«Κάτω από τις αναρτήσεις μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τις υψηλές θερμοκρασίες της περιόδου, δεχόμαστε ακόμη και κάποια ειρωνικά σχόλια. Γράφουν ορισμένοι “σιγά ρε παιδιά, καλοκαίρι είναι, ζέστη θα έχει”. Ομως ξεχνούν ότι ο καύσωνας είναι ένα έντονο και επικίνδυνο καιρικό φαινόμενο. Δεν κάνει τη “φασαρία” που κάνει μία πλημμύρα, αλλά προκαλεί τις σοβαρότερες επιπτώσεις στην υγεία μας από οποιοδήποτε άλλο καιρικό φαινόμενο».
Ο Κώστας Λαγουβάρδος, διευθυντής ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και επικεφαλής της ομάδας του Meteo, απαντά με αυτόν τον τρόπο σε όσους υποτιμούν τον καύσωνα και τις συνέπειές του. Αναφερόμενος σε αυτό το τελευταίο «κύμα» θερμής εισβολής που πλήττει τη χώρα μας από άκρη σε άκρη, δοκιμάζοντας τις αντοχές μας, τονίζει ότι πρόκειται για ένα δύσκολο εξαήμερο που επιβάλλει να λάβουμε αυστηρά μέτρα.
Μέσα από έξι διαπιστώσεις, ο κ. Λαγουβάρδος συντάσσει για την «Κ» έναν παράλληλο «οδηγό επιβίωσης» απέναντι στον καύσωνα.
1. Θερμικό κύμα έως το Σάββατο – Τι να αποφεύγουμε
Το θερμικό κύμα ξεκίνησε ήδη από τις 14 Ιουλίου και κορυφώνεται αυτήν την εβδομάδα, φτάνοντας μέχρι και το Σάββατο 26 Ιουλίου. «Από χθες Δευτέρα, μπήκαμε στην πιο έντονη φάση του και αναμένεται να δούμε σε πολλές περιοχές της χώρας, θερμοκρασίες που θα φτάσουν τους 41, 42, ακόμη και 43 βαθμούς», λέει ο κ. Λαγουβάρδος και προσθέτει: «Θα πρέπει να αποφεύγουμε τις εξωτερικές δραστηριότητες κυρίως από τις 11 το πρωί έως τις 6 το απόγευμα. Ειδικά την Πέμπτη, την Παρασκευή και το Σάββατο οι συνθήκες θα είναι αποπνικτικές και η κατάσταση δεν προβλέπεται να είναι ευχάριστη ούτε το βράδυ».
2. Στο «κόκκινο» Αττική, Θεσσαλία, Κεντρική Μακεδονία, Θράκη, Πελοπόννησος – Λαμβάνουμε υπόψη μας το μικροκλίμα
«Οπως συμβαίνει στις πιο πολλές περιπτώσεις όταν διανύουμε περιόδους μεγάλου καύσωνα, οι περιοχές οι οποίες επηρεάζονται περισσότερο είναι η ηπειρωτική χώρα στο σύνολό της, η νότια Κρήτη, καθώς και τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, κυρίως αυτά που βρίσκονται κοντά στα τουρκικά εδάφη», αναφέρει ο κ. Λαγουβάρδος επισημαίνοντας πως οι υψηλότερες θερμοκρασίες αυτές τις μέρες αναμένεται να σημειωθούν στην περιοχή της Θεσσαλίας, της Κεντρικής Μακεδονίας, της Θράκης, σε πολλά τμήματα της Πελοποννήσου, καθώς και της Ανατολικής Στερεάς: Φθιώτιδα, Βοιωτία και Αττική.
Η διαφορά ανάμεσα σε μια ταβέρνα στα Μελίσσια στα βόρεια προάστια της Αττικής και σε μια άλλη στην πλατεία Αγίας Ειρήνης στο κέντρο της Αθήνας μπορεί να είναι τεράστια.
Και σε αυτές τις περιοχές πάντως, σημαντικό ρόλο για την αντοχή στις εξωτερικές συνθήκες παίζει το μικροκλίμα. «Για παράδειγμα, η διαφορά ανάμεσα σε μια ταβέρνα στα Μελίσσια στα βόρεια προάστια της Αττικής και σε μια άλλη στην πλατεία Αγίας Ειρήνης στο κέντρο της Αθήνας μπορεί να είναι τεράστια. Στην πρώτη περίπτωση η δροσιά του πρασίνου θα κάνει πιο ευχάριστες τις συνθήκες από ό,τι στη δεύτερη, όπου είναι βέβαιο ότι θα βράζει ο τόπος», λέει ο κ. Λαγουβάρδος σημειώνοντας ότι θα πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη το μικροκλίμα κάθε περιοχής προτού αποφασίσουμε να βγούμε από το σπίτι μας, αποφεύγοντας σημεία που υπολείπονται φυσικής σκιάς ή πρασίνου.
3. Οι πόλεις δεν δροσίζουν ούτε τις νύχτες – Κρατάμε τη ζέστη μακριά από το σπίτι
«Το πρόβλημα σε καύσωνες μεγάλης διάρκειας, όπως αυτός που διανύουμε, είναι ότι σταδιακά ανεβαίνουν και οι ελάχιστες θερμοκρασίες, αυτές δηλαδή που σημειώνονται κατά τις πρώτες πρωινές ώρες. Για παράδειγμα, οι 29 και 30 βαθμοί που καταγράφηκαν τέτοιες ώρες στην Αττική, αλλά και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, συνιστούν πολύ υψηλές θερμοκρασίες», επισημαίνει ο επικεφαλής του Meteo, τονίζοντας ότι εξαίρεση αποτελούν τα πεδινά χωριά στα οποία παρά τις υψηλές θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια της ημέρας, ο υδράργυρος «υποχωρεί» τη νύχτα προσφέροντας ένα «παράθυρο» ανακούφισης μέσα στο 24ωρο.
Βασική σύσταση για να διατηρηθεί ένα σπίτι όσο το δυνατό πιο δροσερό είναι κατά τις θερμές μεσημεριανές ώρες να κατεβάσουμε τις τέντες και να κρατήσουμε κλειστά τα παράθυρα.
«Βασική σύσταση για να διατηρηθεί ένα σπίτι όσο το δυνατό πιο δροσερό –παρότι τα σπίτια μας έχουν ήδη γίνει πιο ζεστά και δυστυχώς θα ζεσταθούν και περισσότερο– είναι κατά τις θερμές μεσημεριανές ώρες να κατεβάσουμε τις τέντες και να κρατήσουμε κλειστά τα παράθυρα. Μόνο εφόσον σε κάποια σημεία υπάρχει δροσιά το βράδυ μπορούμε να τα ανοίξουμε για να μπει φρέσκος αέρας», επισημαίνει ο ίδιος προσθέτοντας ωστόσο πως οι κλιματιστικές συσκευές και οι ανεμιστήρες αποτελούν αυτή την περίοδο λύση ανάγκης και κατά τη διάρκεια της νύχτας.
4. Η «αόρατη» θερμική καταπόνηση – Δίνουμε σημασία στη συνολική αίσθηση δυσφορίας
Ο δείκτης θερμικής καταπόνησης δεν εξαρτάται μόνο από τη θερμοκρασία, αλλά και από άλλες μετεωρολογικές παραμέτρους όπως η υγρασία, ο άνεμος, η ένταση της ηλιακής ακτινοβολίας. «Αυτοί οι τέσσερις δείκτες σε συνδυασμό, μάς δείχνουν τη θερμική καταπόνηση του οργανισμού μας. Είναι δείκτες με διαφορετική επίδραση στα φύλα, τις ηλικίες, τις δραστηριότητες. Για παράδειγμα, κάποιος που εργάζεται σε ένα γραφείο δεν καταπονεί τον οργανισμό του από τη ζέστη όσο κάποιος που εργάζεται σε εξωτερικό χώρο», σημειώνει ο κ. Λαγουβάρδος τονίζοντας τη σημασία των ειδικών χαρτών που εκδίδει καθημερινά το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, καταγράφοντας τη θερμική καταπόνηση ανά περιοχή.
Ο ίδιος τονίζει ότι είναι σημαντικό για τους πολίτες να λαμβάνουν κάθε φορά υπόψη τη συνολική αίσθηση δυσφορίας, κοιτώντας όχι μόνο τη θερμοκρασία στο σημείο όπου βρίσκονται, αλλά και το αν επικρατεί άπνοια ή έντονος ήλιος, συνθήκες που δυσχεραίνουν την κατάσταση.
5. Οι παρατεταμένοι καύσωνες ήρθαν για να μείνουν – Λύσεις προσαρμογής στη νέα «κανονικότητα»
Ο Κώστας Λαγουβάρδος παρατηρώντας την ένταση και τη διάρκεια των καυσώνων της τελευταίας πενταετίας, κάνει λόγο για μια ανησυχητική κατάσταση η οποία φαίνεται ότι ήρθε για να μείνει. «Βλέπουμε μία συγκέντρωση μεγάλων και έντονων καυσώνων το ’21, το ’23, το ’24 και το ’25, σε αντίθεση με το παρελθόν που είχαμε πολύ πιο αραιά αυτό το φαινόμενο. Εάν αυτό δεν είναι συμπτωματικό –που μοιάζει ότι δεν είναι– τότε είναι ένα ανησυχητικό σημάδι που δείχνει ότι οι αλλαγές παγιώνονται. Αυτό δεν σημαίνει ότι το ένα καλοκαίρι θα είναι πιο θερμό από το προηγούμενο, αλλά υπάρχει πλέον ένα σαφές σήμα».
Ενέργειες όπως η καλύτερη μόνωση ενός σπιτιού, ο κλιματιστικός εξοπλισμός, αλλά και η ενίσχυση του πρασίνου στα μπαλκόνια και τις βεράντες μας, αποτελούν λύσεις προσαρμογής και αποτελεσματικής προετοιμασίας σε ατομικό επίπεδο.
Κι ενώ το πρόβλημα αποδίδεται στην κλιματική κρίση και οπωσδήποτε απαιτούνται παγκόσμιες λύσεις που περιλαμβάνουν περιορισμό των εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου, ο κ. Λαγουβάρδος επισημαίνει ότι το εγχείρημα για βιώσιμες πόλεις είναι δύσκολο και ακριβό. «Ειδικά όσοι ζούμε στις μεγάλες πόλεις θα πρέπει να προσαρμοστούμε, αντιμετωπίζοντας τον καύσωνα όχι ως μεμονωμένο περιστατικό, αλλά ως επαναλαμβανόμενο φαινόμενο».
Σε κάθε περίπτωση, ενέργειες όπως η καλύτερη μόνωση ενός σπιτιού, ο κλιματιστικός εξοπλισμός, αλλά και η ενίσχυση του πρασίνου στα μπαλκόνια και τις βεράντες μας, αποτελούν λύσεις προσαρμογής και αποτελεσματικής προετοιμασίας σε ατομικό επίπεδο.
6. Οι πόλεις δοκιμάζονται – Ανάγκη για περισσότερο πράσινο και καλύτερα υλικά
Η ευαλωτότητα των πόλεων από την αύξηση της συχνότητας των καυσώνων αποτελεί μείζον πρόβλημα, το οποίο σύμφωνα με τον κ. Λαγουβάρδο θα γίνεται όλο και πιο έντονο στα χρόνια που θα έρθουν, λόγω της κλιματικής αλλαγής. «Αποτελεί τεράστιο θέμα το πώς θα αντιμετωπίσουμε αυτό το φαινόμενο το οποίο προκαλεί αύξηση της θνησιμότητας, της νοσηρότητας και της ψυχολογικής πίεσης ειδικά σε περιοχές με υψηλές θερμοκρασίες, λιγότερο πράσινο, παλαιότερες και κακά μονωμένες κατοικίες. Η παρατεταμένη ζέστη δοκιμάζει τις μεγάλες πόλεις και θα τις δοκιμάσει περισσότερο στο μέλλον», τονίζει ο κ. Λαγουβάρδος. Η λύση, αναφέρει ο ίδιος, μπορεί να έρθει μόνο μέσα από τη δημιουργία περισσότερων χώρων πρασίνου, αλλά και από τη χρήση καλύτερων υλικών για την κατασκευή των κτιρίων, σημειώνοντας πάντως πως «σωστικές» επεμβάσεις σε υπάρχοντα κτίρια έχουν ένα αυξημένο κόστος, το οποίο δεν μπορούν να επωμιστούν όλοι.
