1. Οι «Ηφαιστοι» της Κοζάνης
Το 1850, κάποιος Κουντουράς έφτιαξε το δικό του χαλκουργείο στην Κοζάνη, στην καπνισμένη και θορυβώδη γειτονιά των μεταλλουργών. Σχεδόν δύο αιώνες αργότερα, τα αδέλφια Δημήτρης και Μιχάλης Κουντουράς μαζί με τα παιδιά τους συνεχίζουν το έργο του προγόνου τους, κατασκευάζοντας στο χέρι ταβάδες, σινιά, χύτρες κ.ά. Το εργαστήριό τους είναι από τα τελευταία που συνεχίζουν τη χειροποίητη κατασκευή, ένα πραγματικό ορυχείο σφυρήλατου χαλκού, που κέρδισε το Βραβείο Παραδοσιακής Τέχνης του «Γαστρονόμου».
2. Μουστοκούλουρα αναφοράς
Πάνω από 100 χρόνια ξεφουρνίζει η οικογένεια του Κώστα ∆αρεμά τα περίφημα σε όλη την Αττική μουστοκούλουρα. Σήμερα, τέταρτη γενιά ο ίδιος, συνεχίζει με συγκινητική προσήλωση, χρησιμοποιώντας την ίδια παλιά συνταγή και άριστες πρώτες ύλες: μούστο από Ροδίτη και Σαββατιανό από τους οικογενειακούς αμπελώνες και εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο από την Κρήτη, αλλά και από τα 1.000 οικογενειακά ελαιόδεντρα. Τα κουλούρια φτιάχνονται καθημερινά και πλάθονται στο χέρι από γυναίκες της περιοχής, στο ολοκαίνουργιο πιστοποιημένο εργαστήριο.
3. Η πρέσβειρα της ελληνικής διατροφής
Χιλιοβραβευμένη στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, η ομότιμη καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών δρ Αντωνία Τριχοπούλου συνέβαλε όσο λίγοι στην αναβίωση σε παγκόσμια κλίμακα του ενδιαφέροντος για την ελληνική παραδοσιακή διατροφή. Ο αγώνας της για την ελιά και το ελαιόλαδο, για τα τρόφιμα στα σχολικά κυλικεία, για την ανάδειξη των παραδοσιακών προϊόντων, αδιάκοπος. Για όλα όσα έχει προσφέρει και όσα προτίθεται να προσφέρει στο μέλλον έλαβε το Τιμητικό Βραβείο του «Γαστρονόμου».
4. Καθαρές θάλασσες, καθαρή τροφή
130.000 πλαστικά, 4.100 ελαστικά και 33 τόνους εγκαταλελειμμένα δίχτυα. Αυτόν τον ασύλληπτο αριθμό απορριμμάτων έχει συλλέξει από τον ελληνικό βυθό, σε 115 δράσεις καθαρισμού, η εθελοντική οργάνωση Aegean Rebreath, που ιδρύθηκε το 2017. Με διαρκείς δράσεις καθαρισμού, επιστημονική έρευνα πεδίου, εγκατάσταση 23 σταθμών συλλογής ανακυκλώσιμων θαλάσσιων απορριμμάτων, στοχεύει στην απαλλαγή των βυθών από τη ρύπανση που απειλεί τα θαλάσσια οικοσυστήματα. Μία από τις σημαντικότερες πρωτοβουλίες της οργάνωσης ήταν η σύσταση, το 2021, του πανελλαδικού δικτύου Μπλε Δήμων.
5. Σουβλάκι με Ιστορία
Αν η Ομόνοια με την αγορά της είναι το στομάχι της Αθήνας, τότε ο «Λευτέρης ο Πολίτης» είναι η καρδιά της, που χτυπάει αδιάκοπα εδώ και 74 χρόνια. Ο λόγος για το ιστορικό σουβλατζίδικο που άνοιξε ο Σταύρος Σαββόγλου, πρόσφυγας από την Κωνσταντινούπολη, το 1951 στην οδό Σατωβριάνδου. Το σουβλατζίδικο πέρασε από τον πατέρα στον γιο, τον Λευτέρη, και πλέον στον εγγονό, τον Τάσο Σαββόγλου. Αυτό που δεν άλλαξε είναι το σουβλάκι, που για πολλούς είναι το καλύτερο της Αθήνας.
6. Γαλακτοπωλείο-χρονοκάψουλα
Με ιστορία που ξεκινάει το 1931, το γαλακτοπωλείο «Η Στάνη» στην Ομόνοια είναι από τα παλιότερα στέκια της πόλης. Ιδρυτής ο Νίκος Καραγεώργος, παιδί κτηνοτροφικής οικογένειας από τον Αθανάσιο Διάκο Φωκίδας, ο οποίος ξεκίνησε σερβίροντας όσα ήξερε από το σπίτι του: γιαούρτια, ρυζόγαλα, κρέμες, ζεστό γάλα και βούτυρο με μέλι. Με τις ίδιες παμπάλαιες συνταγές συνεχίζει σήμερα ο εγγονός του, Θανάσης Καραγεώργος, προσφέροντας στους Αθηναίους και στους χιλιάδες τουρίστες που περνούν το κατώφλι του κάθε χρόνο μια «μυρωδιά» παλιάς Αθήνας.
7. Το ελιξήριο της Καβάλας
Αγάπη, συνεχής εκπαίδευση, σεβασμός στη γνώση των προγόνων και καρποφόρες συνεργασίες. Αυτά είναι τα «όπλα» του Χριστόδουλου Ρουμελιώτη και της Φρόσως Βάτκαλη από τη Νέα Πέραμο Καβάλας, που εδώ και μια δεκαπενταετία έχουν μπει ενεργά στην παραγωγή εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου πρώιμης συγκομιδής. Τα μονοποικιλιακά λάδια τους με την ονομασία Elaikos, από Θασίτικη, Μεγαρίτικη και ποικιλία Χαλκιδικής, διακρίνονται εδώ και χρόνια στις τυφλές γευσιγνωσίες του «Γαστρονόμου» και δικαίως κέρδισαν φέτος το Βραβείο Παραγωγής Ελαιολάδου.
8. Ο πείσμων οινοποιός
Δημιουργικός, αεικίνητος, πείσμων, ένας από τους μπροστάρηδες στη νέα εποχή του ελληνικού κρασιού και επιτυχημένος επιχειρηματίας, ο Γιώργος Σκούρας είναι από τους σημαντικότερους Ελληνες οινοποιούς με βαθύ αποτύπωμα στον χώρο. Γνωστός για μια σειρά από εμβληματικά κρασιά, όπως ο Μέγας Οίνος, η Αρμύρα, το Viognier Eclectique και ο σπάνιος Λαβύρινθος, κέρδισε την αναγνώριση των συναδέλφων του και εξελέγη τρεις φορές πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικού Οίνου. Ως αναγνώριση της συμβολής του, ο «Γαστρονόμος» του απένειμε το φετινό Βραβείο Παραγωγής Οίνου.
9. Ο κύριος «Milos»
Ποιος να το φανταζόταν ότι το 18χρονο παιδί που έφυγε για σπουδές στην Αμερική τη δεκαετία του ’60, θα γινόταν ο δημιουργός της σπουδαιότερης αλυσίδας ελληνικών εστιατορίων στον κόσμο! Ο λόγος για τον Κώστα Σπηλιάδη, ο οποίος το 1979 άνοιξε το πρώτο Milos στο Μόντρεαλ, με σκοπό να δείξει την αληθινή Ελλάδα του καλού φαγητού, του πολιτισμού και της φιλοξενίας. Σήμερα υπάρχουν Milos σε όλη την υφήλιο, από τη Νέα Υόρκη μέχρι τη Σιγκαπούρη. Ενας οραματιστής που μετουσίωσε την ελληνική φιλοξενία σε παγκόσμια εμπειρία.
10. Οι ταξιδιώτες του Λεβάντε
Στο μικρό λουκουματζίδικο του Κτιστάκη, στην οδό Σωκράτους, δίπλα στα παλιά γραφεία της «Καθημερινής», κάνουν στάση οι εργαζόμενοι του κέντρου και οι περαστικοί για ένα γλυκό διάλειμμα μέσα στη μέρα. «Ταξιδιώτες του Λεβάντε» αποκαλεί ο Θοδωρής Κτιστάκης τους λουκουμάδες του: μικρές, ολοστρόγγυλες μπουκίτσες με τραγανό περίβλημα, που «σκάνε» στο στόμα απελευθερώνοντας το εγκλωβισμένο σιρόπι. «Ο λουκουματζής είναι κάτι μεταξύ εργάτη, τεχνίτη και καλλιτέχνη. Θέλει λίγο καρδιά, λίγο χέρι, λίγο τέχνη…», λέει ο ίδιος.
11. Επάγγελμα παντοπώλης
Η φροντίδα, το μεράκι, η επιθυμία να αναζητεί και να προσφέρει στους πελάτες του τα καλύτερα του τόπου μας, αυτή είναι η φιλοσοφία του μπακάλη Ευθύμη Αλεξανδρή. Δεύτερη γενιά παντοπώλης, συνεχίζει τη δουλειά του πατέρα του, Αλέξανδρου, που το 1947 άνοιξε το, παλαιότερο σήμερα, παντοπωλείο της Ηλιούπολης. Μαζί με τη σύζυγό του, Χαρά, έχουν καταφέρει κάτι σπάνιο: να κάνουν το παντοπωλείο τους μια προέκταση της ελληνικής γης· έναν χώρο όπου ο πελάτης γίνεται συνδαιτυμόνας στη χαρά του καλού προϊόντος.
12. Η τέχνη της παλαίωσης
Δύσκολη και απαιτητική η τέχνη της παλαίωσης τυριών, κοστοβόρα, με μεγάλη φύρα και πιθανά ελαττώματα. Ομως, αν πετύχει, δίνει μεγάλα τυριά. Αυτό κατάφερε ο Χαράλαμπος Ξυλούρης στο μικρό τυροκομείο του, Zeus Caven, στο Χαράκι Ηρακλείου. Διακόσιες τούμπες πάνω σε ξύλινες τάβλες στο τυροκέλι, το ωριμαντήριο, κάνουν οι γραβιέρες του, σε διάρκεια 24 μηνών παλαίωσης. Ζόρικο τυρί, εντυπωσιακής πολυπλοκότητας, ξέχειλο από νοστιμιά, κέρδισε την πρωτιά στην τυφλή γευσιγνωσία του «Γαστρονόμου» ανάμεσα σε δεκάδες άλλες παλαιωμένες κρητικές γραβιέρες.
13. Οι μελισσοκόμοι της Ελευσίνας
Χρώμα βαθύ κεχριμπαρένιο. Γεύση πλούσια, με νότες καπνιστές. Αρώματα κάστανου και φίνου λικέρ. Το συναρπαστικό μέλι καστανιάς της οικογένειας Μουρίκη, που τερμάτισε πρώτο και με διαφορά στη φετινή τυφλή γευσιγνωσία του «Γαστρονόμου», τρυγήθηκε στα παρθένα καστανοδάση του Αγίου Ορους. Δεν είναι το πρώτο που διακρίνεται σε δοκιμή του περιοδικού. Κάμποσα από τα μονοποικιλιακά μέλια τους μας έχουν κεντρίσει το ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια και κάποια από αυτά έχουν φτάσει μέχρι και στην Galeries Lafayette στο Παρίσι.
14. Θαυματουργά σκόρδα
Πάνω από 100 χρόνια ασχολείται ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Πλατυκάμπου Λάρισας με την καλλιέργεια μιας παλιάς ποικιλίας σκόρδου, που στην αγορά κυκλοφορεί με την ονομασία eNtopio. Οι 15 καλλιεργητές-μέλη είχαν να το λένε ότι τα σκόρδα τους είναι ανώτερα όλων. Και η επιστήμη το επιβεβαίωσε. Το Εργαστήριο Φυσιολογίας του Τμήματος Βιοχημείας-Βιοτεχνολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας βρήκε ότι έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε πολυφαινόλες, υπεύθυνες για την προστασία των κυττάρων. Σύντομα, ελπίζουν σε μια συνεργασία με μεγάλη ιαπωνική εταιρεία συμπληρωμάτων διατροφής.
