράς, 1.539 προσαγωγές, καθώς και 1.536 συλλήψεις, μεταξύ άλλων για κλοπές, ληστείες, φθορές, γκράφιτι και παραβάσεις που αφορούν ναρκωτικά, όπλα και παράνομη διαμονή στη χώρα, προχώρησαν το 8μηνο του 2025 οι αστυνομικοί του σχεδίου «Αριάδνη». Μόνο στις 16 Σεπτεμβρίου, σε στάση λεωφορείων στα Κάτω Πατήσια έγινε σύλληψη Ελληνα για παράβαση της νομοθεσίας για τα όπλα, αφού στην κατοχή του βρέθηκαν και κατασχέθηκαν τσεκούρι και μαχαίρι. Την ίδια ημέρα στον σταθμό Πανόρμου, συνελήφθη αλλοδαπός, ο οποίος μαζί με συνεργούς του προσέγγισε ζευγάρι τουριστών προκαλώντας τεχνητό συνωστισμό. Επειτα, αφαίρεσε από την κατοχή τους χρηματικό ποσό.
Σύμφωνα με πληροφορίες, πρόκειται για περίπου 240 αστυνομικούς, ενστόλους και με πολιτικά, που επιβιβάζονται στα μέσα μεταφοράς. «Το σχέδιο “Αριάδνη” ξεκίνησε στα λεωφορεία πιλοτικά με σκοπό να εξελιχθεί και να καθιερωθεί σε συγκοινωνιακή αστυνομία», αναφέρει στην «Κ» η διοίκηση των ΟΣΥ. Ειδικά στα λεωφορεία και τρόλεϊ, οι αστυνομικοί έχουν παρουσία σε περίπου 20 γραμμές, που εναλλάσσονται, δραστηριότητα που αναμένεται να ενισχυθεί. Επιχειρούν κυρίως σε περιοχές στη Δυτική Αττική. «Πρόκειται για 100 αστυνομικούς, αλλά και ένα κέντρο επιχειρήσεων στο αμαξοστάσιό μας στην Πέτρου Ράλλη». Σύμφωνα με τους συγκοινωνιακούς φορείς, τα αποτελέσματα είναι θετικά. «Εχει αποτραπεί σημαντικά η διακίνηση ναρκωτικών σε Ζεφύρι, Αχαρνές κ.λπ. Σε αυτές τις περιοχές, τα 18μετρα λεωφορεία με τη φυσούνα στις πίσω θέσεις ήταν γκέτο. Αυτά έχουν τελειώσει». Οπως σημειώνει ανακοίνωση της αστυνομίας, όπου παρατηρείται αύξηση περιστατικών κλοπών ή φθορών, το σχέδιο ενισχύεται με πρόσθετες πεζές περιπολίες και αστυνομία. Ενδεικτικά, καταγράφουν μείωση περιστατικών τουλάχιστον κατά 60% σε λεωφορειακές γραμμές με αυξημένες ανάγκες αστυνόμευσης, ενώ η παρουσία αστυνομικών οδήγησε και σε μείωση περιστατικών ρίψεων πετρών τουλάχιστον κατά 80%.
Πώς εξηγείται το φαινόμενο της οργής που εκτονώνεται στους δρόμους
Της Ηλιάνας Μάγρα
Ειδικοί λένε στην «Κ» πως το φαινόμενο της οργής που εκτονώνεται στον δρόμο, είτε από οδηγούς οχημάτων είτε από επιβάτες σε μέσα μαζικής μεταφοράς όπως είναι τα λεωφορεία, είναι υπαρκτό, ενώ έχει πράγματι παρατηρηθεί αύξηση στην επιθετικότητα, εντός και εκτός δρόμου. «Εχουν αυξηθεί η βία και η επιθετικότητα γενικότερα, ειδικά από την πανδημία και μετά», δηλώνει ο Αθανάσιος Κανάκης, ψυχολόγος της ΕΛ.ΑΣ. στη Θεσσαλονίκη. «Μικρά ερεθίσματα, μεγάλη αντίδραση» – έτσι περιγράφει την εκτόνωση των πολιτών στον δρόμο. Ταυτόχρονα, σε έναν τέτοιο χώρο, οι άνθρωποι αισθάνονται ότι μπορούν να εκτονωθούν καθώς η αλληλεπίδραση με τους άλλους γίνεται σε ανώνυμη βάση, εξηγεί ο κ. Κανάκης. Σύμφωνα με τον Χαράλαμπο Τσέκερη, κύριο ερευνητή στο Ινστιτούτο Κοινωνικών Ερευνών, με έμφαση στην κοινωνιολογία του Διαδικτύου, και προσωρινό πρόεδρο της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής και Τεχνοηθικής, στην ανώνυμη αλληλεπίδραση, και στις συμπεριφορές που προκαλούνται όταν τη συνηθίζουμε, παίζει ρόλο και η τεχνολογία. Οσον αφορά την οργή που εκτονώνεται στην οδήγηση, παραδείγματος χάριν, ο ίδιος αναφέρει ότι αποτελεί πολιτισμικό φαινόμενο που έχει διαπιστωθεί και από πρόσφατη έρευνα της εταιρείας Axios. «Ζούμε την υποχώρηση της αστικής ευγένειας και ευθύνη σε αυτό έχουν και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και η επικοινωνία με την τεχνητή νοημοσύνη – αφαιρούν την ενσυναίσθηση και αποπροσωποποιούν την επικοινωνία», σημειώνει.
Τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς γίνεται έντονη συζήτηση για την έξαρση κακοποιητικών συμπεριφορών, λένε και οι δύο στην «Κ». «Είμαστε κοινωνίες ακραίου ατομικισμού και απομακρυνόμαστε από την αλληλεγγύη, τη θεμελιώδη αξία πάνω στην οποία χτίζονται οι κοινωνίες», συμπληρώνει ο κ. Τσέκερης. Αλλά στην Ελλάδα συγκεκριμένα, το θέμα δεν αφορά μόνο τις καινούργιες τεχνολογίες ή την πανδημία. «Η οικονομική κρίση», δηλώνει, «έφερε μιαν άνευ προηγουμένου πτώση του επιπέδου ικανοποίησης από τη ζωή, που στην Ελλάδα δεν έχει επανέλθει». Παράλληλα, μια τέτοια κρίση δεν είναι μόνον οικονομική. «Αλλά και πολιτισμική – στην κρίση εντείνονται οι αξίες επιβίωσης και ατομικισμού, οι αξίες που δεν συνδέονται με την ανοχή», τονίζει ο κ. Τσέκερης. Και ίσως οι συμπεριφορές που παρατηρούνται αποτελούν –εν μέρει τουλάχιστον– αποτέλεσμα αυτής της έλλειψης ανοχής που οι Ελληνες πολίτες απέκτησαν έπειτα από τόσες αλλεπάλληλες κρίσεις.
