«Βγείτε από το αμφιθέατρο και μπείτε στον χώρο εργασίας. Σε ό,τι κι αν στοχεύετε, η εργασιακή εμπειρία κατά τη διάρκεια των σπουδών μπορεί να σας βοηθήσει να αναπτύξετε δεξιότητες, να γνωρίσετε στελέχη του χώρου, να προετοιμαστείτε για το μεγάλο άλμα από το πανεπιστήμιο στην αγορά εργασίας». Πρόκειται για προτροπή που κάνουν πολλά πανεπιστήμια στην Ευρώπη και σε ασιατικές χώρες, που ακολουθούν το αγγλοσαξονικό σύστημα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Δίνουν την ευκαιρία στους φοιτητές τους κατά τη διάρκεια των σπουδών να αφήσουν τις αίθουσες διδασκαλίας και να εκπαιδευτούν σε μια εταιρεία, με αντικείμενο σχετικό με τις σπουδές τους. Πρόκειται για το λεγόμενο sandwich year ή sandwich courses, ενώ συχνά αναφέρεται ως «έτος στη βιομηχανία», όπως εξηγεί στην «Κ» ο κ. Δημήτρης Μπουραντώνης, γενικός γραμματέας Ανώτατης Εκπαίδευσης του υπουργείου Παιδείας, πρώην πρύτανης του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Ειδικότερα, ένα πρόβλημα για τους πτυχιούχους είναι ότι οι εργοδότες αναζητούν υποψηφίους με επαγγελματική εμπειρία, πέρα από τα τυπικά προσόντα. Αυτή είναι και η βασική αιτία που οι νέοι πτυχιούχοι αντιμετωπίζουν υψηλότερα ποσοστά ανεργίας σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό αποφοίτων ανώτατης εκπαίδευσης. Για να καλυφθεί το έλλειμμα αυτό, εφαρμόζεται ο θεσμός του «έτους στη βιομηχανία» με ποικίλες μορφές στις χώρες του Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης, ενώ τα βρετανικά πανεπιστήμια διαθέτουν μεγάλη παράδοση σε αυτόν.
Οι επαγγελματικές τοποθετήσεις απαιτούν από τους φοιτητές να εφαρμόσουν τις γνώσεις που έχουν αποκτήσει από το μάθημα στον χώρο εργασίας και, αντιστρόφως, να μεταφέρουν τις εμπειρίες από τον χώρο εργασίας πίσω στο ακαδημαϊκό περιβάλλον. «Η επαγγελματική τοποθέτηση είναι μια περίοδος εποπτευόμενης και στοχοθετημένης απασχόλησης, κατά την οποία ο φοιτητής έχει την ευκαιρία να εργαστεί με έναν συγκεκριμένο ρόλο σε μια εταιρεία. Ουσιαστικά, συνιστά εναλλακτική μορφή απόκτησης επαγγελματικής εμπειρίας πέραν της πρακτικής άσκησης που εφαρμόζεται στα πανεπιστήμια, μεταξύ αυτών και στα ελληνικά ΑΕΙ», λέει ο κ. Μπουραντώνης.
Συγκεκριμένα, η πρακτική άσκηση, η οποία διαρκεί από έναν έως τρεις μήνες, μπορεί να είναι υποχρεωτική ή προαιρετική και ενταγμένη στο πρόγραμμα σπουδών, και στοχεύει στην εφαρμογή των θεωρητικών γνώσεων και στην εξοικείωση των φοιτητών με το εργασιακό πεδίο στο οποίο οδηγούν οι σπουδές τους. Ωστόσο –συμβαίνει και στην Ελλάδα– η έλλειψη σταθερής χρηματοδότησης αλλά και εποπτείας και καθοδήγησης, καθώς και οι καθυστερήσεις στην υλοποίηση και η έλλειψη θεσμών για την πιστοποίησή της και την αναγνώρισή της με πιστωτικές μονάδες, αποτελούν προβλήματα.
Δίνεται η ευκαιρία στους φοιτητές κατά τη διάρκεια ενός ακαδημαϊκού έτους –αλλά όχι στο τελευταίο– να εκπαιδευτούν σε εταιρεία με σχετικό αντικείμενο.
Από την άλλη, ένα έτος σπουδών σε ένα χώρο εργασίας πιστοποιείται, ενώ οι φοιτητές λαμβάνουν ακαδημαϊκές μονάδες που αντιστοιχούν σε ένα έτος σπουδών στο αμφιθέατρο. Στην αναζήτηση των εργοδοτών, τους φοιτητές βοηθούν τα γραφεία διασύνδεσης ή σταδιοδρομίας των πανεπιστημίων, που διαθέτουν βάσεις δεδομένων με στοιχεία επικοινωνίας εργοδοτών. Μάλιστα οι ειδικοί προτείνουν οι φοιτητές να μη… σνομπάρουν τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Και αυτό διότι το μέγεθός τους επιτρέπει στους φοιτητές να νιώσουν πιο οικεία και να πάρουν πρωτοβουλίες και να προσαρμοστούν ευκολότερα με τον πιθανώς μελλοντικό επαγγελματικό τους κλάδο.
«Στη Βρετανία συνήθως είναι στη διακριτική ευχέρεια του φοιτητή εάν θα παρακολουθήσει τα sandwich courses. Βέβαια τα sandwich courses οργανώνονται ευκολότερα σε προγράμματα σπουδών σχετικών με τις θετικές και τεχνολογικές επιστήμες, για παράδειγμα μηχανολογία, βιολογία κ.ά., παρά στις ανθρωπιστικές επιστήμες, όπου, όταν γίνονται, έχουν μικρότερη διάρκεια», παρατηρεί στην «Κ» η κ. Κατερίνα Φέγγαρου, education marketing manager στο Βρετανικό Συμβούλιο στην Αθήνα. Ο λόγος που τα «έτη στη βιομηχανία» οργανώνονται σε ενδιάμεσο έτος σπουδών και όχι στο τελευταίο είναι για να μπορεί ο φοιτητής, όταν επιστρέψει στο αμφιθέατρο, να δει πώς η πράξη συνδυάζεται με τη θεωρία των σπουδών του.
Αξιολόγηση αιτήσεων
Στην Ελλάδα δεν αποκλείεται να δούμε να οργανώνονται sandwich years στα μη κρατικά ΑΕΙ που θα αδειοδοτηθούν να λειτουργήσουν για πρώτη φορά από το επόμενο ακαδημαϊκό έτος 2025-2026. Και αυτό διότι, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», από τα ξένα ΑΕΙ που έχουν κάνει αίτηση, κάποια έχουν τριετή προγράμματα σπουδών. Ωστόσο, η Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ), που είναι αρμόδια για την αξιολόγηση των αιτήσεων, δεν δέχεται τα τριετή προγράμματα και ζήτησε από τις ηγεσίες των ιδρυμάτων να μετατρέψουν τα τριετή προγράμματά τους σε τετραετή. Ενας τρόπος είναι, όπως ανέφεραν στην «Κ» στελέχη ξένων ΑΕΙ που έχουν καταθέσει αίτηση, «με την προσθήκη ενός επιπλέον έτους μετά το δεύτερο, το λεγόμενο sandwich year. Σε αυτόν τον χρόνο οι φοιτητές εργάζονται σε επιχειρήσεις, σαν πρακτική άσκηση». Από την άλλη, ο νόμος Κεραμέως 4957/2022 δίνει τη δυνατότητα (άρθρο 63) να οργανώνουν τριετή προγράμματα σπουδών εφαρμοσμένων επιστημών και τεχνολογίας τα οποία θα συνοδεύονται από ένα εξάμηνο πρακτικής άσκησης.
Προβληματισμοί για ζητήματα ασφαλείας
Πρώτα άδεια λειτουργίας και μετά πυροπροστασίας. Ρύθμιση στο υπό διαβούλευση νομοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας προβλέπει ότι τα παραρτήματα των μη κρατικών ΑΕΙ αφού αδειοδοτηθούν μπορούν να λειτουργούν για διάστημα έως και τριών μηνών χωρίς την προσκόμιση του πιστοποιητικού ενεργητικής πυροπροστασίας. Αρμόδιος φορέας που εξετάζει εάν τα παραρτήματα πληρούν τους κτιριολογικούς όρους του νόμου είναι ο Εθνικός Οργανισμός Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού. Η ρύθμιση ενισχύει τα επιχειρήματα όσων αναφέρουν ότι οι φορείς αξιολόγησης των αιτήσεων των ξένων ΑΕΙ πρέπει να επιταχύνουν για να είναι όλα έτοιμα τον προσεχή Οκτώβριο, κατά την έναρξη του επόμενου ακαδημαϊκού έτους, όπως παρουσίασε η «Κ» στο φύλλο της περασμένης Κυριακής. «Η ρύθμιση εγείρει σοβαρούς προβληματισμούς για ζητήματα ασφαλείας, ιδίως όταν, για άλλες εκπαιδευτικές δομές, η ύπαρξη τέτοιου πιστοποιητικού αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για τη χορήγηση άδειας λειτουργίας. Πρώτα θα δίνεται η άδεια και έως και τρεις μήνες αργότερα θα διεξάγεται έλεγχος από τον ΕΟΠΠΕΠ σε μια δομή που θα έχει ήδη υποδεχθεί φοιτητές», δήλωσε χθες ο τομεάρχης Παιδείας του ΠΑΣΟΚ Στέφανος Παραστατίδης.
