Ας τους πούμε Φιλιώ και Σπύρο. Η Φιλιώ και ο Σπύρος ήταν για χρόνια συνάδελφοι σε διαφορετικά τμήματα της επιχείρησης όταν, έτσι ξαφνικά, σε ένα company event, άρχισε να αναπτύσσεται ανάμεσά τους ένα ειδύλλιο. Το επόμενο διάστημα ανυπομονούσαν να βρεθούν στη δουλειά, όπου μιλούσαν επί ώρες στο τσατ. Για να μην «καρφωθούν» έφευγαν με μικρή διαφορά στην ώρα και απέφευγαν σχεδόν προκλητικά να απευθύνονται ο ένας στον άλλον παρουσία τρίτων.
Οι συνάδελφοι –που ασφαλώς είχαν πιάσει τα μη λεκτικά σήματα– τους κουτσομπόλευαν στα δικά τους θρεντ. Ο έρωτας της Φιλιώς με τον Σπύρο φούσκωνε και φούσκωνε ώσπου μια μέρα έσκασε σαν μπαλόνι. Οσο κρυψίνους ήταν η Φιλιώ στη διάρκεια του ειδυλλίου, τόσο βαθύ λαρύγγι αποδείχθηκε αργότερα βγάζοντας τα άπλυτα του πρώην στη φόρα. Αργότερα ο Σπύρος βρήκε μια δικαιολογία και ζήτησε να τον συνοδεύσει άλλος από το τμήμα της σε ένα επαγγελματικό ταξίδι. Στο επόμενο company event έκατσαν μακριά.
Οι ανθρώπινες σχέσεις είναι δύσκολες. Πόσο μάλλον αν προσθέσεις σε αυτές τον παράγοντα δουλειά. Δεν ξέρουμε αν ο CEO της εταιρείας Astronomer έχει μετανιώσει περισσότερο για τον γάμο του ή για τη σχέση που ξεκίνησε με τη διευθύντρια Ανθρώπινου Δυναμικού της εταιρείας (σίγουρα μετάνιωσε για εκείνο το εισιτήριο στους Coldplay, όπου τον συνέλαβε ο φακός), πάντως άνοιξε μια μεγάλη συζήτηση για τον έρωτα στον χώρο εργασίας. «Επιτρέπεται» να ερωτευόμαστε συναδέλφους μας, οφείλουμε να ενημερώνουμε τα αρμόδια τμήματα, τι ισχύει για τη διοίκηση και για τις σχέσεις μεταξύ ανθρώπων με άλλο βαθμό εξουσίας;
Τα προηγούμενα
Σε πολλούς στην Ελλάδα μπορεί όλα αυτά να ακούγονται υπερβολικά –μόνο οι πολύ μεγάλες επιχειρήσεις λαμβάνουν προς το παρόν σχετικά μέτρα–, στο εξωτερικό όμως και δη στις ΗΠΑ ο περιορισμός των office romances είναι ισχυρή τάση. Τον Νοέμβριο του 2019, ο επικεφαλής της McDonald’s, Στιβ Ιστερμπρουκ, απολύθηκε για μια συναινετική σχέση με εργαζόμενη, καθώς παραβίαζε την πολιτική της εταιρείας. Τον Φεβρουάριο του 2022, ο πρόεδρος του CNN, Τζεφ Ζάκερ, παραιτήθηκε μετά την αποκάλυψη μιας πολυετούς συναινετικής σχέσης με συνάδελφο, ενώ τον Σεπτέμβριο του 2023 ο επικεφαλής της BP, Μπέρναρντ Λούνεϊ, εξαναγκάστηκε σε παραίτηση επειδή απέκρυψε προσωπικές (συναινετικές) σχέσεις με συναδέλφους.
Λίγο αργότερα, η BP αποφάσισε ότι όλοι οι εργαζόμενοι πρέπει να δηλώνουν οποιεσδήποτε ερωτικές ή οικογενειακές σχέσεις με συναδέλφους, ανεξαρτήτως αν υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων. Στους προϊσταμένους ειδικά δόθηκε προθεσμία τριών μηνών για να αναφέρουν τέτοιου είδους σχέσεις από τα τελευταία τρία χρόνια, αλλιώς κινδύνευαν με απόλυση.
Πράγματι πολλοί βρίσκουν τον έρωτα, εφήμερο ή και όχι, στους διαδρόμους του γραφείου. Σύμφωνα με σχετική έρευνα της πλατφόρμας Resume Genius στις ΗΠΑ (2025 Workplace Romance Survey), το 39% των εργαζομένων είχε σχέση με συνάδελφο και το 36% είχε κάνει σεξ με συνάδελφο (πιο υψηλά ποσοστά στο τελευταίο εμφανίζουν οι GenZ και οι millennials). Ολα αυτά συμβαίνουν εν πολλοίς εν κρυπτώ. Το 72% των σχέσεων στο γραφείο δεν έχει αναφερθεί στο Τμήμα Ανθρώπινου Δυναμικού ή στη διοίκηση, ενώ πιο μυστικοπαθείς είναι του ’90 οι εκδρομείς (86% των GenXers δεν μιλούν για τις σχέσεις τους στη δουλειά).
39% των εργαζομένων είχαν σχέση με συνάδελφο και 36% είχαν κάνει σεξ με συνάδελφο, σύμφωνα με έρευνα της πλατφόρμας Resume Genius στις ΗΠΑ.
Δεν υπάρχει θέμα εάν δύο συνάδελφοι ερωτευτούν, λέει στην «Κ» ο καθηγητής Εργατικού Δικαίου στο Δημοκρίτειο Γιώργος Θεοδόσης, «αρκεί η θέση του ενός να μην εξαρτάται από του άλλου, ο υφιστάμενος να μην έχει οφέλη από τη σχέση, να μην τίθεται δηλαδή θέμα σύγκρουσης συμφερόντων». Oπως λέει, αυτά τα ζητήματα μπορούν να λύνονται μόνο κατά περίπτωση. «Ο νόμος δεν προβλέπει κάτι σχετικό. Συνήθως οι τράπεζες, στον εσωτερικό κανονισμό, απαγορεύουν την πρόσληψη συζύγων». Oπως λέει, ο CEO της Astronomer απολύθηκε κυρίως για λόγους «που έχουν να κάνουν με την τάξη και την ηθική».
Και η ιδιωτικότητα;
Για «ηθικοποίηση» της ζωής μας κάνει λόγο στην «Κ» ο σύμβουλος επιχειρήσεων και οικονομολόγος Χρήστος Κίσσας. «Το να καλείσαι να δηλώνεις τις σχέσεις σου αποτελεί κατάφωρη παραβίαση του δικαιώματος στην ιδιωτικότητα και στα προσωπικά δεδομένα. Είναι σωστή η προσπάθεια αποφυγής καταστάσεων που μπορεί να οδηγήσουν σε αναξιοκρατία, ευνοιοκρατία κ.ο.κ., αλλά αν είναι έτσι να το κοιτάξουμε από όλες τις πλευρές. Εύνοιες υπάρχουν και εξαιτίας πολιτικών πεποιθήσεων ή μετά το relocation ολόκληρης ομάδας από άλλη εταιρεία η οποία δρα ως αγέλη και προστατεύει τα μέλη της».
Σε κάθε περίπτωση, είναι η ανθρώπινη φύση. «Μια εταιρεία μπορεί να συμβουλεύσει τους εργαζομένους της, αλλά πώς μπορεί να ελέγξει ότι δύο άνθρωποι δεν θα ερωτευτούν;» λέει στην «Κ» ο data analyst στη Νέα Υόρκη Τιμολέων Ζιώγκας. «Πρόσφατη έρευνα στην Αμερική βρήκε πόσο χρόνο περνάμε με συγγενείς, φίλους, οικογένεια σε βάθος χρόνου. Μεγαλώνοντας περνάμε τον περισσότερο χρόνο με την οικογένειά μας, αλλά λίγο μετά τα 20 και έως τα 65 περνάμε τον περισσότερο χρόνο με τους συναδέλφους μας. Είναι συγκλονιστικό όταν το συνειδητοποιείς. Η εργασία απορροφά το 1/3 της καθημερινότητάς μας. Είναι λογικό να δημιουργούνται σχέσεις, είτε φιλικές είτε ερωτικές».
72% των σχέσεων στο γραφείο δεν έχουν αναφερθεί στο Τμήμα Ανθρώπινου Δυναμικού ή στη διοίκηση, ενώ 86% των GenXers δεν μιλούν για τις σχέσεις τους στη δουλειά
Οι νέες τάσεις στη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού συμβαδίζουν και με τις πολιτικές πρόληψης της σεξουαλικής παρενόχλησης στην εργασία. (Δεν είναι τυχαίο ότι οι επιχειρήσεις διαθέτουν αποκλειστικά πλέον γυάλινες πόρτες). «Οι ερωτικές σχέσεις μέσα στο εργασιακό περιβάλλον κουβαλάνε στην πλειονότητα των περιπτώσεων μια διάσταση εξουσίας», σχολιάζει η Στέλλα Κάσδαγλη, συνιδρύτρια του οργανισμού για την επαγγελματική και οικονομική ενδυνάμωση των γυναικών και την ισότητα στην εργασία WHEN.
Οπως λέει, το πρόσωπο με τη μεγαλύτερη εξουσία έχει μοιραία και αίσθηση ελέγχου. «Δεν υπάρχει κίνδυνος προνομιακής μεταχείρισης; Και τι συμβαίνει αν το ζευγάρι χωρίσει; Τουλάχιστον τρεις γνωστές μου, που έκαναν σοβαρές σχέσεις με άνδρες που εμπλέκονταν με το εργασιακό τους περιβάλλον, ισχυρότερους εργασιακά και οικονομικά από τις ίδιες, όταν αναγκάστηκαν είτε από τον προσωπικό τους κώδικα δεοντολογίας είτε από κάποιον εταιρικό κανονισμό να διαχωρίσουν την προσωπική από την επαγγελματική τους ζωή, ήταν εκείνες που αναζήτησαν άλλη δουλειά, με όχι αμελητέες επιπτώσεις στην οικονομική τους κατάσταση και την εργασιακή τους ανέλιξη. Οι σύντροφοί τους συνέχισαν ανενόχλητοι την επαγγελματική τους πορεία».
Τζόζεφ Τζάστιν: Είμαστε παντού «εκπρόσωποι» της εταιρείας μας;
Συνέντευξη στον Απόστολο Μαγγηριάδη
Το επεισόδιο των δύο στελεχών της Astronomer προκάλεσε τεράστια κρίση εμπιστοσύνης για τον οργανισμό, υποστηρίζει ο Τζόζεφ Τζάστιν, καθηγητής Επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης που έχει διατελέσει σύμβουλος μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών. Στη συνέντευξή του στην «Κ» ο κ. Τζάστιν επισημαίνει πάντως πως η διάκριση προσωπικής και δημόσιας σφαίρας είναι πλέον αόρατη.
– Δέκα ημέρες μετά το επεισόδιο στη συναυλία των Coldplay έχουμε μια αίσθηση για την επίδραση που είχε το περιστατικό στη φήμη της εταιρείας;
– Κατ’ αρχάς η αναγνωρισιμότητά της έχει εκτοξευθεί στα ύψη. Τώρα, αυτό θα μπορούσε να είναι καλό και κακό. Οι περισσότερες νεοφυείς επιχειρήσεις δεν θα αποκτήσουν ποτέ τόση φήμη, τόσο γρήγορα. Η αναγνωρισιμότητα αυτή όμως έρχεται πλάι σε μια «κρίση meme», σωστά; Μπορεί να είναι πολύ δύσκολο να ανακάμψει κανείς. Γιατί, πώς παίρνεις αυτή την εταιρεία στα σοβαρά; Πώς εμπιστεύεσαι αυτά που λένε; Τι είδους διαδικασίες ηθικής και πρόληψης είχε αυτή η εταιρεία, πριν από αυτό το περιστατικό; Αν λοιπόν είμαι πελάτης ή επενδυτής, ναι, έχω κάποιες αμφιβολίες. Αλλά βραχυπρόθεσμα, είμαι επίσης λίγο ενθουσιασμένος που εργάζομαι για αυτήν την εταιρεία επειδή ο κόσμος μας γνωρίζει πλέον.
– Από ηθικής άποψης, λοιπόν, ποιο ήταν το λάθος που έκαναν αυτά τα δύο στελέχη;
– Προφανώς υπάρχει η προσωπική ηθική κρίση, σωστά; Ειδικά όταν πρόκειται για παντρεμένους. Αλλά το μεγαλύτερο πρόβλημα για έναν οργανισμό είναι όταν δύο στελέχη εμπλέκονται σε μια σχέση. Πρώτον, κρύβεις κάτι, και όπως και να το κάνουμε η διαφάνεια είναι μια από τις μεγαλύτερες αξίες για μια εταιρεία σήμερα. Και αν κρύβεις κάτι στο ανώτερο επίπεδο, τότε αυτόματα τίποτα άλλο που λέει το στέλεχος δεν μπορεί πραγματικά να είναι αξιόπιστο. Υπάρχει και ένα άλλο ζήτημα εδώ, πώς μπορείς, αν εργάζεσαι εκεί, να εμπιστευτείς ότι η προαγωγή σου ή η επιτυχία σου θα καθοριστεί από την αξία σου.
– Θα μπορούσε αυτό το περιστατικό να οδηγήσει σε αλλαγή πολιτικής σε μεγάλες εταιρείες σχετικά με τις σχέσεις μεταξύ του προσωπικού;
– Πολλές εταιρείες έχουν ήδη τέτοιες πολιτικές. Είναι πολύ αυστηρές με τα ειδύλλια μέσα στο γραφείο και τις ενδοεπιχειρησιακές σχέσεις. Και νομίζω ότι αυτή είναι μια σημαντική οριοθέτηση που πρέπει να γίνεται σε εκτελεστικό επίπεδο. Οφείλουν να επιδεικνύουν τη μέγιστη διαφάνεια. Αν δεν το κάνουν, θα δημιουργηθούν καταστάσεις που θα πλήξουν την υπόλοιπη εταιρεία. Οπότε ναι, πιστεύω ότι οι εταιρείες θα αρχίσουν να θεσπίζουν αυτές τις πολιτικές πολύ πιο αυστηρά.
– Θα μπορούσε το περιστατικό αυτό να είναι το τέλος της καριέρας για τα δύο αυτά στελέχη;
– Δεν θέλω να πω τέλος για κανέναν, γιατί αυτό που βλέπουμε συχνά είναι ότι η διάρκεια προσοχής του τυπικού καταναλωτή αυτών των «κρίσεων meme» είναι πολύ σύντομη. Ξεχνάμε πολύ γρήγορα. Στην πραγματικότητα, θα δείτε μια σημαντική μείωση του ενδιαφέροντος για αυτό το περιστατικό τις επόμενες ημέρες. Κι άλλοι διευθύνοντες σύμβουλοι έχουν περάσει κρίσεις στο παρελθόν και προσγειώθηκαν κάπου αλλού.
– Αν τα φύλα ήταν αντίστροφα και είχαμε γυναίκα διευθύνουσα σύμβουλο, θα δημιουργείτο η ίδια κρίση;
– Θα ήταν ακριβώς τα ίδια, λόγω της φύσης της συγκεκριμένης κρίσης. Υπάρχουν εμπλεκόμενα στελέχη. Υπάρχει ένα ροζ σκάνδαλο. Είναι ένα δημόσιο θέαμα, σωστά; Σκεφτείτε: γιατί αυτό το θέμα έγινε ένα τόσο τεράστιο διεθνές, παγκόσμιο γεγονός; Επειδή είναι πολύ εύκολο να το μοιραστούμε μέσω των smartphone μας. Πριν από 20 χρόνια, δεν θα είχε δημιουργηθεί τέτοιος ντόρος.
– Συνειδητοποιούμε ίσως πως τα όρια προσωπικής και δημόσιας ζωής είναι πλέον θολά;
– Νομίζω ότι το μόνο πράγμα που καταλαβαίνουμε είναι πως δεν υπάρχει καμία απολύτως διαχωριστική γραμμή. Ολα όσα κάνουμε ιδιωτικά μπορούν να επηρεάσουν την εταιρεία μας ή τον οργανισμό μας ή τον εργοδότη μας. Εδώ λοιπόν είναι που οι οργανισμοί θα δυσκολευτούν πραγματικά στο μέλλον: «Θέλουμε οι υπάλληλοί μας να είναι αυθεντικοί και να ζήσουν αυτή την υπέροχη ζωή, αλλά ταυτόχρονα να μας εκπροσωπούν σε ό,τι κι αν κάνουν». Το ζήτημα αυτό ξεπερνάει τα απλά ροζ σκάνδαλα. Δηλαδή, έχετε έναν υπάλληλο που υποστηρίζει έναν συγκεκριμένο υποψήφιο ή είναι πολύ εκδηλωτικός για έναν συγκεκριμένο πολιτικό σκοπό, και σας εκπροσωπεί επίσης όταν εργάζεται για την εταιρεία σας. Πώς τα διαχειρίζεστε όλα αυτά; Αυτό είναι το μεγάλο ερώτημα με το οποίο οι εταιρείες πρέπει να συνεχίσουν να ασχολούνται.
