Να μην αγοράζουμε γαλέο ή σαλάχια, καθώς πολύ συχνά το όνομά τους χρησιμοποιείται για να πωληθούν προστατευόμενα είδη, μας προτρέπει ως καταναλωτές η περιβαλλοντική οργάνωση iSea. Σύμφωνα με την οργάνωση, το 60% των προϊόντων καρχαριών ή σαλαχιών φέρουν λανθασμένη ή καθόλου σήμανση, συχνά ως κάλυψη για το εμπόριο προστατευόμενων ειδών, τα οποία απαγορεύεται να αλιεύονται ή να πωλούνται.
Βάσει της τελευταίας αναθεώρησης του ελληνικού «κόκκινου καταλόγου» (πρόκειται για την καταγραφή της κατάστασης στην οποία βρίσκονται τα είδη ζώων και φυτών στην Ελλάδα), από τα 57 είδη καρχαριών και σαλαχιών που απαντούν στη χώρα μας, το 68% των καρχαριών, το 48% των σαλαχιών και το μοναδικό είδος χίμαιρας που υπάρχει στην Ελλάδα βρίσκονται σε κίνδυνο εξαφάνισης. Κι όμως, τα είδη αυτά συνεχίζουν να καταλήγουν στο πιάτο του καταναλωτή.
«Τα κύρια προβλήματα είναι δύο. Από τη μια πλευρά είναι το νομοθετικό: υπάρχουν διαφορετικές νομοθεσίες, οι οποίες προέρχονται από διαφορετικές πηγές. Κι αυτό έχει αποτέλεσμα κάποια είδη να μπορούν να πωληθούν ή όχι… ανάλογα με τη νομοθεσία που θέλουμε να εφαρμόσουμε», εξηγεί ο Γιάννης Γιώβος, υπεύθυνος διατήρησης στην οργάνωση iSea. «Για παράδειγμα, σύμφωνα με τη νομοθεσία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης για την αλιεία, μπορείς να εκφορτώσεις ένα είδος καρχαρία, τον γαλέο και δύο είδη σαλαχιών. Ομως σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, επιτρέπεται να πωληθούν 13 είδη καρχαριών και σαλαχιών. Από την άλλη πλευρά, είναι το οικονομικό πρόβλημα. Οι ψαράδες ξέρουν ποια είδη προστατεύονται, αλλά αν πέσουν στα δίχτυα τους δεν θέλουν να χάσουν τα λεφτά και τα “βαφτίζουν” κάτι άλλο, που επιτρέπεται να πωληθεί. Ετσι ο ρυγχοκαρχαρίας, είδος κρισίμως κινδυνεύον στην Ελλάδα και ο εξαβράγχιος καρχαρίας, απειλούμενος σε παγκόσμιο επίπεδο, μπορεί να πωληθούν ως γαλέοι. Και αντίστοιχα σαλάχια όπως το πλατυσέλαχο, είδος κρισίμως κινδυνεύον, μπορεί να πωληθεί ως ρίνα, αετός ή βάτος. Με δεδομένο ότι κάποια είδη είναι πολύ δύσκολο να τα ξεχωρίσεις, συμβουλεύουμε τους καταναλωτές να αποφεύγουν εντελώς ό,τι πωλείται ως γαλέος ή ρίνα, αετός και βάτος, καθώς είναι πολύ πιθανό να πρόκειται για άλλο προστατευόμενο είδος».
Σύμφωνα με την κοινοτική νομοθεσία, κατά την εκφόρτωσή τους τα ψάρια πρέπει να είναι ολόκληρα, ώστε να μη «συγκαλύπτεται» η πραγματική τους ταυτότητα. «Δυστυχώς στις ιχθυόσκαλες δεν γίνονται έλεγχοι. Οπότε οι ψαράδες κόβουν φέτες ή βγάζουν το δέρμα από τα προστατευόμενα είδη, ώστε να μοιάζουν με τα υπόλοιπα», λέει ο κ. Γιώβος. Oπως επισημαίνει η οργάνωση iSea, εκτός από την περιβαλλοντική διάσταση, η κατανάλωση κρέατος καρχαριών και σαλαχιών ενέχει σε πολλές περιπτώσεις κινδύνους για τη δημόσια υγεία. «Οι μελέτες μας στο Ιόνιο και το Αιγαίο αποκάλυψαν ότι σε ορισμένα από αυτά τα είδη τα επίπεδα βαρέων μετάλλων υπερβαίνουν τα επιτρεπτά όρια έως και 11 φορές. Παρ’ όλα αυτά ο γαλέος εξακολουθεί να προβάλλεται ως κατάλληλος για παιδιά, γιατί δεν έχει πολλά κόκαλα», λέει ο κ. Γιώβος. Η οργάνωση, πάντως, βρίσκεται την περίοδο αυτή σε συνεργασία με επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Φλόριντα στις ΗΠΑ (υπεύθυνος εργαστηρίου ο ομογενής Γιάννης Παπασταματίου) για την ανάπτυξη ενός εργαλείου ταχείας ανίχνευσης (σε δέκα λεπτά) των προστατευόμενων ειδών καρχαριών και σαλαχιών, μέσω τεστ DNA. «Οταν το εργαλείο αυτό ολοκληρωθεί, θα είναι πολύτιμο στα χέρια του λιμενικού σώματος στην Ελλάδα», καταλήγει ο κ. Γιώβος.
Στη Γυάρο
Την παράταση, εν τω μεταξύ, της απαγόρευσης κάθε μορφής αλιείας στη θαλάσσια περιοχή τρία ναυτικά μίλια πέριξ της Γυάρου ανακοίνωσαν τα υπουργεία Περιβάλλοντος και Ναυτιλίας. Η απόφαση υλοποιείται μέσω του λιμεναρχείου Σύρου (στο οποίο υπάγεται η Γυάρος) καθώς δεν υπήρχε χρονικό περιθώριο για ανανέωσή της με άλλο τρόπο.
Υπενθυμίζεται ότι το υπουργείο Περιβάλλοντος έδωσε στις αρχές Ιουνίου –με μεγάλη καθυστέρηση– σε δημόσια διαβούλευση το νέο πλαίσιο για την προστασία της Γυάρου και της θαλάσσιας περιοχής της, με τα προστατευτικά μέτρα να λήγουν στις αρχές Ιουλίου. Το θέμα είχε αναδείξει η WWF, θυμίζοντας τους κινδύνους που αυτή η καθυστέρηση ενείχε: Το 2022 η ατυχής απόφαση του ΥΠΕΝ να άρει την υποχρέωση άδειας αλιείας οδήγησε μέσα σε λίγες ημέρες στην κάθοδο δεκάδων αλιευτικών σκαφών στο νησί, τα οποία «σκούπισαν» κάθε είδος ψαριού, εξαφανίζοντας μέσα σε λίγες ημέρες την πρόοδο που είχε χρειαστεί πέντε χρόνια για να επιτευχθεί.
