Η Παρασκευή 4 Απριλίου ήταν μια συνηθισμένη ημέρα για την Αττική Οδό. Χωρίς κάποιο ιδιαίτερο συμβάν, λ.χ. ένα τρακάρισμα, οι καθυστερήσεις ξεκίνησαν από νωρίς το πρωί: από 10 έως 15 λεπτά για το τμήμα από τη Μεταμόρφωση έως την Κηφισίας, το ίδιο στην έξοδο από την Αττική οδό προς Λαμία, αλλά και στο τμήμα από Πλακεντίας έως Κηφισίας. Ανάλογα με την ώρα, οι καθυστερήσεις μπορεί να πολλαπλασιαστούν: το μεσημέρι να φθάνουν τα 25-30 λεπτά και στις δύο κατευθύνσεις, κάποιες φορές ακόμη και περισσότερο, χωρίς να έχει συμβεί κάτι έκτακτο.
Στις ώρες αιχμής, η Αττική Οδός παρουσιάζει πλέον σημάδια κορεσμού. Σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας, η αύξηση της κυκλοφορίας συνεχίζεται σταθερά τα τελευταία χρόνια. Το 2023 η μέση ημερήσια κυκλοφορία (είσοδοι στον αυτοκινητόδρομο) ήταν περίπου 250.000. Για το 2024 η μέση ημερήσια κυκλοφορία διαμορφώθηκε σε περίπου 273.600 διελεύσεις, παρουσιάζοντας αύξηση 5,51% σε σχέση με το 2023. Σε ό,τι αφορά στο 2025, οι δύο πρώτοι μήνες αντιστοιχούν σε μέση ημερήσια κυκλοφορία 266.848, με αύξηση 5,35% σε σχέση με το αντίστοιχο δίμηνο του 2024.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι διακυμάνσεις στην κυκλοφορία ανάλογα με τον μήνα. Το 2024 η χρονιά ξεκίνησε με μέσον όρο 243.316 διελεύσεων την ημέρα. Τον Φεβρουάριο η ημερήσια κυκλοφορία ανέβηκε στις 263.953 διελεύσεις. Τον Μάρτιο πέφτει ελαφρά και παρουσιάζει νέα αύξηση τον Απρίλιο, ξεπερνώντας τις 287.000 διελεύσεις ημερησίως. Η κίνηση έπεσε ελαφρά τον Μάιο, για να ακολουθήσουν οι δύο μήνες με την υψηλότερη κυκλοφορία της χρονιάς, ο Ιούνιος (304.271) και ο Ιούλιος (299.923). Οι Αθηναίοι φεύγουν και έτσι ακολουθεί ο μήνας με τη χαμηλότερη κυκλοφορία (221.285). Η κυκλοφορία ανεβαίνει και πάλι τον Σεπτέμβριο, ξεπερνώντας τις 294.000 και ακολουθεί πτωτική πορεία μέχρι τον Δεκέμβριο (267.724). Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της κυκλοφοριακής συμφόρησης στην Αττική οδό; Σύμφωνα με την εταιρεία:
• Τα υψηλότερα επίπεδα κυκλοφορίας παρατηρούνται στο τμήμα από τον κόμβο Μεταμόρφωσης έως τον κόμβο Δουκίσσης Πλακεντίας.
• Οι μεγαλύτερες κυκλοφορίες καταγράφονται τις εργάσιμες ημέρες στα χρονικά διαστήματα 7-10 π.μ. και 3-6 μ.μ., με ώρες αιχμής 8-9 π.μ. και 5-6 μ.μ.
Οι δύο πρώτοι μήνες του 2025 αντιστοιχούν σε μέση ημερήσια κυκλοφορία 266.848, με αύξηση 5,35% σε σχέση με το αντίστοιχο δίμηνο του 2024.
• Η κυκλοφορία είναι αρκετά υψηλή τις εργάσιμες καθημερινές ημέρες της εβδομάδας, καθώς ξεπερνάει τις 300.000 εισόδους, τα Σάββατα μόλις ξεπερνάει τις 200.000, ενώ τις Κυριακές είναι κάτω από τις 200.000. Σε επίπεδο ημέρας της εβδομάδας, η Παρασκευή παραμένει διαχρονικά η ημέρα με τα υψηλότερα ποσοστά κυκλοφορίας (εισόδων) στην Αττική οδό.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τη συνεχιζόμενη αύξηση της κυκλοφορίας στην Αττική Οδό. Παρά τη συμφόρηση –και το κόστος των διοδίων– ο άξονας παραμένει σε καλύτερη κατάσταση από το υπόλοιπο οδικό δίκτυο και αποτελεί την καλύτερη εναλλακτική. Σε κάποιες μακρινές διαδρομές, όπως προς και από το αεροδρόμιο, ουσιαστικά δεν υπάρχει εναλλακτική, καθώς η επιλογή του βασικού οδικού δικτύου θα συνεπαγόταν ατελείωτες ώρες πίσω από το τιμόνι.
«Το πρόβλημα παρατηρείται κυρίως στο τμήμα της Αττικής οδού από τη Φυλή έως το “δαχτυλίδι” στην Κηφισίας», λέει ο Κίμων Λογοθέτης, σύμβουλος κυκλοφορίας. «Αυτό συμβαίνει για διάφορους λόγους. Κατ’ αρχάς, το συγκοινωνιακό δίκτυο λειτουργεί σαν τα συγκοινωνούντα δοχεία. Για παράδειγμα, ερχόμενος κάποιος από δυτικά προς το αεροδρόμιο, αν συναντήσει συμφόρηση στην έξοδο της λεωφόρου Κηφισού μπορεί να δοκιμάσει να συνεχίσει μέχρι την έξοδο της Κηφισιάς και να βγει εκεί. Αν οι δρόμοι της πόλης είναι πηγμένοι και η Αττική οδός έχει καλή κυκλοφορία, τότε πολλοί θα την επιλέξουν ώστε να παρακάμψουν κάποια δύσκολα τμήματα».
Οι λύσεις
Σύμφωνα με τον κ. Λογοθέτη, υπάρχουν δύο ειδικά προβλήματα. «Το ένα είναι τεχνικό και το άλλο αφορά την οδηγική συμπεριφορά. Το τεχνικό αφορά την έξοδο της Αττικής οδού προς Λαμία, στην οποία γίνεται το γνωστό “μπουκάλι”. Εκεί έπρεπε να ανατεθεί στην Αττική Οδό η διαπλάτυνση του σημείου. Το δεύτερο αφορά τις συνεχείς αλλαγές λωρίδας. Για παράδειγμα, ένας οδηγός που μπαίνει στην Αττική οδό από τη λεωφόρο Κηφισού και θέλει να βγει στην Κηφισίας, μπορεί να χρησιμοποιήσει την αριστερή λωρίδα για να φθάσει εκεί ταχύτερα, μετά όμως θα πρέπει να βγει στη δεξιά, κόβοντας την κυκλοφορία. Πρέπει να γίνει μια καμπάνια από την Αττική Οδό για το ζήτημα αυτό». Τέλος, ο κ. Λογοθέτης εκφράζει την άποψη ότι η λεωφόρος Κηφισού, από τη Μεταμόρφωση έως το Φάληρο, θα έπρεπε και αυτή να παραχωρηθεί είτε στην Αττική Οδό είτε στη Νέα Οδό, χωρίς την τοποθέτηση διοδίων αλλά με αύξηση του χρόνου παραχώρησης. «Πρέπει να γίνουν πολλά έργα συντήρησης στον Κηφισό και το κόστος είναι πολύ υψηλό», αναφέρει.
ΑΠΟΨΕΙΣ
Επέκταση κομβικών λεωφόρων της Αττικής
Του Θανάση Τσιάνου*
Οι προβλέψεις δείχνουν ότι η κυκλοφοριακή ζήτηση στην Αττική Οδό θα αυξηθεί πάνω από 60% έως το 2050. Αντίστοιχες εκτιμήσεις μας στο παρελθόν επιβεβαιώθηκαν, κάτι που καθιστά αναγκαία την άμεση χάραξη πολιτικής για την αποφυγή αδιεξόδων. Το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος», ως ο μεγαλύτερος τροφοδότης της Αττικής οδού, αναμένεται να καταγράψει σημαντική αύξηση επιβατικής και εμπορευματικής κίνησης. Ηδη βρίσκονται σε εξέλιξη έργα αναβάθμισης στο αεροδρόμιο, όμως αντίστοιχα δεν «τρέχουν» το ίδιο αναβαθμίσεις στην προσβασιμότητά του.
Σήμερα η εξυπηρέτηση του αεροδρομίου με μετρό – προαστιακό – λεωφορεία γίνεται με πολύ λίγα δρομολόγια. Εάν δεν ληφθούν μέτρα, το πρόβλημα θα συνεχίζεται να μεταφέρεται στο οδικό δίκτυο με σημαντικές συνέπειες στην προσβασιμότητα του αεροδρομίου, της ευρύτερης περιοχής και της λειτουργίας της Αττικής Οδού. Ωστόσο, μεγάλες εγκαταστάσεις, όπως το αεροδρόμιο ή τα μεγάλα εμπορικά κέντρα ή ακόμη και η κρουαζιέρα που επιφέρουν σημαντικές κυκλοφοριακές επιπτώσεις στο μητροπολιτικό οδικό δίκτυο της Αττικής, θα πρέπει να συνεισφέρουν άμεσα ή έμμεσα στη χρηματοδότηση των ΜΜΜ.
Η εφαρμογή δυναμικής τιμολογιακής πολιτικής στα διόδια της Αττικής Οδού –με χαμηλότερες χρεώσεις εκτός αιχμής και υψηλότερες στις ώρες συμφόρησης– μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερη κατανομή των κυκλοφοριακών φόρτων. Ενδεχόμενα πρόσθετα έσοδα θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι θα κατευθυνθούν σε επενδύσεις στις δημόσιες συγκοινωνίες.
Η πρόσφατη μείωση του διοδίου δεν είχε θετική επίδραση ούτε στην κυκλοφορία ούτε στον πολίτη ούτε στον ιδιώτη ούτε στη δημόσια χρηματοδότηση, αποτελώντας χαμένη ευκαιρία για μια πιο ορθολογική τιμολογιακή πολιτική. Ιδιαίτερα τα βαρέα οχήματα στην Αττική Οδό κινούνται κατά βάση στις ώρες αιχμής, ενάντια σε κάθε λογική και διεθνή πρακτική. Αντιστοιχούν σε 8,60% της κυκλοφορίας στο χρονικό διάστημα 8:00-15:00. Λόγω του μεγέθους των οχημάτων, η επιρροή στην κυκλοφορία είναι μεγαλύτερη του 20%. Η σημαντική διαφοροποίηση του κομίστρου των διοδίων ώστε να αποθαρρύνεται η μετακίνηση βαρέων οχημάτων τις ώρες αιχμής θα μπορούσε να αποσυμφορήσει σημαντικά τον άξονα και να ενισχύσει τη χρηματοδότηση των ΜΜΜ.
Τέλος, νέα οδικά περιφερειακά έργα, όπως ο άξονας Ελευσίνας – Οινόης, οι επεκτάσεις της Αττικής Οδού, η επέκταση της λεωφόρου Κύμης, η αναβάθμιση της λεωφόρου Βουλιαγμένης και ο τριπλός κόμβος Σκαραμαγκά, είναι απαραίτητα για τη βελτίωση του συστήματος μεταφορών της Αττικής. Για ορισμένα από αυτά η χρηματοδότησή τους μπορεί να βασιστεί στην αρχή «ο χρήστης πληρώνει», ώστε να μην επιβαρύνονται όλοι οι φορολογούμενοι, αλλά μόνο όσοι κάνουν χρήση των υποδομών. Παράλληλα, δίκαιες ρυθμίσεις, όπως εκπτώσεις για συγκεκριμένες κατηγορίες πολιτών μπορούν να εξασφαλίσουν κοινωνική ισορροπία.
* Ο κ. Θανάσης Τσιάνος είναι πρόεδρος Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων.
Ανάγκη περισσoτέρων οδικών έργων
Του Μάνου Βράιλα*
Η καθημερινότητα των πολιτών στη μεγαλύτερη περιφέρεια της χώρας μπορεί να βελτιωθεί μόνο με έργα. Η ολοένα αυξανόμενη κυκλοφοριακή συμφόρηση επιτάσσει έργα τα οποία μπορούν να δώσουν αποτελέσματα σχετικά σύντομα, όπως είναι η εκκίνηση κατασκευής του δημοπρατηθέντος έργου της επέκτασης της λεωφόρου Κύμης, με την εξεύρεση της απαραίτητης χρηματοδότησης εκ μέρους της πολιτείας. Απαιτείται, επιπλέον, η επίσπευση της αξιολόγησης ήδη υποβληθεισών προτύπων προτάσεων από ιδιωτικούς φορείς προς το Δημόσιο, για τις επεκτάσεις της Αττικής Οδού στα τμήματα Δυτική Περιφερειακή Υμηττού με τη Λ. Βουλιαγμένης προς το Λαύριο και τη Ραφήνα, αλλά και για την κατασκευή νέου αυτοκινητοδρόμου Ελευσίνας – Θήβας, ο οποίος θα παρακάμπτει τον Κηφισό και θα άρει μια από τις κυριότερες αιτίες μποτιλιαρίσματος κατά τις ώρες αιχμής, διοχετεύοντας τα φορτηγά σε εναλλακτική διαδρομή.
Στην υπόλοιπη Ελλάδα, το έργο του οποίου αναμένεται να ξεκινήσει η κατασκευή εντός του 2025, είναι ο Βόρειος Οδικός Aξονας Κρήτης (ΒΟΑΚ). Επίσης, εντός του 2025 αναμένεται η παράδοση μεγάλου τμήματος του άξονα Πατρών – Πύργου, καθώς και του Ε65, που διασφαλίζει τη χρονικά συντομότερη οδική πρόσβαση στη Δυτική Μακεδονία.
Ο δρόμος για την κατασκευή νέων έργων είναι οι συμβάσεις παραχώρησης. Η συνεισφορά του θεσμού στην κατασκευή, λειτουργία και συντήρηση των οδικών υποδομών είναι σημαντική. Πλεονέκτημα των αυτοκινητοδρόμων με διόδια είναι η αρχή «ο χρήστης πληρώνει»: για την υποδομή και τις υπηρεσίες πληρώνουν μόνον όσοι επιλέγουν να τις χρησιμοποιήσουν και όχι όλοι οι φορολογούμενοι.
Οι εταιρείες-μέλη του φορέα Hellastron –Ελληνικές Υποδομές και Οδοί με Διόδια– παρέχουν στους χρήστες των αυτοκινητοδρόμων υψηλότατο επίπεδο υπηρεσιών λειτουργίας και συντήρησης 24 ώρες το 24ωρο, 365 ημέρες τον χρόνο. Η οδική ασφάλεια έχει βελτιωθεί σημαντικά και τα θανατηφόρα δυστυχήματα στο δίκτυο αυτοκινητοδρόμων των μελών μας έχουν μειωθεί τουλάχιστον κατά 50% από το 2009.
* Ο κ. Μάνος Βράιλας είναι πρόεδρος της Hellastron, Ελληνικές Υποδομές και Οδοί με Διόδια.
_______________________________________________________________________________
Κεντρική φωτογραφία: Η αύξηση της κυκλοφορίας στην Αττική οδό συνεχίζεται σταθερά τα τελευταία χρόνια. Οι μεγαλύτερες κυκλοφορίες καταγράφονται τις εργάσιμες ημέρες, με ώρες αιχμής 8-9 π.μ. και 5-6 μ.μ. [ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΛΕΣΙΔΗΣ]
