«Δεν είναι μόνο η ζάχαρη στα ποτά που πρέπει να μας απασχολεί, αλλά και τα τεχνητά γλυκαντικά». Αυτό τονίζουν η καθηγήτρια Θεραπευτικής – Επιδημιολογίας – Προληπτικής Ιατρικής, παθολόγος (Θεραπευτική Κλινική ΕΚΠΑ, νοσοκομείο Αλεξάνδρα) Θεοδώρα Ψαλτοπούλου και η βιολόγος Αλεξάνδρα Σταυροπούλου, με αφορμή έρευνα επιστημόνων από την Αυστραλία, η οποία έδειξε ότι η κατανάλωση γλυκών ροφημάτων είτε αυτά περιέχουν ζάχαρη είτε τεχνητά γλυκαντικά αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2.
Η έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Diabetes & Metabolism, βασίστηκε σε δεδομένα από τη «Μελέτη συνεργασίας της Μελβούρνης», η οποία παρακολουθεί περισσότερους από 36.000 ανθρώπους ηλικίας 40-69 ετών επί 14 χρόνια, και η οποία κατά την έναρξή της δεν είχαν διαβήτη. Οι συμμετέχοντες απάντησαν σε ερωτηματολόγια σχετικά με τη διατροφή τους, την υγεία τους, τον τρόπο ζωής τους και άλλες συνήθειες. Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε από τους ερευνητές στην κατανάλωση αναψυκτικών με ζάχαρη (SSBs) και αναψυκτικών με τεχνητά γλυκαντικά (ASBs).
Η βασική διαπίστωση της έρευνας είναι ότι όσο πιο συχνά καταναλώνει κανείς γλυκά ροφήματα, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2. Τα ζαχαρούχα ροφήματα (π.χ. αναψυκτικά τύπου coca-cola) σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο, αλλά αυτή η σύνδεση φαίνεται να εξηγείται κυρίως από την αύξηση του σωματικού βάρους. Δηλαδή, η κατανάλωσή τους συμβάλλει στην παχυσαρκία, η οποία με τη σειρά της αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης διαβήτη. Τα ροφήματα με τεχνητά γλυκαντικά, όπως τα αναψυκτικά «διαίτης», παρουσιάζουν ακόμη πιο ανησυχητικά αποτελέσματα: ο αυξημένος κίνδυνος διαβήτη παραμένει ακόμη και όταν ληφθεί υπόψη το σωματικό βάρος. Αυτό σημαίνει ότι τα τεχνητά γλυκαντικά μπορεί να επηρεάζουν τον οργανισμό με τρόπους που δεν σχετίζονται μόνο με τις θερμίδες ή την αύξηση βάρους. Συνολικά, οι άνθρωποι που κατανάλωναν τεχνητά γλυκαντικά καθημερινά είχαν έως και 83% μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 σε σύγκριση με εκείνους που τα απέφευγαν τελείως.
Οπως αναφέρουν η κ. Ψαλτοπούλου και η κ. Σταυροπούλου, η επιστημονική κοινότητα έχει αρχίσει να ερευνά πώς τα τεχνητά γλυκαντικά επηρεάζουν τον οργανισμό. Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ότι μπορεί να αλλάζουν τη σύσταση του εντερικού μικροβιώματος, δηλαδή των βακτηρίων στο πεπτικό σύστημα, επηρεάζοντας την απορρόφηση της γλυκόζης και τη λειτουργία της ινσουλίνης. Αλλες έρευνες υποδεικνύουν ότι η χρήση τους μπορεί να προκαλεί αντιφατικά σήματα στο σώμα, με αποτέλεσμα την αύξηση της όρεξης ή και της αντίστασης στην ινσουλίνη. Αξίζει να σημειωθεί ότι διαφορετικά τεχνητά γλυκαντικά δρουν διαφορετικά στον οργανισμό. Κάποια δεν απορροφώνται καθόλου, ενώ άλλα επεξεργάζονται γρήγορα. Η επίδρασή τους στην υγεία ενδέχεται να διαφέρει ανάλογα με τον τύπο.
Δεν χρειάζεται πανικός, αλλά ενημέρωση και μέτρο, επισημαίνουν η καθηγήτρια του ΕΚΠΑ Θεοδώρα Ψαλτοπούλου και η βιολόγος Αλεξάνδρα Σταυροπούλου, με αφορμή πολυετή έρευνα στην Αυστραλία.
Η έρευνα ενισχύει τις φωνές που ζητούν τη λήψη μέτρων, όπως η φορολόγηση των γλυκών ροφημάτων, όπως έχει προτείνει και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) και η ενίσχυση εκστρατειών ενημέρωσης για τους κινδύνους που συνδέονται με την καθημερινή κατανάλωση τέτοιων προϊόντων. Ωστόσο, οι πολιτικές μέχρι στιγμής επικεντρώνονται κυρίως στα ζαχαρούχα ποτά. Σύμφωνα με τα ευρήματα αυτής της μελέτης, μια τέτοια μονοδιάστατη προσέγγιση μπορεί να οδηγήσει σε ακούσια αύξηση της κατανάλωσης τεχνητών γλυκαντικών, κάτι που ίσως να μην είναι τελικά πιο υγιεινό.
Μικρές αλλαγές
«Δεν χρειάζεται πανικός, αλλά ενημέρωση και μέτρο», επισημαίνουν οι κυρίες Ψαλτοπούλου και Σταυροπούλου. Και προσθέτουν ότι «η καθημερινή κατανάλωση αναψυκτικών –είτε με ζάχαρη είτε με γλυκαντικά– φαίνεται να αυξάνει τον κίνδυνο σοβαρών προβλημάτων υγείας. Μικρές αλλαγές μπορούν να κάνουν τη διαφορά. Προτιμήστε το νερό ή το ανθρακούχο νερό χωρίς προσθήκες. Δοκιμάστε φυσικά ροφήματα με βότανα, φρούτα ή λίγο λεμόνι. Περιορίστε τη συνήθεια του “κάθε μέρα αναψυκτικό”, ειδικά ως συνοδευτικό στο φαγητό».
Καταλήγοντας τονίζουν ότι «η νέα αυστραλιανή μελέτη αποδεικνύει κάτι που πολλοί υποψιαζόμασταν: δεν είναι μόνο η ζάχαρη στα ποτά που πρέπει να μας απασχολεί, αλλά και τα τεχνητά γλυκαντικά. Η καλύτερη επιλογή για την υγεία μας δεν είναι η αντικατάσταση του ενός με το άλλο, αλλά η μείωση συνολικά της κατανάλωσης γλυκαντικών ποτών».
