Το πιο δύσκολο πρωινό έπειτα από έναν χωρισμό είναι το πρώτο. Δεν κατάλαβες πώς σε πήρε χθες ο ύπνος. Τώρα ανοίγεις τα μάτια σου, θυμάσαι το τελικό αντίο. Την εξώπορτα που είδες να κλείνει. Το έσχατο τηλεφώνημα. Το τραπέζι στο οποίο άφησες μια σχέση.
Ντύνεσαι, πηγαίνεις στη δουλειά. Για λίγο ξεχνιέσαι. Αποφεύγεις συγκεκριμένα άτομα, δρόμους και εστιατόρια, δεν μπαίνεις στα social media. Αφού έχεις ολοκληρώσει το τελετουργικό του χωρισμού, με ποτά, δάκρυα, ξενύχτια, έρχεται η στιγμή που θέλεις επιτέλους να νιώσεις καλύτερα. Οι ατέρμονες συζητήσεις με συγγενείς και φίλους δεν αρκούν. Σε αυτό το στάδιο έρχεται η «αγορά του χωρισμού».
Η επιστημονική λύση
Οι επιλογές για τους φρεσκοχωρισμένους είναι πολλές. Πρώτη όλων, η ψυχοθεραπεία. Ο ψυχίατρος-ψυχαναλυτής Σάββας Σαββόπουλος λέει στην «Κ» ότι πολλοί ασθενείς αναζητούν τις υπηρεσίες του ύστερα από έναν χωρισμό. «Ερχεται αρκετός κόσμος όταν δεν καταφέρνει να ξαναμαζέψει τη ζωή του, όταν υπάρχουν έντονα συμπτώματα, όπως κατάθλιψη και άγχος – ο καλύτερος τρόπος είναι να καταλάβει το άτομο γιατί συνέβη ο χωρισμός, επειδή κάποιος επαναλαμβάνει τέτοιες καταστάσεις», δηλώνει.
Ορισμένοι έχουν κρίσεις πανικού, συμπληρώνει, που συνδέονται με «την προβληματική του αποχωρισμού». Αλλοι δυσκολεύονται να αποδεχθούν την πραγματικότητα. «Συνήθως άτομα που δεν μπορούν να ζήσουν μόνα τους γιατί έχουν ζητήματα αυτονόμησης».
Μερικές φορές κάποια ζευγάρια τον επισκέπτονται πριν χωρίσουν, ενώ έχουν ήδη αποφασίσει τον χωρισμό τους. «Για να τον διαπραγματευθούν, χωρίς ο καθένας να κρατήσει μετά κομμάτια που θα τον αφήσουν ανάπηρο – πάντα μας αφήνει ανάπηρους ο χωρισμός, γιατί ο άλλος άνθρωπος έχει γίνει το ιδεώδες αντικείμενο, το όχημα για τις επιθυμίες σου, κι όταν φύγει, παίρνει μαζί του τις επενδύσεις που έβαλες πάνω του και άρα καθίστασαι πιο φτωχός», τονίζει ο κ. Σαββόπουλος.
Ανορθόδοξες αναζητήσεις
Η ψυχοθεραπεία, πάντως, σπάνια φέρνει εύκολες λύσεις και πολλοί ψάχνουν μια πιο γρήγορη δίοδο ανακούφισης. Στο Διαδίκτυο διατίθενται πολλές εφαρμογές χωρισμού, όπως το Break-Up Boss, που είναι σαν ψηφιακό βιβλίο αυτοβοήθειας, ή το Breakup Buddy, το οποίο με 12 δολάρια τον μήνα προσφέρει μια υπηρεσία τεχνητής νοημοσύνης που υπόσχεται να σε βοηθήσει να νιώσεις λιγότερη μοναξιά.
Μπορεί να μην υπάρχει κάποια ελληνική εφαρμογή χωρισμού ακόμη, αλλά, πέραν του ότι διατίθενται και εδώ πολλά βιβλία αυτοβοήθειας σχετικά με τον χωρισμό τόσο από Ελληνες όσο και από ξένους συγγραφείς, προσφέρονται και άλλες λύσεις.
Πολλοί καταφεύγουν στην άσκηση. Πριν από δύο χρόνια η δασκάλα γιόγκα Κωνσταντίνα Μπακάρα είχε δημοσιεύσει ένα βίντεο στο YouTube με τίτλο «Μάθημα Γιόγκα “Απελευθερώνω τη θλίψη για απώλεια ή χωρισμό”». «Στη γιόγκα υπάρχουν συγκεκριμένες κατηγορίες στάσεων που απελευθερώνουν κάπως τα αρνητικά συναισθήματα, και με τη γιόγκα μπορώ να βάλω μια πρόθεση που να περιλαμβάνει την απελευθέρωση του πόνου, του άγχους, της ανασφάλειας, για να απεμπλακώ από αυτό που με προβληματίζει», λέει στην «Κ».
Αλλοι, στην απελπισία τους, αναζητούν ένα παραδοσιακό μεταφυσικό τρικ, καταφεύγοντας στην καφεμαντεία και στα ταρώ. Οι τιμές εδώ ποικίλλουν – κυμαίνονται από 20 ευρώ για έναν «καφέ» μέχρι 70 και 100 ευρώ για ανάγνωση των ταρώ, λέει στην «Κ» γυναίκα που παρέχει τέτοιες «υπηρεσίες», η οποία δεν ήθελε να κατονομαστεί. Στο ελληνικό Διαδίκτυο συναντάει κανείς αμέτρητες αγγελίες που υπόσχονται «μαγική» βοήθεια, μέχρι και μέντιουμ που πουλάνε «επανασύνδεση» με μια πρώην σχέση.
«Είναι μια άπελπις προσπάθεια να μην παραδεχθεί το άτομο ακόμη ότι αυτό είναι και τελείωσε, σαν να ζητάει μια μαγική βοήθεια για να ξαναφτιάξουν τα πράγματα, γιατί δεν μπορεί να αποδεχθεί την πραγματικότητα – είναι πολύ σύνηθες να εξαπατώνται έτσι άτομα που βιώνουν έναν χωρισμό γιατί είναι ευάλωτα και το μόνο που θέλουν να τους πεις είναι ότι θα γυρίσει η πρώην σχέση τους», δηλώνει ο κ. Σαββόπουλος.
Σύμβουλοι, η νέα μόδα
Κι ύστερα είναι η μόδα της εποχής: οι life coaches. Τα ελληνικά κοινωνικά δίκτυα είναι γεμάτα με ανθρώπους που προσφέρουν τις συμβουλές τους για τις σχέσεις γενικά αλλά και τους χωρισμούς συγκεκριμένα. «Εξι βήματα για να ξεπεράσεις έναν χωρισμό». «Ο χωρισμός σου έκανε καλό». «Τι άλλο χρειάζεται να κάνεις για να ξεπεράσεις την πρώην σου». Σε μορφή βίντεο του ενός λεπτού, ή σε φωτογραφίες με bullet points, οι «σύμβουλοι ζωής» υπόσχονται μια πιο γρήγορη αντιμετώπιση του χωρισμού σε σχέση με την ψυχοθεραπεία.
Πέραν από τις σύντομες συμβουλές, στις ιστοσελίδες τους κάποιοι προσφέρουν βιντεοσκοπημένα «σεμινάρια χωρισμού», όπως ο Γιώργος Κουτρούλης. Με αντίτιμο 29 ευρώ μπορεί κανείς να αγοράσει το βίντεο στο οποίο ο κ. Κουτρούλης, ο οποίος περιγράφει τον εαυτό του ως σύμβουλο ψυχικής υγείας που θα λέει τα πράγματα «ωμά, όπως τα έμαθε ο ίδιος και όπως ακριβώς χρειάζεται να τα ακούσεις», μιλάει για την προσωπική εμπειρία του με τον χωρισμό. Τα λάθη που οδηγούν στη ρήξη. Για την «πυραμίδα της αλλαγής». Για το δώρο του χωρισμού. Για την αφοσίωση στον εαυτό μας, και αυτό που ονομάζει «καθοδηγούμενο διαλογισμό αποχωρισμού».
Η Κική Κοτανίδου, μια life coach από τη Θεσσαλονίκη, προσφέρει σεμινάριο διαχείρισης σχέσεων με αντίτιμο 47 ευρώ. Αλλά, όπως και άλλοι συνάδελφοί της, κυρίως κάνει συνεδρίες με τους πελάτες της. «Ο life coach αντιμετωπίζει καταστάσεις που δεν θέλουν θεραπεία – παίρνουμε μια κατάσταση στο τώρα και υποστηρίζουμε τον πελάτη, βοηθώντας να βρει λύσεις και απαντήσεις που έχει ο ίδιος», λέει στην «Κ».
Ο Γιώργος Φασουλής, ο οποίος προτού αρχίσει να προσφέρει συμβουλές προσωπικής ζωής ήταν φωτογράφος, δηλώνει πως τον επισκέπτεται πολύς κόσμος που έχει χωρίσει. «Χρειάζονται υποστήριξη για να αντεπεξέλθουν, να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα», σημειώνει. Η δουλειά του life coach, τονίζει, είναι διαφορετική από των ψυχολόγων. «Ο καθένας τις λύσεις για το δικό του πρόβλημα τις ξέρει καλύτερα από εμένα – μπορεί να απαιτηθούν 5 ή 10 συνεδρίες, μέχρι να βρουν τις απαντήσεις που χρειάζονται, δεν το πάμε στο παρελθόν του καθενός, βλέπουμε ποια σημεία τον οδήγησαν να επιλέξει τη σχέση, τα λάθη που οδήγησαν στον χωρισμό, και τι μαθήματα μπορεί να πάρει από αυτά», αναφέρει στην «Κ».
Σπουδάζει τώρα ψυχολογία, λέει ο 45χρονος κ. Φασουλής, και εργάζεται ως life coach τον τελευταίο περίπου ενάμιση χρόνο. «Δεν αγγίζουμε τραύματα – αν έρθει κάποιος που διαπιστώνω ότι έχει κάποιο ψυχικό τραύμα, τον παραπέμπω σε ψυχολόγο ή ψυχίατρο», εξηγεί.
Μία από τις υπηρεσίες που προσφέρει η συνάδελφός του Στέλλα Ζαφειροπούλου είναι το divorce coaching, το οποίο παρά τον τίτλο του δεν το προτιμούν μόνον όσοι βγαίνουν από γάμο. «Ερχονται πολλοί, περισσότεροι άνδρες από γυναίκες», λέει στην «Κ». «Ο δικός μου ρόλος είναι να σε βοηθήσω να επαναπροσδιορίσεις τις ικανότητές σου, τις δυνατότητές σου της επικοινωνίας και της διαπραγμάτευσης, της διαχείρισης των χρημάτων ή του στρες, το πώς να στήσεις τις επιλογές σου από την αρχή», εξηγεί.
Η ψυχοθεραπεία, συμπληρώνει, ασχολείται με τη ρίζα του προβλήματος, με το τραύμα του ατόμου. «Στην Ελλάδα γίνεται μεγάλη παρεξήγηση, θεωρούμε την ψυχανάλυση το ίδιο με το coaching, ενώ δεν έχει καμία σχέση, οι coaches ασχολούνται με την ενδυνάμωση, τη στοχοθεσία και το πλάνο δράσης», λέει, τονίζοντας ότι η ίδια το κάνει από το 2021, και το divorce coaching είναι από τις τρεις πιο δημοφιλείς υπηρεσίες που προσφέρει. Οι περισσότεροι πελάτες, σημειώνει, θα έρθουν για περίπου 15 συνεδρίες, οι οποίες κοστίζουν γύρω στα 45 ευρώ την ώρα.
Οι ατομικές συνεδρίες του Χρήστου Παπανίκα, ο οποίος το 2010 συνίδρυσε την εταιρεία Men of Style, η οποία προσφέρει υπηρεσίες αυτοβελτίωσης, ξεκινούν από 50 ευρώ και τα σεμιναριακά προγράμματα από 60 ευρώ, λέει στην «Κ». Στην εταιρεία εργάζονται τόσο life coaches όσο και ψυχοθεραπευτές, σημειώνει, τονίζοντας ότι κάθε μέρα απευθύνονται σε εκείνους άνθρωποι που βιώνουν έναν χωρισμό.
«Είτε θέλουν να προχωρήσουν ή επιζητούν την επανασύνδεση», αναφέρει, δηλώνοντας ότι κάνει πάνω από 300 συνεδρίες το τρίμηνο, με περίπου το 40% αυτών να αφορά χωρισμούς. «Υπάρχουν άνθρωποι που υποφέρουν», λέει, «ο χωρισμός είναι απώλεια, δεν είναι αστεία πράγματα αυτά». Είναι λάτρης της ψυχοθεραπείας, τονίζει, και ο ίδιος κάνει χρόνια. «Αλλά πολλές φορές μπορεί να είναι αργή διαδικασία – το life coaching δεν δουλεύει τραύματα, είναι πιο σφαιρικό, για μένα είναι καλό κάποιος να δοκιμάσει και τα δύο», σημειώνει.
«Εμπορευματοποίηση»
Η ψυχοθεραπεύτρια Αννα Κανδαράκη διαφωνεί. «Είναι εμπορευματοποίηση της ανθρώπινης μοναξιάς», λέει στην «Κ», «και του ανθρώπινου πόνου – υπόσχονται εύκολες λύσεις με εμπορικά τσιτάτα». Οι σχέσεις, συνεχίζει, είναι πολύπλοκες γιατί σε αυτές συναντώνται διαφορετικά οικογενειακά συστήματα και όλα τα προσωπικά βιώματα δύο ανθρώπων.
«Η ουσία είναι τι κουβαλάω, πώς έχω μάθει να λειτουργώ – είναι άλλο το κομμάτι της ανακούφισης και άλλο της θεραπείας, και ένας χωρισμός μπορεί να είναι όντως το έναυσμα για να δω με ποιους τρόπους δυσκολεύομαι», τονίζει. Οι πρακτικές συμβουλές που επικεντρώνονται μόνο στο κομμάτι της διαχείρισης δεν έχουν καμία διάρκεια, θεωρεί, αν δεν υπάρχει θεραπεία.
Στον προσωπικό λογαριασμό της στο TikTok η ψυχοθεραπεύτρια Ιωάννα Κωνσταντινίδου έχει περισσότερους από 87.000 ακολούθους – οι θεάσεις ορισμένων βίντεό της ξεπερνούν το μισό εκατομμύριο. «Μιλάω κυρίως περί χωρισμού, έχω κάνει και σχετικά σεμινάρια – τα ζητάει ο κόσμος, είναι καλή θεματολογία, εμπορική και ουσιαστική», λέει στην «Κ». Στη ζωή ο χωρισμός είναι πλέον δεδομένος, δηλώνει. «Είναι στα φόρτε του τώρα περισσότερο από ποτέ», σημειώνει, εξηγώντας ότι πολύς κόσμος βλέπει τα βίντεο, αλλά και πολλά άτομα έρχονται για θεραπεία μετά από χωρισμό.
Δεν αντιτίθεται στο life coaching. Αλλά δεν μπορούν οι coaches να διαχειριστούν τα ψυχικά τραύματα. «Θα πρέπει τότε να καθοδηγήσουν τον θεραπευόμενο σε καταλληλότερο ειδικό, όπως κι εγώ θα παραπέμψω κάποιον σε ψυχίατρο», τονίζει, «είναι θέμα γνώσης και δεοντολογίας συνάμα».
Μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν, συμπληρώνει ο κ. Σαββόπουλος. Στις σχέσεις εναποθέτουμε τις ψυχικές οικονομίες μας στον άλλον άνθρωπο, σημειώνει. Οταν μια σχέση τελειώνει, πρώτα πενθείς. Τον χωρισμό, την απώλεια του ατόμου που δεν είναι πλέον στη ζωή σου, αλλά και των πλευρών του εαυτού σου που επένδυσες, τα όνειρα για ένα μέλλον που τελικά δεν θα γίνει ποτέ παρόν. Μετά μαζεύεις αυτές τις επενδύσεις, τις παίρνεις πίσω, λέει στην «Κ», για να τις δώσεις κάπου αλλού.
