Στο εξατάξιο δημοτικό του Νησίου, ενός χωριού περίπου χιλίων κατοίκων στον νομό Ημαθίας, εδώ και ενάμιση χρόνο, μία σειρά από μικρά εκπαιδευτικά «θαύματα» συζητούνται όλο και πιο συχνά μέσα στη σχολική κοινότητα.
Στο σχολείο των 53 μαθητών –από τους οποίους οι 12 είναι Ρομά τουρκικής καταγωγής και μερικοί ακόμη από άλλες χώρες– ο Αξελ, ο Πόθος και η Διώνη, τρεις σκύλοι που κάποτε υπήρξαν θύματα ανθρώπινης κακοποίησης, έχουν επωμιστεί τον ρόλο του εκπαιδευτικού διαμεσολαβητή. Υπό την εποπτεία της διευθύντριας του σχολείου που είχε αναλάβει την εκπαίδευσή τους, κατάφεραν σταδιακά να αλλάξουν την καθημερινή ζωή μαθητών και δασκάλων, μέσα και έξω από την τάξη.
«Εχουμε έναν μαθητή που δεν μιλούσε καθόλου ελληνικά. Κάποια μέρα που ο Πόθος χτύπησε το πόδι του πάνω στο παιχνίδι, ο μαθητής ήρθε τρέχοντας σε εμάς και προσπαθώντας με αγωνία να μας αφηγηθεί την ιστορία, άρχισε να μιλάει ελληνικά», αφηγείται στην «Κ» η Κατερίνα Παπαποστόλου, διευθύντρια του σχολείου και ζωοθεραπεύτρια, τονίζοντας ότι οι σκύλοι βοηθούν σημαντικά στην ψυχική υγεία των μαθητών, αλλά και στην ενδυνάμωση των παιδιών με χαμηλή αυτοπεποίθηση.
«Ο σκύλος λειτούργησε καταλυτικά και στην περίπτωση ενός παιδιού που μέχρι πρότινος έδειχνε περιθωριοποιημένο: δώσαμε στον μαθητή την αρμοδιότητα να κρατάει τον σκύλο στο διάλειμμα, να τον φροντίζει, να κάνει μαζί του μια βόλτα στην αυλή. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αρχίσει να αλληλεπιδρά με άλλους μαθητές που πήγαιναν κοντά του για να ζητήσουν να τους δώσει τον σκύλο ή να παίξουν μαζί του. Ηταν η πρώτη φορά που άνοιξε ένας δίαυλος επικοινωνίας με τα υπόλοιπα παιδιά».
Ο Αξελ, η Διώνη και ο Πόθος κατάφεραν πολύ γρήγορα να «κατακτήσουν» τους μαθητές του μικρού σχολείου. Τις μέρες που βρίσκονται εκεί, το μάθημα –ως διά μαγείας– γίνεται ευκολότερο, λένε οι εκπαιδευτικοί. Η Αγγελική Τσαλαμπούνη, αναπληρώτρια δασκάλα, προσλήφθηκε στο δημοτικό σχολείο του Νησίου πριν από δύο μήνες και ανέλαβε την τάξη υποδοχής. Συνάντησε μαθητές που μετά δυσκολίας χρησιμοποιούσαν την ελληνική γλώσσα.
Δεν είναι μόνο ότι τα λατρεύουν, είναι ότι αυτά τους δίνουν ένα μεγαλύτερο κίνητρο για να γίνουν καλύτεροι μαθητές.
«Τα παιδιά παρουσιάζουν μεγάλες δυσκολίες στην προσαρμογή. Παρατήρησα ωστόσο ότι τις μέρες που φιλοξενούμε τους σκύλους στο σχολείο, καταβάλλουν πολύ μεγαλύτερη προσπάθεια να κάνουν τις εργασίες τους. Δεν είναι μόνο ότι τα λατρεύουν, είναι ότι αυτά τους δίνουν ένα μεγαλύτερο κίνητρο για να γίνουν καλύτεροι μαθητές. Είναι ενδεικτικό ότι τις μέρες που έρχεται κάποιος από τους σκύλους, κάθονται δίπλα του για να κάνουν τα μαθήματά τους. Η διευθύντρια τους λέει: “Θα δει τις ασκήσεις σας ο Αξελ”, κι εκείνα γράφουν με μεγαλύτερο ενθουσιασμό», αναφέρει η ίδια στην «Κ».
Αχτίδα φωτός μέσα στην τάξη
Στο μάθημα ένταξης, η νεαρή δασκάλα έχει να διαχειριστεί παιδιά, κυρίως Ρομά, που έχουν μείνει σε τάξεις λόγω ελλιπούς φοίτησης και δεν έχουν μάθει από το σπίτι, όπως λέει, να έχουν όρια και κανόνες. Η παρουσία των σκύλων στο σχολείο έριξε μία αχτίδα φωτός μέσα στην τάξη.
«Στην τάξη παλεύουμε με βασικούς κανόνες: να μάθουμε ότι καθόμαστε στο θρανίο, ότι δεν ανεβαίνουμε πάνω σε αυτό, ούτε κυλιόμαστε στο πάτωμα. Οτι το σχολείο είναι καθημερινή μας υποχρέωση. Η παρουσία του σκύλου οπωσδήποτε βοήθησε στο να υπάρχει ένα κίνητρο να έρθουν αυτά τα παιδιά στο σχολείο. Και από τη στιγμή που θα έρθουν στο σχολείο, είναι δεδομένο ότι θα υπάρξει και βελτίωση», τονίζει η κ. Τσαλαμπούνη.
Η συνάδελφός της Μαρία Δάρλα, καθηγήτρια αγγλικών, εργάζεται τα τελευταία οκτώ χρόνια στο ίδιο δημοτικό σχολείο. Η ίδια χρησιμοποιούσε πάντοτε λούτρινα ζωάκια για να κάνει το μάθημά της, καθώς έβλεπε ότι με αυτόν τον τρόπο τα παιδιά συμμετείχαν περισσότερο και έδειχναν μεγαλύτερο ενδιαφέρον.
«Φανταστείτε πόσο μεγαλύτερη επίδραση μπορεί να έχει στο μάθημα ένα έμψυχο πλάσμα, όπως είναι ένα σκυλάκι», λέει στην «Κ» και εξηγεί: «Τα παιδιά αποκτούν ψυχική ηρεμία γιατί συνειδητοποιούν ότι δεν είναι αυτά το κέντρο του σύμπαντος. Παύουν να έχουν τον εγωκεντρικό τρόπο σκέψης. Αντιλαμβάνονται ως σημαντική την παρουσία του ζώου και δεν θα φωνάξουν, δεν θα μαλώσουν με τους συμμαθητές τους».
Τα παιδιά μέσα σε μια στιγμή απέκτησαν ενσυναίσθηση, καθώς συνειδητοποιούσαν ότι και ένα σκυλάκι μπορεί να υπάρξει θύμα κακοποίησης. Η ιστορία τα «άγγιξε» διότι ξαφνικά μπήκαν στη θέση του ζώου.
Η ίδια θυμάται όταν πέρυσι στις 6 Μαρτίου, Παγκόσμια Ημέρα κατά του Σχολικού Εκφοβισμού, η διευθύντρια μπήκε στην τάξη μαζί με τον Αξελ και άρχισε να αφηγείται στα παιδιά την ιστορία της κακοποίησης του σκύλου. «Εβλεπες ότι οι μαθητές –κι εγώ μαζί τους– είχαμε μείνει με το στόμα ανοιχτό. Τα παιδιά μέσα σε μια στιγμή απέκτησαν ενσυναίσθηση, καθώς συνειδητοποιούσαν ότι κι ένα σκυλάκι μπορεί να υπάρξει θύμα κακοποίησης. Η ιστορία τα “άγγιξε” διότι ξαφνικά μπήκαν στη θέση του ζώου».
Τρεις ιστορίες κακοποίησης
Η Κατερίνα Παπαποστόλου δεν επέλεξε τυχαία τους τρεις σκύλους που πλέον συνυπάρχουν με τους μαθητές της. Η Διώνη είχε βρεθεί μαχαιρωμένη και πυροβολημένη, ο Αξελ ήταν αλυσοδεμένος, στερούμενος φαγητό και νερό, προορισμένος να γίνει φύλακας, ενώ ο Πόθος είχε πεταχτεί στα σκουπίδια όταν ήταν κουτάβι και στη συνέχεια πήγαινε από οικογένεια σε οικογένεια, χωρίς να βρίσκει μόνιμη στέγη καθώς ήταν ζωηρός. Η Διώνη στάθηκε η αφορμή για την εκπαιδευτικό να δημιουργήσει πριν από μερικά χρόνια την ΑΜΚΕ «Ζωές», ενώ στη συνέχεια άρχισε μαζί με τους σκύλους της να πηγαίνει από σχολείο σε σχολείο υλοποιώντας προγράμματα φιλοζωίας.
«Οταν κάποια στιγμή βρέθηκα σε δύο σχολεία ειδικής αγωγής και είδα ότι οι σκύλοι μπόρεσαν να βοηθήσουν τα παιδιά, αποφάσισα να απευθυνθώ στο Γαλλικό Ινστιτούτο Ζωοθεραπείας και να πιστοποιηθώ ως ζωοθεραπεύτρια. Στο εξωτερικό είναι πολύ σύνηθες να εργάζονται οι εκπαιδευτικοί με σκύλους και να συνυπάρχουν μέσα στα σχολεία. Ταυτόχρονα έγινε και η πιστοποίηση των σκύλων από τους Γάλλους που είδαν μέσα από πολλά βίντεο και πληροφορίες που τους έστειλα πόσο εξοικειωμένοι είναι οι σκύλοι μου με τα παιδιά και πώς συμπεριφέρονται μέσα στο σχολικό περιβάλλον», λέει η κ. Παπαποστόλου, εξηγώντας τη διαδικασία της πιστοποίησης.
Οι σκύλοι με ρόλο εκπαιδευτικού διαμεσολαβητή πρέπει να έχουν πολύ συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Είναι σημαντικό να παραμένουν ήρεμοι, χαρούμενοι και ασφαλείς για πολλές ώρες μέσα σε ένα σχολικό περιβάλλον που έχει πάρα πολλά ερεθίσματα.
Η παρουσία των τριών σκύλων στο σχολείο καθιερώθηκε σταδιακά. Χρειάστηκε αρχικά η διευθύντρια να ενημερώσει με κάθε λεπτομέρεια τους γονείς για τη διαδικασία της εκπαιδευτικής διαμεσολάβησης, για την επιστημονική προσέγγιση και τους παιδαγωγικούς στόχους του προγράμματος και στη συνέχεια να εντάξει την παρουσία των σκύλων στον εσωτερικό κανονισμό του σχολείου.
«Οι σκύλοι με ρόλο εκπαιδευτικού διαμεσολαβητή πρέπει να έχουν πολύ συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Είναι σημαντικό να παραμένουν ήρεμοι, χαρούμενοι και ασφαλείς για πολλές ώρες μέσα σε ένα σχολικό περιβάλλον που έχει πάρα πολλά ερεθίσματα. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούν να φοβούνται τις απότομες κινήσεις, το τρέξιμο των παιδιών, τις μπάλες που πετιούνται, τις φωνές ή τα χειροκροτήματα των παιδιών. Ο Αξελ, η Διώνη και ο Πόθος είναι απόλυτα εξοικειωμένοι με όλα αυτά», τονίζει η διευθύντρια.
Τον πρώτο καιρό χρειάστηκε μάλιστα να πείσει κάποιους γονείς ότι το πρόγραμμα της διαμεσολάβησης μόνο όφελος θα είχε για τα παιδιά τους. «Υπήρχε ένας μεγάλος μύθος ότι θα έρθει η νέα διευθύντρια και θα ξαμολήσει τα σκυλιά μέσα στο σχολείο και ότι αυτά θα τρέχουν να κυνηγάνε τα παιδιά. Επρεπε να τους εξηγήσω ότι κι εγώ και οι σκύλοι είμαστε πιστοποιημένοι και ότι τα ζώα θα βρίσκονταν μέσα στις τάξεις μόνο τις ώρες που θα βρισκόμουν κι εγώ μαζί τους», εξηγεί η κ. Παπαποστόλου.
«Στην αρχή είχαμε δυσανασχετήσει λίγο», επιβεβαιώνει η Ρίτσα Μπαλτζή, πρόεδρος του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων του δημοτικού σχολείου Νησίου. «Δεν γνωρίζαμε τι είναι η ζωοθεραπεία ούτε τι κάνει ένας σκύλος ως εκπαιδευτικός διαμεσολαβητής. Σιγά σιγά είδαμε ότι τα παιδιά το ήθελαν, ένιωθαν χαρά με τα ζώα. Το κλίμα άλλαζε όταν έμπαιναν οι σκύλοι εκεί», τονίζει και προσθέτει: «Υπήρχαν παιδιά που δεν πλησίαζαν τα ζώα γιατί φοβόντουσαν πολύ. Αυτό που κυρίως έμαθαν από αυτήν την επαφή είναι να τα αγαπούν και να τα σέβονται».
Επί δύο χρόνια το κορίτσι δεν είχε πει κουβέντα. Οταν συνάντησε τον Αξελ και έμαθε την ιστορία του αποφάσισε να πάει κοντά του και να του συστηθεί. Με μεγάλη συγκίνηση είδα τη μαμά της, τις δασκάλες της, ακόμη και τη διευθύντρια του σχολείου της να κλαίνε από χαρά.
Αυτή την περίοδο, η κ. Παπαποστόλου επισκέπτεται μαζί με τους σκύλους της και άλλα σχολεία της Βόρειας Ελλάδας, ενώ με τα έσοδα που συγκεντρώνει από τα βιβλία της με πρωταγωνιστές τους τρεις σκύλους, στηρίζει άστεγα ζώα και εθελοντές. Κάθε φορά από κάθε σχολείο που επισκέπτονται έχει μία ιστορία να αφηγηθεί. Υπάρχει ωστόσο μία που ξεχωρίζει και την αφήνει για το τέλος.
«Σε κάποιο σχολείο όπου είχα πάει με τον Αξελ, είχαμε συναντήσει μία μαθήτρια στη Δ’ δημοτικού με επιλεκτική αλαλία. Επί δύο χρόνια το κορίτσι δεν είχε πει κουβέντα. Οταν συνάντησε τον Αξελ και έμαθε την ιστορία του αποφάσισε να πάει κοντά του και να του συστηθεί. Με μεγάλη συγκίνηση είδα τη μαμά της, τις δασκάλες της, ακόμη και τη διευθύντρια του σχολείου της να κλαίνε από χαρά».
