«Τι θέλεις να γίνεις όταν μεγαλώσεις;» Με όση αθωότητα ή και αφέλεια η ερώτηση αυτή μπορεί να απαντηθεί από έναν μικρό μαθητή στα πρώτα χρόνια του σχολείου, με άλλη τόση αμηχανία, πίεση και αβεβαιότητα την αντιμετωπίζουν πολλοί έφηβοι στις τελευταίες τάξεις του Λυκείου, καθώς αισθάνονται ότι μπροστά τους «ξεδιπλώνεται» ένα αληθινό δίλημμα ζωής. Στην εποχή, πάντως, που τα επαγγέλματα εξελίσσονται, καταργούνται ή γεννιούνται με ιλιγγιώδη ρυθμό, οι ειδικοί συστήνουν «ψυχραιμία» παροτρύνοντας τους μαθητές να επιλέξουν –τουλάχιστον σε αυτό το στάδιο– την κατεύθυνση σπουδών που τους ταιριάζει.
Είναι σημαντικό να πούμε στους εφήβους πως κάθε πτυχίο δεν τους οδηγεί αποκλειστικά σε ένα επάγγελμα, αλλά ότι μπορεί να είναι η αφετηρία που θα ανοίξει δρόμους προς διαφορετικούς τομείς της αγοράς.
«Στα 17 δεν επιλέγεις επάγγελμα. Επιλέγεις σπουδές», τονίζει στην «Κ» ο Σπύρος Μιχαλούλης, σύμβουλος σταδιοδρομίας και συνιδρυτής της Orientum. Είναι μια φράση που ο ίδιος χρησιμοποιεί συχνά όταν συζητά με γονείς και μαθητές για το κρίσιμο θέμα της σταδιοδρομίας. «Οι έρευνες δείχνουν πως η νέα γενιά θα αλλάξει επαγγελματική κατεύθυνση πολλές φορές μέσα στα χρόνια. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να πούμε στους εφήβους πως κάθε πτυχίο δεν τους οδηγεί αποκλειστικά σε ένα επάγγελμα, αλλά ότι μπορεί να είναι η αφετηρία που θα ανοίξει δρόμους προς διαφορετικούς τομείς της αγοράς», εξηγεί.
Ο ίδιος με την επιστημονική του ομάδα δημιούργησαν «πυραμίδες» για όλα τα τμήματα του μηχανογραφικού, με τον τίτλο «εναλλακτικές καριέρες». Στη βάση κάθε πυραμίδας βρίσκονται οι σπουδές, που αποτελούν το θεμέλιο, ενώ στην κορυφή βρίσκεται το επάγγελμα, δηλαδή ο προορισμός. Ενδιάμεσα, παρεμβάλλονται πολλά ακόμη εφόδια όπως το μεταπτυχιακό, η εξειδίκευση, οι εμπειρίες, οι δεξιότητες και όσα ακόμη αποκτώνται στην πορεία.
«Σήμερα πολλά επαγγέλματα απαιτούν διεπιστημονικότητα, δηλαδή συνδυασμό δύο ή και περισσότερων επιστημονικών κλάδων. Αυτό σημαίνει πως πολλά από τα προσόντα θα τα αποκτήσει κανείς ενδεχομένως σε ένα μεταπτυχιακό», τονίζει η Ελένη Αλπανίδου, σύμβουλος σταδιοδρομίας στην ίδια εταιρεία, ξεκαθαρίζοντας πως η επαγγελματική πορεία δεν καθορίζεται από το πρώτο πτυχίο, αλλά και από όλα όσα θα ακολουθήσουν. «Με αυτά τα εφόδια θα πορευτούν στη σταδιοδρομία τους και εν τέλει θα μπορέσουν να διαμορφώσουν την επαγγελματική τους ταυτότητα», σημειώνει.
Τα λάθη
Τα συχνότερα λάθη τα οποία εντοπίζονται κατά τη συμπλήρωση του μηχανογραφικού είναι όταν οι νέοι επιλέγουν σχολές, χωρίς να έχουν ξεκάθαρη εικόνα για το τι πραγματικά θα τους προσφέρουν και πού θα τους οδηγήσουν επαγγελματικά.
«Συχνά παρασύρονται από το όνομα μιας σχολής ή τη βάση εισαγωγής, χωρίς να μελετήσουν το πρόγραμμα σπουδών και τις επαγγελματικές δυνατότητες που προσφέρει το πτυχίο», εξηγεί η κ. Αλπανίδου. «Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις στις οποίες Σχολές επιλέγονται όχι επειδή ταιριάζουν στο προφίλ και τα ενδιαφέροντα του μαθητή, αλλά επειδή θεωρούνται “ασφαλείς” ή “καλές” λόγω κύρους, επαγγελματικής σταθερότητας ή κοινωνικής αποδοχής. Τέτοιες σχολές είναι η Νομική, η Ιατρική ή το Πολυτεχνείο», τονίζει η ίδια.
«Δεν έχει νόημα να κυνηγάς την κορυφή της πυραμίδας, αν έχεις χτίσει πάνω σε λάθος βάση».
Η επαγγελματική επιτυχία, ωστόσο σε καμία περίπτωση δεν σχετίζεται με τον τίτλο, εξηγούν οι ειδικοί, αλλά με τη δυνατότητα να ταυτίζεσαι με αυτό που κάνεις. «Δεν έχει νόημα να κυνηγάς την κορυφή της πυραμίδας, αν έχεις χτίσει πάνω σε λάθος βάση. Η αγάπη για το αντικείμενο σπουδών είναι αυτή που πρέπει να έρχεται σε προτεραιότητα», σημειώνει ο Σπύρος Μιχαλούλης. Τι γίνεται όμως όταν οι γονείς ενισχύουν τέτοιες επιλογές; Οταν ενθαρρύνουν το παιδί τους να ακολουθήσει έναν κλάδο που θα κάνει τους ίδιους να ζουν την καταξίωση και να αισθάνονται υπερήφανοι;
«Σε αυτές τις περιπτώσεις, η συμβουλή είναι μία: να ακούσουν τα “θέλω” του παιδιού τους, να ενθαρρύνουν την έρευνα, την εξερεύνηση και την προσωπική του πορεία. Το μέλλον δεν είναι ίδιο για όλους και το επάγγελμα που προσέφερε σιγουριά πριν από 30 χρόνια, ίσως σήμερα να μην έχει πλέον την ίδια προοπτική», απαντά ο ίδιος.
Οι ειδικοί εξηγούν ότι ο επαγγελματικός προσανατολισμός δεν είναι απλώς η απόφαση μιας στιγμής, αλλά αποτελεί μια συνεχή διαδικασία. Οι συνθήκες αλλάζουν, οι στόχοι ωριμάζουν και κάθε άνθρωπος ίσως χρειαστεί να επαναξιολογήσει την πορεία του σε διάφορες φάσεις της ζωής του.
Το επάγγελμα που θα κάνουν σε μερικά χρόνια, είναι πιθανό ακόμη να μην έχει εμφανιστεί στην αγορά εργασίας.
«Πόσο μάλλον οι νέοι στην ηλικία των 17 ή 18, που βρίσκονται σε μεταβατικό στάδιο και αναζητούν την ταυτότητά τους, όχι μόνο επαγγελματικά, αλλά και προσωπικά. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό να επιλέξουν σπουδές που τους ταιριάζουν και τους επιτρέπουν να εξελιχθούν με ευελιξία. Αλλωστε το επάγγελμα που θα κάνουν σε μερικά χρόνια, είναι πιθανό ακόμη να μην έχει εμφανιστεί στην αγορά εργασίας. Πριν από 10 ή 15 χρόνια υπήρχαν θέσεις για AI Specialist ή Blockchain Engineer;», εξηγεί ο κ. Μιχαλούλης.
Εναλλακτικές καριέρες μπορούν να προσφέρουν όλα τα πτυχία, αρκεί να γνωρίζει κανείς τις δυνατότητές τους και να συνδυάζει σωστά την εκπαίδευση με τις δεξιότητες, σημειώνει στην «Κ» η επιστημονική ομάδα της Orientum. Με μια σειρά από παραδείγματα, ο Σπύρος Μιχαλούλης μάς εξηγεί τι σημαίνει αυτό.
«Ενας απόφοιτος Αγγλικής Φιλολογίας μπορεί να συνεχίσει με μεταπτυχιακό στη Γλωσσική Τεχνολογία σχεδιάζοντας τη “γλώσσα” που χρησιμοποιούν τα chatbots.
»Ενας αρχαιολόγος που εξειδικεύεται στην Υπολογιστική Αρχαιολογία συνεργάζεται με έναν αρχιτέκτονα για να δημιουργήσουν τρισδιάστατες αναπαραστάσεις της αρχαίας Αθήνας ή του Παρθενώνα, χρησιμοποιώντας τεχνολογίες VR/AR», αναφέρει και προσθέτει μερικά ακόμη ενδεικτικά παραδείγματα.
«Ενας απόφοιτος Φαρμακευτικής δεν περιορίζεται στο να ανοίξει το δικό του φαρμακείο. Εχει τη δυνατότητα να εργαστεί στην έρευνα και την ανάπτυξη νέων φαρμακευτικών σκευασμάτων, στη βιομηχανία ή ακόμη και στον τομέα του φαρμακευτικού μάρκετινγκ.
»Επίσης, Σχολές όπως η Βιολογία ή η Χημεία δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται αποκλειστικά ως “καθηγητικές”. Και οι δύο προσφέρουν μια ισχυρή επιστημονική βάση, δίνοντας τη δυνατότητα σε αποφοίτους τους να εμπλακούν σε τομείς αιχμής όπως η φαρμακευτική έρευνα, η περιβαλλοντική διαχείριση, τα νανοϋλικά, η τεχνολογία τροφίμων, η βιοτεχνολογία, η βιοπληροφορική και η τοξικολογία».
Ανάμεσα στα παραδείγματα που χρησιμοποιεί η ομάδα της Orientum εξηγεί ακόμη πως πολλοί απόφοιτοι της Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής δεν θα χρειαστεί να περιοριστούν σε παραδοσιακούς ρόλους, αλλά μέσω της εξειδίκευσής τους στην ανάλυση δεδομένων, να ασχοληθούν με το blockchain ή να προχωρήσουν στην Υπολογιστική Χρηματοοικονομική (Computational Finance), έναν τομέα αιχμής που συνδυάζει οικονομικά με τεχνολογία και μαθηματικά.
Ποιο είναι λοιπόν το μυστικό για τη συμπλήρωση ενός άρτιου μηχανογραφικού; Ο κ. Μιχαλούλης καταλήγει στο σημείο από όπου ξεκίνησε η κουβέντα μας.
«Οι νέοι άνθρωποι καλούνται αυτήν την περίοδο να χαράξουν το δικό τους “μονοπάτι” καριέρας. Το “κλειδί” είναι να ξεκινούν με σπουδές που τους ταιριάζουν, ώστε να μπορέσουν να μπουν με αυτοπεποίθηση στην αγορά εργασίας».
