«Αυτό το βραβείο που δίνεται σήμερα στα χέρια μου, στην ουσία δίνεται σε όλους τους παραγωγούς. Σε αυτούς που μοχθούν κάτω από τον καυτό ήλιο, κάτω από το κρύο, κάτω από αντίξοες συνθήκες, σε ένα περιβάλλον το οποίο δεν γνωρίζει πραγματικά τι θα πει λύπηση. Να ξέρετε ότι είναι άνθρωποι του μόχθου, άνθρωποι που δεν στηρίχθηκαν σε επιδοτήσεις, δεν είναι άνθρωποι του ΟΠΕΚΕΠΕ, είναι άνθρωποι με καθαρά χέρια και καθαρά μάτια, που κοιτάζουν απέναντι όλους εσάς και σας ευχαριστούν για την αναγνώριση του προϊόντος τους», είπε καταχειροκροτούμενος ο Γιάννης Κουκούτσης, πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Πλατυκάμπου ανεβαίνοντας στη σκηνή της Πειραιώς 260 για να παραλάβει το βραβείο καλλιέργειας για το σκόρδο παλιάς ποικιλίας που καλλιεργούν στον Πλατύκαμπο Λάρισας.
Είναι ένας από τους 14 βραβευμένους που ξεχώρισαν το περιοδικό «Γαστρονόμος» και η «Καθημερινή» στα φετινά Βραβεία Ποιότητας που πραγματοποιήθηκαν το περασμένο Σάββατο 4 Οκτωβρίου. Σε μια γεμάτη κόσμο και συγκινητική εκδήλωση, μας υπενθύμισαν ότι σε κάθε γωνιά της χώρας υπάρχουν άνθρωποι που κάνουν τη διαφορά. Παραγωγοί παθιασμένοι με τη γη, έμποροι που δεν σταματούν να πασχίζουν για την ποιότητα, αφοσιωμένοι συνεχιστές παραδόσεων που χάνονται, πρόσωπα της γαστρονομίας-φωτεινά παραδείγματα, που πάνε την ελληνική γαστρονομία μπροστά.
Αισιοδοξία
«Είναι άνθρωποι οι οποίοι μας δένουν με τον τόπο μας, με το χώμα, με την παράδοσή μας και οι άνθρωποι που μας δίνουν τη βεβαιότητα ότι αυτός ο τόπος έχει μέλλον, ότι μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι», επισήμανε ο διευθυντής της «Καθημερινής» Αλέξης Παπαχελάς, ανοίγοντας τη φετινή απονομή. «Ξέρουν πως είναι πολύτιμη η παράδοση. Μαζί τους γίνεται δυνατόν να θεμελιώσουμε μια νέα εθνική αυτογνωσία, να συσπειρωθούμε γύρω από έναν πυρήνα αυτοπεποίθησης. Με αίσθηση του επείγοντος, σας καλώ να φτιάξουμε μια τωρινή ζωή για τις παλιές μας παραδόσεις. Χρωστάμε στα παιδιά μας να τους δώσουμε μια ταυτότητα, μια κληρονομιά», σημείωσε με τη σειρά του ο διευθυντής των γαστρονομικών εκδόσεων της «Καθημερινής», Αγγελος Ρέντουλας, λαμβάνοντας τον λόγο.
Οι βραβευθέντες ανέβηκαν στη σκηνή και μοιράστηκαν τις ιστορίες τους. Μας «πήραν» μαζί τους σε χωράφια, βουνά, θάλασσες, αποθήκες και εργαστήρια.
Μετά η σκηνή ήταν δική τους. Ανέβηκαν ένας ένας, μοιράστηκαν ιστορίες, δυσκολίες, ελπίδες, όνειρα. Ο Χριστόδουλος Ρουμελιώτης, που ακολουθεί τα βήματα του ελαιοπαραγωγού παππού του, και μαζί του η σύζυγός του Φρόσω Βάτκαλη παράγουν, μέσω ορθών βιώσιμων πρακτικών στο κτήμα Elaikos στη Νέα Πέραμο Καβάλας, ένα ελαιόλαδο-θησαυρό. Η οικογένεια Μουρίκη, που ταξιδεύει τα μελισσοσμήνη της από τα πευκοδάση της Θάσου στα δύσβατα βουνά της Γκιώνας, στους θυμαρότοπους του Γαλαξιδίου, στην Κίμωλο και στη Μήλο. Ο Χαράλαμπος Ξυλούρης, που στο μικρό τυροκομείο του, ονόματι Zeus Caven, στο Χαράκι Ηρακλείου, παράγει θαυμάσιες παλαιωμένες γραβιέρες εντυπωσιακής πολυπλοκότητας. Οι 15 καλλιεργητές-μέλη του Αγροτικού Συνεταιρισμού Πλατυκάμπου, που διαθέτει στην αγορά τα eNtopio, σκόρδα μιας παλιάς ποικιλίας, με αψύ άρωμα, εξαιρετικά ευεργετικά για τον οργανισμό.
Μας πήραν μαζί τους σε χωράφια, σε βουνά, σε θάλασσες, σε αποθήκες και εργαστήρια όλοι αυτοί οι άνθρωποι, δεύτερη, τρίτη, τέταρτη γενιά, που κρατούν όσα τους δόθηκαν σαν φυλαχτό. Στο παντοπωλείο Αλεξανδρής στην Ηλιούπολη, που στα ράφια και στα ψυγεία του χωράει την Ελλάδα όλη. Στο ιστορικό γαλακτοπωλείο «Η Στάνη», στους Λουκουμάδες Χανίων «Κτιστάκη» και στο σουβλατζίδικο «Λευτέρης ο Πολίτης» στην Ομόνοια που διασώζουν κάτι από τη χαμένη τρυφερότητα μιας πόλης που αλλάζει. Στον φούρνο Δαρεμά στο Μαρκόπουλο που παρασκευάζει, εδώ και 137 χρόνια, τα διασημότερα μουστοκούλουρα της Αττικής, με την ίδια συνταγή. Στο παλιό οικογενειακό χαλκουργείο της Κοζάνης, όπου οι αδερφοί Κουντουρά μαζί με τα παιδιά τους κρατούν ζωντανή μια παμπάλαια τέχνη που χάνεται.
Αναβίωση ενδιαφέροντος
Το βραβείο που σχεδίασε, για άλλη μια χρονιά, το Ιστορικό Μουσείο Ερμούπολης απονεμήθηκε και σε ανθρώπους που προάγουν την ελληνική γαστρονομία με άλλους τρόπους. Στην ομότιμη καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών Αντωνία Τριχοπούλου, η οποία συνέβαλε όσο λίγοι στην αναβίωση του ενδιαφέροντος για την ελληνική παραδοσιακή διατροφή, στον οινοποιό Γιώργο Σκούρα, που βοήθησε πολύ στη νέα εποχή του ελληνικού κρασιού. Στον Κώστα Σπηλιάδη, που με τα εστιατόρια Μilos πρεσβεύει την ελληνική κουζίνα στο εξωτερικό. Στην Aegean Rebreath, που έχει βάλει στόχο να καθαρίσει λιμάνια και υφάλους σε νησιά και παράλιες πόλεις από κάθε είδους απορρίμματα που απειλούν τα θαλάσσια οικοσυστήματα. «Ο μόχθος, ο κόπος είναι ευλογημένο πράγμα», είπε από σκηνής ο Κώστας Δαρεμάς.
Σε μια εποχή που τα θέλουμε όλα εύκολα, με το πάτημα ενός κουμπιού, όλοι αυτοί οι άνθρωποι που βραβεύθηκαν το περασμένο Σάββατο γνωρίζουν τι θα πει σκληρή δουλειά, μεράκι, πάθος, αφοσίωση. Και γι’ αυτό τους οφείλουμε ένα μεγάλο ευχαριστώ.
Μια μεγάλη παρέα που δοκίμασε, περιεργάστηκε, μοιράστηκε
Μάγειρες και μαγείρισσες, ζαχαροπλάστες, μελισσοκόμοι, τυροκόμοι, χαλκουργοί και καλαθοπλέκτες, αγγειοπλάστες, οινοποιοί και ελαιοπαραγωγοί, ακαδημαϊκοί και ερευνητές. Τεχνίτες και σοφοί της γαστρονομίας. Ολος ο κόσμος του «Γαστρονόμου» ζωντάνεψε σε ένα μεγάλο φεστιβάλ γεύσης το οποίο πλαισίωσε τα Βραβεία Ποιότητας του περασμένου Σαββάτου και ήταν αυτό ακριβώς που έλεγε το όνομά του. Μια Μεγάλη Γιορτή της ελληνικής κουζίνας και της ελληνικής παραγωγής. Μια κιβωτός παραδόσεων, εθίμων, τεχνών που κινδυνεύουν να χαθούν, αλλά αντιστέκονται, ένα καζάνι όπου βράζουν προβληματισμοί και πλάνα για το μέλλον, μια φθινοπωρινή σύναξη ανθρώπων που επιμένουν, παρά τις αντιξοότητες και τις δυσκολίες των τελευταίων δεκαετιών, να παράγουν και να δημιουργούν. Η γιορτή ήταν ένας δίαυλος, ένας τρόπος να επικοινωνήσουν, να μοιραστούν τη δουλειά τους με όλους αυτούς που την εκτιμούν. Κι ήταν πολλοί. Περισσότεροι από 2.000 άνθρωποι κάθε ηλικίας πέρασαν την πύλη για να βρεθούν στη γαστρονομική γειτονιά της «Καθημερινής» και του «Γαστρονόμου», που είχε κάτι να ανακαλύψεις σε κάθε βήμα. Παρεΐστικα, χαμογελαστά, ο ένας πλάι στον άλλον, περιεργάστηκαν, δοκίμασαν, μοιράστηκαν.
Από τις 12.30 το μεσημέρι μέχρι τις 12 το βράδυ, βραβευμένα εστιατόρια και ζαχαροπλαστεία από όλη την Ελλάδα, χιλιάδες πιάτα, μαθήματα, ομιλίες, πάνελ, τα 18α Βραβεία Ποιότητας του «Γαστρονόμου», που κάθε χρονιά «φωτίζουν» Ελληνες παραγωγούς και ανθρώπους του αγροδιατροφικού κλάδου που ξεχωρίζουν για το ήθος και την ποιότητά τους, δεκάδες μάγειρες, που στο τέλος ένωσαν τις μαρμίτες τους σε ένα μεγάλο τραπέζι. Το πρόγραμμα ήταν γεμάτο. Κάθε αίθουσα, κάθε γωνιά είχε το μελίσσι της. Στα μαθήματα μαγειρικής, όπου ο Χριστόφορος Πέσκιας «δίδασκε» αμοργιανό πατατάτο και η Νένα Ισμυρνόγλου μουσακά στρωμένο με ντομάτες, όπως τον έφτιαχναν στην Πόλη πριν επικρατήσει η ξενόφερτη μπεσαμέλ, ο Λευτέρης Λαζάρου αντάλλασσε τον υπό εξαφάνιση ροφό με λεοντόψαρο, δείχνοντας πώς η ελληνική κουζίνα μπορεί να προσαρμόζεται στην εποχή και στις ανάγκες της, και ο κελλιώτης Πατήρ Γεώργιος μας μετέφερε στους ταβάδες των αγιορείτικων μοναστηριών με σουπιές με φασολάκια αμίμητης νοστιμιάς. Μπροστά στις μασίνες των Nomade & Sauvage που στέκονταν ακούραστοι για ώρες και ώρες πάνω από τις φωτιές, μικροί και μεγάλοι περίμεναν υπομονετικά ένα πιατάκι, για να κατευθυνθούν στη συνέχεια προς τα πολύχρωμα περίπτερα και να δοκιμάσουν όσα είχαν μαγειρέψει τα εστιατόρια που βράβευσε στο παρελθόν ο «Γαστρονόμος» –τσιγαριαστό κατσίκι με στάκα και πιλάφι εδώ, αναφιώτικες ζαφοριστές τυρόπιτες εκεί– ή να πάρουν ένα τραταμέντο από τα βραβευμένα ζαχαροπλαστεία, ένα συριανό λουκούμι, ένα τραγανό μουστοκούλουρο από τα Μεσόγεια, ένα κεσεδάκι με κρέμα που ξυπνάει παιδικές αναμνήσεις σε κάθε κουταλιά.
Και στις αίθουσες, όμως, δεν έπεφτε καρφίτσα. Μικροί και μεγάλοι παρακολούθησαν με προσήλωση τον Λημνιό καλαθοπλέκτη Ραφαήλ Γιανέλλη να πλέκει «τυροβόλια», τους χαλκουργούς Δημήτρη, Μιχάλη και Μάρκο Κουντουρά να σφυρηλατούν σινιά και χύτρες, τους μελισσοκόμους Αλέξανδρο Γκουσιάρη και Ανδρέα Ζαφειρόπουλο να μιλούν για το συναρπαστικό έργο της μέλισσας, του μοναδικού ζώου-παραγωγού στον πλανήτη, και τους Σιφνιούς κεραμίστες Γιάννη και Νίκο Λεμπέση που συνεχίζουν μια τέχνη-κληρονομιά πάππου προς πάππου.
Σημαντικό το «μαζί»
Εξαιρετικά ενδιαφέρουσες ήταν και οι οινογευσίες στις οποίες συμμετείχαν μερικοί από τους σημαντικότερους Ελληνες οινοποιούς, αλλά και οι συζητήσεις «γύρω από το τραπέζι» με επίκεντρο το ελληνικό ελαιόλαδο, την παράδοση, την εστίαση κ.ά. Ολοι είχαν κάτι να προσθέσουν. Να μοιραστούν. Από τις Κυκλαδίτισσες γιαγιάδες που μίλησαν για τους τρόπους που η παράδοση απειλείται από τον υπερτουρισμό, μέχρι τον «Δειπνοσοφιστή» Χρίστο Ζουράρι και τον Κώστα Σπηλιάδη που αντάλλαξαν απόψεις για το μέλλον της ελληνικής γαστρονομίας. «Ο άνθρωπος αναγνωρίζεται από τη γλώσσα και την κουζίνα του», σημείωσε ο πρώτος. «Ενας μάγειρας πρέπει να ψαρεύει με τους ψαράδες, να φτιάχνει τυρί με τους τυράδες, να μαζεύει ελιές, να βρεθεί στο αμπέλι το πρωί», είπε ο δεύτερος. Και σε δύο φράσεις συμπύκνωσαν το νόημα του φεστιβάλ. Το πόσο αναγκαία είναι η διατήρηση της ταυτότητας. Το πόσο σημαντικοί είναι όλοι οι κρίκοι της αλυσίδας, από τον πιο μικρό ώς τον πιο μεγάλο. Το πόσο σημαντικό είναι το «μαζί», που μας γεμίζει αισιοδοξία.
